ماری کوری در 58 سالگی به لهستان سفر کرد و انستیتوی رادیوم ورشو را بنیاد نهاد در 62 سالگی روزانه همچنان 12 تا 14 ساعت سرگرم کار بود. چشمانش خیلی ضعیف شده بود و احتمال نابینائی می رفت. در گوشهایش دائم صدای زنگ شنیده می شد. چهار عمل جراحی برای آب مروراید هر دو چشم صورت گرفت و حتی مدتی دچار نابینائی گشت و در 1934 گرفتار تبی ناگهانی شد. کار در آزمایشگاه را رها کرد و سرانجام در 67 سالگی در چهارم ژوئیه 1934 در درمانگاه سنت سلموز از کم خونی شدید درگذشت.
در سالهای آخر زندگی، ماری کوری ریاست انستیتوی رادیوم پاریس را به عهده داشت و هیچگونه اقدامی برای به ثبت رساندن اکتشافات خود نکرد و همین امر سبب شد که مدتی قریب به یک نسل نام ماری کوری و کارهای علمیش در صفحه اول روزنامه ها چاپ شود به خصوص وقتی معلوم شد که رادیوم در درمان بیماری سرطان نقش مهمی دارد.
«دانشمندان علم فیزیک در کنفرانس بین المللی آحاد و مقیاسات واحد فعالیت های مواد رادیواکتیو را به نام کوری با تعریف زیر برگزیدند.» کوری - واحد فعالیت مواد رادیواکتیو، کوری است و آن
به ماری کوری دانشمندان احترام فراوان می گذاشتند از جمله اینشتین درباره اش چنین گفت: «مادام کوری یکی از نام آورترین افرادی است که نام و آوازه آنان را نفریفت و مغرور نکرد.»
ـ... این از بخت بلند من بود که به مدت بیست سال با پیوندهای دوستی عالی و بی شائبه ای با مادام کوری در ارتباط بودم. عظمت انسانی او به طرز فزاینده ای مرا بستایش وامیداشت. استحکام رأی او، خلوص نیت او، سختگیری او نسبت به خویشتن، حقگرائی و وارستگی او، داوری فسادناپذیر او، همه اینها به نوعی بود که گرد آمدنشان در وجود یک فرد به ندرت روی می دهد. در همه لحظات، او خود را خدمتگزار جامعه احساس می کرد، و فروتنی عمیقش هرگز جائی برای خودپسندی باقی نمی گذاشت. او با نوعی حساسیت عمیق همواره از خشونتها و بی عدالتی های اجتماعی رنج می برد. و همین امر بود که ظاهر خشک و جدی او را موجب میشد. نوعی خشکی عجیب که با هیچگونه کوشش هنری نیز تخفیف نمی یافت، و اغلب باعث سوءتفاهم کسانی می شد که از نزدیک با وی در تماس نبودند. همین که به درستی راه و روشی اعتقاد می یافت بدون سازشکاری و با نهایت پشتکار آن را در پیش می گرفت. (22)»
بزرگترین دست آورد علمی سراسر زندگیش - اثبات وجود عناصر رادیواکتیو و جداسازی آنها - تنها حاصل نوعی مکاشفه جسورانه نبود بلکه از فداکاریها و پافشاری های سرسختانه ای مایه می گرفت که وی در میان شدیدترین دشواریهای قابل تصور به خرج می داد، دشواریهائی که نظیرشان در سراسر تاریخ علوم تجربی کمتر دیده می شود. (22)»
اگر تنها سرسوزنی از استواری و استقامت شخصیت رأی مادام کوری در میان اندیشه ورزان اروپائی باقی مانده بود، اروپا آینده درخشانتری در پیش داشت. (22)»
از سخنان ماری کوری: 1- انسان وجود ندارد مگر به کمک انسان دیگر 2- راه در جهان یکی است و آن، راستی و فداکاری است 3- جوان می تواند به آنچه می خواهد برسد به شرط آنکه دست از دامن اراده رها نکند. 4- هیچ کاری نیست که آهنگ و اراده از انجام آن فرو ماند. از تمام صفاتی که برای پرورش جسم و جان سودمند است، هیچیک بسودمندی تصمیم و اراده نیست. 5- آخرین مقصد ما، سعادت و رفاه معنوی. کسب دانش، ما را در این راه یاری می کند. 6- انسان میتواند بدون ثروت به زندگی ادامه دهد، اما بدون آرامش روانی این کار میسر نیست.»
