نویسنده: دکتر محمداسماعیل مطلق، متخصص کودکان، دانشیار دانشگاه جندی شاپور
1) از پایان 6 ماهگی که غذای کمکی شروع می‌شود تا پایان 12 ماهگی، غذای اصلی شیرخوار شیر مادر است بنابراین تغذیه با شیر مادر به طور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل او، قبل از هر وعده غذ ای کمکی، باید مورد توجه خاص قرار گیرد.
2) باید دادن غذای کمکی به شیرخوار را براساس برنامه خواب وی تنظیم کرد، مثلا برای شیرخواری که حدود ساعت 10 صبح از خواب بیدار می‌شود، می‌توان صبحانه را در همین ساعت و سایر وعده‌ها را در طول روز ادامه داد. حتی آخرین وعده غذای کمکی می‌تواند به ساعت‌های اولیه شب منتقل شود، البته در صورتی که شیرخوار هنوز بیدار باشد.
3) اگر منحنی رشد کودک خوب است و شیر مادر را هم خوب می‌خورد و میل به خوردن 5 وعده غذا ندارد، 4 وعده غذای کمکی هم کافی است.
4) از 8 ماهگی به بعد می‌توانید فرنی کودک را با آرد گندم یا نشاسته هم درست کنید. اگر برای تهیه فرنی از شیرهای استریل یا با ماندگاری طولانی‌مدت استفاده می‌کنید، نیاز به جوشاندن ندارند ولی باید دقت کنید که بعد از بازکردن در آنها، در یخچال نگهداری شوند. در این صورت تا 48 ساعت دیگر هم برای شیرخوار قابل استفاده خواهند بود. اما بعد از 48 ساعت، بهتر است یک قاشق از شیر را بجوشانید (آن را روی شعله قرار دهید تا بجوشد) و اگر دلمه نشد، استفاده کنید.
5) از ماه هشتم به بعد می‌توانید در هفته یک بار به جای گوشت برای تهیه غذای کودک از جگر گوسفند استفاده کنید. منابع غذایی غنی از آهن با جذب بالا عبارتند از: انواع جگر، دل و قلوه، گوشت قرمز، گوشت مرغ و سایر پرندگان به ویژه ران آنها، غذاهای غنی‌شده با آهن مثل آرد و ماکارونی. اگر به این مواد دسترسی نداشتید، منابع آهن با جذب کمتر را استفاده کنید. مانند زرده تخم‌مرغ، عدس، آرد نخودچی، سبزی‌هایی با برگ سبز تیره.
6) لازم است همراه با این مواد غذایی، منابع غذایی غنی از ویتامین C یا غذاهای گروه اول (غنی از آهن با جذب خوب) مصرف شود تا جذب آهن بالاتر برود.
7) منابع ویتامین C میوه‌های تازه مانند پرتقال، لیمو (انواع مرکبات)، انبه، هندوانه، طالبی، آناناس و سبزی‌های سبز مانند اسفناج، کلم‌پیچ و کلم بروکلی هستند.
8) از دیگر موارد مورد نیاز شیرخواران، «روی» است. از منابع روی می‌توان به انواع جگر، دل و قلوه، گوشت حیوانات، پرندگان و ماهی‌ها، زرده تخم‌مرغ، دانه‌های کامل غلات و حبوبات و انواع مغزها اشاره کرد. البته شیر مادر هم از منابع روی به شمار می‌رود که با مقدار روی کم ولی جذب بسیار خوب است.
9) به تدریج از ماه یازدهم به بعد از غذای خانواده (قبل از افزودن نمک و ادویه‌های تند) به کودک بدهید. به شرط این که این غذاها انرژی و مواد مغذی لازم را داشته باشند و با پشت قاشق کاملا نرم شوند.
منبع : هفته نامه سلامت
2) باید دادن غذای کمکی به شیرخوار را براساس برنامه خواب وی تنظیم کرد، مثلا برای شیرخواری که حدود ساعت 10 صبح از خواب بیدار می‌شود، می‌توان صبحانه را در همین ساعت و سایر وعده‌ها را در طول روز ادامه داد. حتی آخرین وعده غذای کمکی می‌تواند به ساعت‌های اولیه شب منتقل شود، البته در صورتی که شیرخوار هنوز بیدار باشد.
3) اگر منحنی رشد کودک خوب است و شیر مادر را هم خوب می‌خورد و میل به خوردن 5 وعده غذا ندارد، 4 وعده غذای کمکی هم کافی است.
4) از 8 ماهگی به بعد می‌توانید فرنی کودک را با آرد گندم یا نشاسته هم درست کنید. اگر برای تهیه فرنی از شیرهای استریل یا با ماندگاری طولانی‌مدت استفاده می‌کنید، نیاز به جوشاندن ندارند ولی باید دقت کنید که بعد از بازکردن در آنها، در یخچال نگهداری شوند. در این صورت تا 48 ساعت دیگر هم برای شیرخوار قابل استفاده خواهند بود. اما بعد از 48 ساعت، بهتر است یک قاشق از شیر را بجوشانید (آن را روی شعله قرار دهید تا بجوشد) و اگر دلمه نشد، استفاده کنید.
5) از ماه هشتم به بعد می‌توانید در هفته یک بار به جای گوشت برای تهیه غذای کودک از جگر گوسفند استفاده کنید. منابع غذایی غنی از آهن با جذب بالا عبارتند از: انواع جگر، دل و قلوه، گوشت قرمز، گوشت مرغ و سایر پرندگان به ویژه ران آنها، غذاهای غنی‌شده با آهن مثل آرد و ماکارونی. اگر به این مواد دسترسی نداشتید، منابع آهن با جذب کمتر را استفاده کنید. مانند زرده تخم‌مرغ، عدس، آرد نخودچی، سبزی‌هایی با برگ سبز تیره.
6) لازم است همراه با این مواد غذایی، منابع غذایی غنی از ویتامین C یا غذاهای گروه اول (غنی از آهن با جذب خوب) مصرف شود تا جذب آهن بالاتر برود.
7) منابع ویتامین C میوه‌های تازه مانند پرتقال، لیمو (انواع مرکبات)، انبه، هندوانه، طالبی، آناناس و سبزی‌های سبز مانند اسفناج، کلم‌پیچ و کلم بروکلی هستند.
8) از دیگر موارد مورد نیاز شیرخواران، «روی» است. از منابع روی می‌توان به انواع جگر، دل و قلوه، گوشت حیوانات، پرندگان و ماهی‌ها، زرده تخم‌مرغ، دانه‌های کامل غلات و حبوبات و انواع مغزها اشاره کرد. البته شیر مادر هم از منابع روی به شمار می‌رود که با مقدار روی کم ولی جذب بسیار خوب است.
9) به تدریج از ماه یازدهم به بعد از غذای خانواده (قبل از افزودن نمک و ادویه‌های تند) به کودک بدهید. به شرط این که این غذاها انرژی و مواد مغذی لازم را داشته باشند و با پشت قاشق کاملا نرم شوند.
منبع : هفته نامه سلامت
