سابقه تاریخی انتخابات در ایران

برگزیده بیانات مقام معظم رهبری پیرامون انتخابات

نمایشی به نام انتخابات

از وقتى‏که رژیم پهلوى بر سر کار آمد، انتخابات‏ به معناى یک حرکت نمایشىِ محض تلقى شد؛ جز در یک برهه‏ى کوتاهى در دوران نهضت ملى؛ در دوران دوساله‏اى که یک مقدار اوضاع بهتر بود؛ ولى آن هم اشکالات فراوانى داشت؛ مجلس را تعطیل کردند، اختیارات مجلس را به دولت دادند که این‏ها در زمان مصدق انجام گرفت. در بقیه‏ى این دوران، انتخابات‏ نمایش محض بود.
در آن برهه‏اى که بنده و امثالى که در سنین من هستند یادشان هست، همه مى‏دانستند که انتخابات‏ مطلقا به معناى انتخاب مردم نیست. یک کسانى را دستگاه‏هاى قدرت، دربارِ آن روزِ شاهان در نظر مى‏گرفتند، رقابت‏هائى بین خود آن‏ها انجام مى‏گرفت، با همدیگر زدوخورد هم مى‏کردند؛ اما آن کسى که مى‏خواستند بیاورند توى مجلس بنشانند که مطیع باشد، سربه‏زیر باشد، منافع آن‏ها را تأمین کند، حق مالى غاصبانه‏ى آن‏ها را بدهد، او را مى‏آوردند توى مجلس مى‏نشاندند. مردم هم براى خودشان مى‏رفتند. 1

مردم روز انتخابات را هم نمی فهمیدند!

در تمام این دوران، کمتر وقتى اتفاق افتاد که مردم احساس کنند حالا باید بروند در این صندوق رأى یک رأیى بیندازند تا در مدیریت کشور تأثیرى ببخشد. مطلقاً چنین چیزى نبود. ماها اسم انتخابات‏ را تو روزنامه‏ها مى‏شنفتیم که مى‏گویند: حالا انتخابات‏ است. نمى‏فهمیدیم روز انتخابات‏ کِى هست؛ مردم نمى‏فهمیدند. در وقت انتخابات‏، چند تا صندوق مى‏گذاشتند یکجا، خودهاشان هم گفتگو و هیاهوى مختصرى مى‏کردند و همان کارى که مى‏خواستند، انجام مى‏دادند و تمام مى‏شد مى‏رفت. مردم نقشى نداشتند.2

یعنی دیگر انتخابات نمایشی نیست؟

انقلاب اسلامى ورق را بکلى برگرداند؛ مردم نقش پیدا کردند؛ نه فقط در انتخاب نماینده‏ى مجلس، در انتخاب رئیس‏جمهور، در انتخاب خبرگانى که رهبر را بناست انتخاب کنند، در انتخاب شوراهاى شهر که شهردارها را باید انتخاب کنند. در همه‏ى این مراحل حساس، نظر مردم شد تعیین‏کننده. قانون اساسى بر این اساس تدوین شد و امروز هم سى سال مى‏گذرد. و من به شما عرض بکنم با قوت و قدرت این کار تا امروز ادامه پیدا کرده.3

چطور شد که بعد از انقلاب به این زودی رفراندوم و انتخابات برگزار شد؟

در انقلابهاى دنیا این کارها بعد از سه سال، چهار سال، پنج سال، گاهى هم بیشتر، اتفاق مى‏افتد؛ اما در جمهورى اسلامى، کمتر از پنجاه روز بعد از پیروزى انقلاب، همه‏پرسى سراسرى انجام گرفت و آن جمعیت کثیر و عظیم و آن نسبت بالا، آمدند پاى صندوقهاى رأى و رأى دادند. این که به چه رأى دادند، مسئله‏ى دوم است؛ مسئله‏ى اول این است که مردم با همه‏ى وجود خود نشان دادند که در صحنه حاضرند و براى اقدام و براى تصمیم‏گیرى و براى تعیین خطمشىِ آینده آماده‏اند. این از آنجا خشت اوّلش گذاشته شد، پایه‏گذارى شد و بعد هم ادامه پیدا کرد. اوائل انقلاب که هنوز قانون اساسى فراهم نشده بود، آماده نشده بود و لازم بود مجلس خبرگان تشکیل شود، چند ماه بیشتر نگذشته بود که امام شوراى انقلاب را احضار کردند قم. ما رفتیم. امام آنچنان تند و تلخ برخورد کردند: چرا اقدام نمیکنید براى تشکیل مجلسى که بتواند قانون اساسى را تنظیم کند؟ دیرش میشد امام. این، طبیعت جمهورى اسلامى است؛ این طبیعت در جمهورى اسلامى بحمداللّه باقى مانده است.

انتخابات؛ از یک نمایش تا پایه مردمسالاری دینی

انتخابات‏ در کشور ما یک حرکت نمایشى نیست. پایه‏ى نظام ما همین انتخابات‏ است. یکى از پایه‏ها، انتخابات‏ است.
مردم‏سالارى دینى با حرف نمى‏شود؛ مردم‏سالارى دینى با شرکت مردم، حضور مردم، اراده‏ى مردم، ارتباط فکرى و عقلانى و عاطفى مردم با تحولات کشور صورت مى‏گیرد؛ این هم جز با یک انتخابات‏ صحیح و همگانى و مشارکت وسیع مردم ممکن نیست. این مردم‏سالارى، عامل پایدارى ملت ایران است.
اینکه شما توانسته‏اید در طول این سى سال از نهیب ابرقدرت‏ها نترسید، اینکه ابرقدرت‏ها هم غیر از نهیب نتوانستند ضربه‏ى اساسى به شما بزنند، اینکه جوانان کشور در ورود به میدانهاى گوناگون این شجاعت و اخلاص را نشان مى‏دهند، ناشى از مردم‏سالارى دینى است؛ این را باید خیلى قدر بدانیم. 4

افتخار انجام یک کار بی سابقه در ایران

برگزارى انتخابات در کشور، از افتخارات جمهورى اسلامى است. آن روزى که در این کشور صحبت انتخابات شد، از اول مشروطه تا زمان جمهورى اسلامى - قبل از آن که این حرفها معنا نداشت - حقیقتاً به معناى واقعى کلمه، یک انتخابات سراسرىِ عمومىِ پرشورِ واقعى اتفاق نیفتاده بود. حتّى در دوران نهضت ملى هم اگرچه یک انتخابات واقعى بود، اما در حد شأن ملت ایران نبود، که مردم از ابعاد و اعماق روستاها بیایند پاى صندوقهاى رأى، خودشان بشناسند، خودشان بدانند، خودشان رأى بدهند؛ این اتفاق فقط در جمهورى اسلامى افتاد و امام بزرگوار ما مبتکر و طراح و مهندس این بنا بود. ایشان از همان اول کار اصرار کرد که باید همه‏پرسى براى تعیین نظام حکومتى در جمهورى اسلامى هرچه سریع‏تر انجام بگیرد.5

پی نوشت ها :
 

1 تا 3. بیانات در دیدار جمعى از معلمان، پرستاران و کارگران،‏ 09/ 02/ 1388
4. بیانات در حرم مطهر رضوی (علیه السلام)، 1/1/1388
5. بیانات در خطبه‏هاى نماز جمعه‏ى تهران، 29/ 3/ 1388

/ م