کوری، پیر CURIE (1906-1859 (: نیای پدری و پدر پیر کوری هر دو پزشک و اعضای خانواده اش نیز از نظر عاطفی و علایق فکری افرادی بسیار نزدیک بهم بودند. پیر در 15 مه 1859 در پاریس تولد یافت. پدر و مادر پیر به زودی دریافتند که استعداد سرشار و استثنائی پیر سبب خواهد شد که نتواند در مدارس عادی به تحصیل بپردازد، از این رو مقدمات و وسائل لازم تحصیل ابتدائی را در خانه برایش فراهم کردند. پیر از خردسالی به شناخت طبیعت شور و شوق فراوانی از خود نشان داد. و در 14 سالگی از آموزگار فیزیک و ریاضی بهره فراوان جست و به این رشته علمی دلبستگی فراوانی یافت. در 16سالگی درجه لیسانس گرفت و برای ادامه تحصیل به دانشگاه سوربن راه یافت و در آنجا شغلی به عنوان دستیار تهیه یادداشتهای درسی فیزیک در دانشکده داروسازی به دست آورد. در 1877 به دریافت درجه فوق لیسانس فیزیک موفق گشت ودر 1878 دستیار آزمایشگاه فیزیک دانشگاه سوربن گردی.(19)»
نخستین کار پژوهشی پیر کوری با همکاری پی. رزین صورت گرفت و این امر در رابطه با سنجش طول موج اشعه مادون قرمز با استفاده از تکنیکی مبتنی بر یک پیل ترموالکتریک و یک شبکه سیمی بود که در آن روزگار (سال 1880) شیوه ای نوین به شمار می رفت. پیر با برادر بزرگش (سه سال بزرگتر) ژاک پل (دستیار شیمی دانشکده داروسازی بود) با هم همکاری و خاصیتی را کشف کردند که امروزه به خاصیت «پیزو الکتریک» PIEZOELTRCRICITY معروف می باشد این دو برادر با انجام سنجشهای دقیقی روی بلورهای کوارتز و تورمالین TOURMALINE این خاصیت را کشف کردند و در مقاله علمی سال 1881 خود در این باره چنین نوشتند: «برخی از بلورها با قرار گرفتن تحت فشار در راستای معینی ... تجمع بارهای الکتریکی منفی و مثبتی را در سطوح خود نشان می دهند. بارهای الکتریکی نامبرده از نظر مقدار تابع اندازه فشار وارد به بلور هستند و با برداشته شدن فشار از روی بلور نیز ناپدید می شوند. آن دو در سال 1882 پیش فرض لیپس درباره لزوم وجود پدیده ای معکوس با پدیده مورد مشاهده خود را نیز با انجام آزمایش مورد تحقیق قرار داده و صحت آنرا تایید نمودند. پیش فرض مذکور حاکی از بوجود آمدن یک تراکم یا فشردگی اندک در حجم یک بلور، با قرار گرفتن آن در یک میدان الکتریکی بود. دو برادر برای کشف خود یک کاربرد علمی نیز پیدا کردند و آن ساختن یک الکترومتر کوارتزی مبتنی بر خاصیت پیزوالکتریک بود کاربردهای دیگر این خاصیت در وسایل کنترل زمان و فرستنده های رادیوئی میکروفنها و ضبط صوت های مدرن (امروزیست). این دوره که دوره نخست کار پیر، و به صورت همکاری با برادرش ژاک بود، در سال 1883 با انتقال یافتن ژاک به دانشگاه مون پلیه پایان یافت. (4)»
پیر کوری پس از اینکه برادرش به شهری دیگر رفت، درباره خواص بلورها و در خاصیت مغناطیس به بررسی پرداخت. نخستین مقاله از سری مقالاتش را در این زمینه های گوناگون در 1885 و درباره روابط تئوریک موجود میان دانش بلورنگاری و فیزیک، انتشار داد. در 35 سالگی با نوشتن رساله ای در 1895 درجه دکترای فیزیک گرفت، موضوع رساله دکترایش تاثیر حرارت بر مغناطیس بود همچنین ثابت کرد که یک دمای بحرانی وجود دارد که در بالاتر از آن خواص مغناطیسی از میان می رود. این دما هنوز هم به نقطه کوری شهرت دارد. (19)»
پیر کوری، برای تحقق یک موضوع علمی دست به آزمایش خطرناکی زد. بکرل زمانی مقداری رادیوم در جیبش گذاشته بود، دریافت که نوعی سوختگی بر پوست خود پدید آمده، پیر کوری در 1901 به همین صورت زخمی بر بازوی خویش ایجاد نمود و به این ترتیب صحت نظر بکرل را ثابت کرد.»
