1818 15 مه تولد مارکس در شهر «تِریر» (آلمان): مارکس دومین فرزند از هشت فرزند این خانواده بود. پدرش (هاینریش مارکس) مردی آزادیخواه و آزاداندیش بود و به کارِ وکالت دادگستری اشتغال داشت. مادرش (هِنرییِتا) زنی عامی بود. خانواده مارکس در سال 1816 دیانت یهودی خود را ترک گفته و به مذهب پروتستان گرویده بودند.
1830- تحصیل در دبیرستان فریدریش ویلهلم و آشکار شدن هوشمندی مارکس.
1835
1835 ورود به دانشگاه بُن برای تحصیل در رشته حقوق.
1836 اخراج مارکس از دانشگاه بُن (به علت میخوارگی، شرارت و فساد اخلاق).
1836-
1841 انتقال مارکس به دانشگاه برلین- تحصیل در رشته حقوق، فلسفه و تاریخ در این دانشگاه- آشنایی مارکس با گروه «هگلی های جوان» - اخذ درجه دکترا در رشته فلسفه از دانشگاه «بِنا» با نگارش پایان نامه ای تحت عنوان «تفاوت فلسفه طبیعی در نزد ذیمقراطیس و اپیکور». مارکس در این پایان نامه، از ماده گرایی اپیکور جانبداری کرد.
1842 اقامت در بُن و همکاری با روزنامه لیبرال «راینیش زایتونگ» به صورت نگارش مقالات انتقادی- سردبیری- روزنامه «راینیش زایتونگ»
1843 ازدواج با عشق دوران کودکی خود (یِنی فون وستفالن) در 13 ژوئن 1843؛ به این ترتیب، مارکس شوهرخواهر فریدریش فون وستفالن (وزیر کشور پروس در کابینه محافظه کار«مانتوفل») شد، آن هم درست در بحبوحه ی دوره حکومت ارتجاعی. آلمان در1850- 1858- تعطیل روزنامه «راینیش زایتونگ» به علت مقالات انتقادی مارکس از رژیم روسیه تزاری- مهاجرت به پاریس: مارکس در مدت اقامتش در پاریس، به مطالعه آثار سوسیالیست های تخیلی پرداخت و با شخصیت های معروفی نظیر هاینریش هاینه، پرودون و باکونین آشنا شد؛ سردبیری نشریه «چاربوشر»؛ انتشار سالنامه های آلمان و فرانسه.
1844 اوت آشنایی با فریدریش اِنگلس در پاریس؛ این آشنایی به یک دوستی مادام العمر انجامید و نقش بزرگی را در تاریخ مارکسیسم ایفا کرد.
1845 اخراج مارکس از فرانسه به تقاضای دولت پروس (به علت انتقادات او از رژیم روسیه تزاری)- مارکس به بروکسل نقل مکان کرد.
1847 مارکس در بروکسل با «انجمن آموزش کارگران آلمان» آشنا شد، با «جبهه درستکاران» در فرانسه ارتباط برقرار کرد و به جبهه مزبور پیوست- تغییر نام این جبهه به «جبهه کمونیست ها»- برگزاری کنگره دوم «جبهه کمونیست ها» در لندن (با حضور مارکس و اِنگلس)- تهیه اساسنامه این جبهه تحت عنوان «بیانیه کمونیست» در دسامبر 1847
1848 فوریه انتشار «بیانیه کمونیست» در بحبوحه انقلاب 1848 فرانسه- پیام مارکس به حکومت موقت فرانسه ( پس از سقوط لویی فیلیپ)- برپایی قیام های مردمی و ملی در آلمان، اتریش، مجارستان و ایتالیا.
مارس- آوریل
اخراج مارکس از بروکسل به جرم توزیع اسلحه میان کارگران- سفر مارکس به آلمان (به دلیل برپایی یک قیام در آن جا)- تسلط مارکس بر شاخه آلمانی «جبهه کمونیست ها»؛ و سپس منحل کردن آن به دلایل توجیه مارکسیستی- دایر کردن روزنامه «نوی راینیش زایتونگ».
ژوئن قیام کارگران پاریس در 18 ژوئن 1848 (این قیام توسط نیروهای دولتی سرکوب شد).
1849 اخراج مارکس از آلمان (به علت فعالیت های انقلابی او)- اقامت کوتاه در فرانسه- نقل مکان به لندن.
1851 نگارش مقالاتی برای روزنامه امریکایی «نیویورک تریبیون» (این روزنامه گرایش سوسیالیستی داشت).
1852 دریافت جوازِ استفاده از کتابخانه موزه بریتانیا.
1855 مرگ ادگار (تنها پسر مارکس) در اثر فقر و تنگدستی.
1862 قطع رابطه با فردیناند لاسال (به علت همکاری او با بیسمارک)- پایان همکاری با روزنامه «نیویورک تریبیون» (به دلیل مشکلات مالی این روزنامه)- فقر مالی شدیدِ مارکس
1863 مرگ مادر مارکس و باقی گذاردن ارثیه چشمگیری برای او.
1864 تشکیل اتحادیه بین المللی کارگران (بین الملل اول) در لندن؛ نقش فعال مارکس در این بین الملل به صورت تهیه نطق افتتاحیه و اساسنامه آن؛ مارکس عملاً ریاست سازمان بین الملل اول را به عهده داشت.
1867 اخراج هواداران پرودون از بین الملل اول (در کنگره سوم، برگزار شده در لوزان سوئیس)- توجه مارکس به کمون روستایی در روسیه و تحقیقات او در مورد اوضاع روسیه.
1869 درگیری با باکونین در کنگره پنجم بین الملل اول (در شهر «بال» سوئیس) و پیروزی باکونین.
1870 اعلام جمهوری سوم فرانسه در 4 سپتامبر 1870 (پس از سقوط حکومت ناپلئون سوم).
1871 قیامِ کمون پاریس (از 28 مارس 1871 به مدت دو ماه)، در حالی که مارکس جریان این قیام را از لندن دنبال می کرد.
1872 برگزاری کنگره هفتم بین الملل اول در شهر لاهه و تصمیم کنگره مبنی بر انتقال مقرّ آن از لندن به نیویورک و نیز اخراج هواداران باکونین از بین الملل اول.
1875 مخالفت مارکس به ادغام حزب سوسیال دموکرات کارگران آلمان با بقایای پیروان لاسال.
1881 مرگ همسر مارکس در اثر سرطان کبد.
1882 سفر مارکس به فرانسه، سوئیس و الجزیره.
1883 زمینگیر شدن مارکس- مارکس در 14 مارس در اثر سکته مغزی درگذشت (در حالی که سرگرم نگارش جلد سوم کتاب «سرمایه» بود). جنازه او را در گورستان «های گیت» لندن دفن کردند و اِنگلس نیز خطابه ای در تجلیل از خدمات مارکس ایراد کرد.
سال های پایانی عمر مارکس (در لندن) همراه با آرامش خاطر و رفاه مالی بود (ارثیه مادر او، و نیز کمک های مالی اِنگلس). مارکس از هر گونه فعالیت انقلابی خودداری کرد و اوقات خود را صرف مطالعه و ملاقات با سوسیالیست هایی می کرد که از گوشه و کنار اروپا به دیدار او می آمدند. از کارل مارکس سه دختر باقی ماند، دو دختر او با دو سوسیالیست فرانسوی به نام های پُل لافارگ و شارل لونگه ازدواج کردند.
مقدمه ی نقدی بر فلسفه حقِ هگل 1842
تحقیقی در مساله یهود 1843
سهمی در نقد فلسفه حق هگل 1843
دستنویس های اقتصادی و فلسفی 1844
[در سال 1884 توسط اِنگلس چاپ شد]
خانواده مقدس 1845
ایده ئولوژی آلمانی (با همکاری اِنگلس) 1845
فقر فلسفه (با همکاری اِنگلس) 1847
بیانیه کمونیست (با همکاری اِنگلس) 1848 فوریه
انقلاب و ضدانقلاب در آلمان (با همکاری اِنگلس) 1849
نبردهای طبقاتی در فرانسه: 1848- 18501850
هجدهم برومر لویی ناپلئون 1852
مبانی نقد اقتصاد سیاسی 1857-1858
[این اثر در سال های 1939-1941 در مسکو و با عنوان «گروندریسه» چاپ شد.]
سهمی در نقد اقتصاد سیاسی 1859
سرمایه (جلد اول) 1867
[جلد های دوم و سوم آن در سال های 1885 و 1894 توسط اِنگلس چاپ شد.]
جنگ داخلی فرانسه 1871
انتقاد از برنامه گوتا 1875
در مجموعه آثار مارکس که در چند مجلّدِ حجیم توسط انتشارات «پروگرس» در مسکو به چاپ رسیده است، علاوه بر آثار مزبور، همچنین شامل گزیده مکاتبات مارکس و اِنگلس و نیز مقالات متعدد مارکس می باشد که در جراید آلمان و سایر کشورهای اروپایی به چاپ رسیده بود.
منبع: میلز، چارلز رایت؛ (1379)، مارکس و مارکسیسم، ترجمه: محمد رفیعی مهر آبادی، تهران: خجسته، چاپ دوم
1830- تحصیل در دبیرستان فریدریش ویلهلم و آشکار شدن هوشمندی مارکس.
1835
1835 ورود به دانشگاه بُن برای تحصیل در رشته حقوق.
1836 اخراج مارکس از دانشگاه بُن (به علت میخوارگی، شرارت و فساد اخلاق).
1836-
1841 انتقال مارکس به دانشگاه برلین- تحصیل در رشته حقوق، فلسفه و تاریخ در این دانشگاه- آشنایی مارکس با گروه «هگلی های جوان» - اخذ درجه دکترا در رشته فلسفه از دانشگاه «بِنا» با نگارش پایان نامه ای تحت عنوان «تفاوت فلسفه طبیعی در نزد ذیمقراطیس و اپیکور». مارکس در این پایان نامه، از ماده گرایی اپیکور جانبداری کرد.
1842 اقامت در بُن و همکاری با روزنامه لیبرال «راینیش زایتونگ» به صورت نگارش مقالات انتقادی- سردبیری- روزنامه «راینیش زایتونگ»
1843 ازدواج با عشق دوران کودکی خود (یِنی فون وستفالن) در 13 ژوئن 1843؛ به این ترتیب، مارکس شوهرخواهر فریدریش فون وستفالن (وزیر کشور پروس در کابینه محافظه کار«مانتوفل») شد، آن هم درست در بحبوحه ی دوره حکومت ارتجاعی. آلمان در1850- 1858- تعطیل روزنامه «راینیش زایتونگ» به علت مقالات انتقادی مارکس از رژیم روسیه تزاری- مهاجرت به پاریس: مارکس در مدت اقامتش در پاریس، به مطالعه آثار سوسیالیست های تخیلی پرداخت و با شخصیت های معروفی نظیر هاینریش هاینه، پرودون و باکونین آشنا شد؛ سردبیری نشریه «چاربوشر»؛ انتشار سالنامه های آلمان و فرانسه.
1844 اوت آشنایی با فریدریش اِنگلس در پاریس؛ این آشنایی به یک دوستی مادام العمر انجامید و نقش بزرگی را در تاریخ مارکسیسم ایفا کرد.
1845 اخراج مارکس از فرانسه به تقاضای دولت پروس (به علت انتقادات او از رژیم روسیه تزاری)- مارکس به بروکسل نقل مکان کرد.
1847 مارکس در بروکسل با «انجمن آموزش کارگران آلمان» آشنا شد، با «جبهه درستکاران» در فرانسه ارتباط برقرار کرد و به جبهه مزبور پیوست- تغییر نام این جبهه به «جبهه کمونیست ها»- برگزاری کنگره دوم «جبهه کمونیست ها» در لندن (با حضور مارکس و اِنگلس)- تهیه اساسنامه این جبهه تحت عنوان «بیانیه کمونیست» در دسامبر 1847
1848 فوریه انتشار «بیانیه کمونیست» در بحبوحه انقلاب 1848 فرانسه- پیام مارکس به حکومت موقت فرانسه ( پس از سقوط لویی فیلیپ)- برپایی قیام های مردمی و ملی در آلمان، اتریش، مجارستان و ایتالیا.
مارس- آوریل
اخراج مارکس از بروکسل به جرم توزیع اسلحه میان کارگران- سفر مارکس به آلمان (به دلیل برپایی یک قیام در آن جا)- تسلط مارکس بر شاخه آلمانی «جبهه کمونیست ها»؛ و سپس منحل کردن آن به دلایل توجیه مارکسیستی- دایر کردن روزنامه «نوی راینیش زایتونگ».
ژوئن قیام کارگران پاریس در 18 ژوئن 1848 (این قیام توسط نیروهای دولتی سرکوب شد).
1849 اخراج مارکس از آلمان (به علت فعالیت های انقلابی او)- اقامت کوتاه در فرانسه- نقل مکان به لندن.
1851 نگارش مقالاتی برای روزنامه امریکایی «نیویورک تریبیون» (این روزنامه گرایش سوسیالیستی داشت).
1852 دریافت جوازِ استفاده از کتابخانه موزه بریتانیا.
1855 مرگ ادگار (تنها پسر مارکس) در اثر فقر و تنگدستی.
1862 قطع رابطه با فردیناند لاسال (به علت همکاری او با بیسمارک)- پایان همکاری با روزنامه «نیویورک تریبیون» (به دلیل مشکلات مالی این روزنامه)- فقر مالی شدیدِ مارکس
1863 مرگ مادر مارکس و باقی گذاردن ارثیه چشمگیری برای او.
1864 تشکیل اتحادیه بین المللی کارگران (بین الملل اول) در لندن؛ نقش فعال مارکس در این بین الملل به صورت تهیه نطق افتتاحیه و اساسنامه آن؛ مارکس عملاً ریاست سازمان بین الملل اول را به عهده داشت.
1867 اخراج هواداران پرودون از بین الملل اول (در کنگره سوم، برگزار شده در لوزان سوئیس)- توجه مارکس به کمون روستایی در روسیه و تحقیقات او در مورد اوضاع روسیه.
1869 درگیری با باکونین در کنگره پنجم بین الملل اول (در شهر «بال» سوئیس) و پیروزی باکونین.
1870 اعلام جمهوری سوم فرانسه در 4 سپتامبر 1870 (پس از سقوط حکومت ناپلئون سوم).
1871 قیامِ کمون پاریس (از 28 مارس 1871 به مدت دو ماه)، در حالی که مارکس جریان این قیام را از لندن دنبال می کرد.
1872 برگزاری کنگره هفتم بین الملل اول در شهر لاهه و تصمیم کنگره مبنی بر انتقال مقرّ آن از لندن به نیویورک و نیز اخراج هواداران باکونین از بین الملل اول.
1875 مخالفت مارکس به ادغام حزب سوسیال دموکرات کارگران آلمان با بقایای پیروان لاسال.
1881 مرگ همسر مارکس در اثر سرطان کبد.
1882 سفر مارکس به فرانسه، سوئیس و الجزیره.
1883 زمینگیر شدن مارکس- مارکس در 14 مارس در اثر سکته مغزی درگذشت (در حالی که سرگرم نگارش جلد سوم کتاب «سرمایه» بود). جنازه او را در گورستان «های گیت» لندن دفن کردند و اِنگلس نیز خطابه ای در تجلیل از خدمات مارکس ایراد کرد.
سال های پایانی عمر مارکس (در لندن) همراه با آرامش خاطر و رفاه مالی بود (ارثیه مادر او، و نیز کمک های مالی اِنگلس). مارکس از هر گونه فعالیت انقلابی خودداری کرد و اوقات خود را صرف مطالعه و ملاقات با سوسیالیست هایی می کرد که از گوشه و کنار اروپا به دیدار او می آمدند. از کارل مارکس سه دختر باقی ماند، دو دختر او با دو سوسیالیست فرانسوی به نام های پُل لافارگ و شارل لونگه ازدواج کردند.
آثار مارکس
نقدِ فلسفه ی دولت هگل1841- 1842مقدمه ی نقدی بر فلسفه حقِ هگل 1842
تحقیقی در مساله یهود 1843
سهمی در نقد فلسفه حق هگل 1843
دستنویس های اقتصادی و فلسفی 1844
[در سال 1884 توسط اِنگلس چاپ شد]
خانواده مقدس 1845
ایده ئولوژی آلمانی (با همکاری اِنگلس) 1845
فقر فلسفه (با همکاری اِنگلس) 1847
بیانیه کمونیست (با همکاری اِنگلس) 1848 فوریه
انقلاب و ضدانقلاب در آلمان (با همکاری اِنگلس) 1849
نبردهای طبقاتی در فرانسه: 1848- 18501850
هجدهم برومر لویی ناپلئون 1852
مبانی نقد اقتصاد سیاسی 1857-1858
[این اثر در سال های 1939-1941 در مسکو و با عنوان «گروندریسه» چاپ شد.]
سهمی در نقد اقتصاد سیاسی 1859
سرمایه (جلد اول) 1867
[جلد های دوم و سوم آن در سال های 1885 و 1894 توسط اِنگلس چاپ شد.]
جنگ داخلی فرانسه 1871
انتقاد از برنامه گوتا 1875
در مجموعه آثار مارکس که در چند مجلّدِ حجیم توسط انتشارات «پروگرس» در مسکو به چاپ رسیده است، علاوه بر آثار مزبور، همچنین شامل گزیده مکاتبات مارکس و اِنگلس و نیز مقالات متعدد مارکس می باشد که در جراید آلمان و سایر کشورهای اروپایی به چاپ رسیده بود.
منبع: میلز، چارلز رایت؛ (1379)، مارکس و مارکسیسم، ترجمه: محمد رفیعی مهر آبادی، تهران: خجسته، چاپ دوم