پیر کوری همچنین مقدار حرارتی را که از رادیوم حاصل می شود، اندازه گیری کرده میزان آنرا 140 کالری در ساعت به ازاء هر گرم ذکر کرد. این نخستین بار بود که در پهنه علوم، به انرژی عظیم درون ماده اشاره می شد، همین انرژی ها بود که در بمب های هسته ای تاثیر ویرانگر نشان داد. (19)»
دوره سوم زندگی پیر کوری همکاری پژوهشی با همسر خود ماری کوری بود. و تلاش مشترک این دو جداسازی عنصر جدید رادیوم، از سنگ معدن (اکسید) اورانیوم بود.
علاوه بر این، پیر کوری، موش و خوکچه هندی را در معرض تابشهای رادیوم قرار داد. و به تحقیق در آثار سوختگی به جا مانده در بدن آنها پرداخت و دو مقاله علمی درباره تاثیرات فیزیولژیکی این تشعشعات جدیدالاکتشاف انتشار داد.
پیر در 1903 این یافته دیگر خود را که رادیوم بود در ساعت 22500 کالری گرما تولید می کند، اعلام نمود. (5)»
پیر کوری دارای شخصیتی والا، پر عطوفت، و انسانی به دور از هر گونه خودپسندی بود با انتشار 58 مقاله درجه اول علمی مقام با اهمیت وی نزد دانشمندان جهان شناخته و مسلم شد. حتی در خارج از فرانسه بیش از موطن خویش شهرت یافت. در اواخر عمر نیز مورد توجه دانشگاه قرار گرفت و به مقام استادی دانشگاه سوربن برگزیده شد و برای پژوهشهای علمی وی بودجه ای در نظر گرفته و به وی داده می شد.
«پیر کوری همگام با پزشکان پاریس آزمایشهای متعددی روی جانوران انجام داد و نتایج حیرت انگیزی به دست آورد. رادیوم سلولهای بدخیم را از میان برده و سرطان پوست را درمان می کرد. به زودی بر اساس تجارب شخصی، قدرت معجزه آسای رادیوترابی را دریافتند. (7)»
«کوری ها در مراحل ابتدائی، بر اساس درمان سرطان، لوله های آزمایش حاوی گاز رادیواکتیو شده را به پزشکان می دادند اما پس از مدتی کوتاه آزمایشگاه کوری ها نتوانست تقاضای روزافزون پزشکان را جواب دهد.(7)»
«پیر کوری در 1903 به مناسبت دریافت جایزه نوبل (با مشارکت ماری کوری و بکرل) نگرانی خود را در افتادن رادیوم به دست اشخاص جنایتکار ابراز داشت، اما در عین حال افزود که ما اینک با این پرسش رو به رو هستیم که آیا دستیابی به رموز طبیعت می تواند به سود و صلاح بشریت باشد یا نه ... باید بگویم که من در شمار آن گروه از افرادی هستم که هم عقیده با نوبل می گویند: «بشریت از کشفیات آینده بیش از آنچه بدی ببیند از نیکی آنها بهره مند خواهد شد. (10)»
«خواص درمانی رادیوم توجه صاحبان صنایع را برانگیخت. کوری ها، نامه ای از آمریکا دریافت کردند که طی آن به اطلاع کوری ها رسید که برای ساختن یک کارخانه تولید رادیوم در بوفالو نقشه هائی در دست اجراست و در آن نامه در خصوصیات تولید رادیوم سئوال شده بود. البته کوری ها می توانستند روش تولید خود را ثبت کرده و تمام حقوق و امتیاز تولید صنعتی رادیوم را به خود اختصاص دهند، با آنکه برای پیش برد هدف های علمی خویش نیز نیاز شدید به پول داشتند، اما طی نامه ای که به بوفالو نوشتند، توضیحات جامعی در مورد روش جداسازی رادیوم از سنگ معدن ارائه کردند و از این خوشحال بودند که به زودی عده بیشتری از مردم قادر خواهند بود از مزایای اشعه معجزه آسای رادیوم بهره مند شوند.»
در اروپا نیز کارخانه ای برای تولید رادیوم برای مصارف پزشکی به وسیله یک نفر فرانسوی به نام لیل LILLE ساخته شد، حتی مجله ای به نام رادیوم به وسیله لیل که مردی دانشمند بود انتشار می یافت، و مطالب آن تماماً به تحقیقات و مطالعه رادیواکتیو اختصاص داشت.»
در 1903 کوری ها به دعوت انجمن سلطنتی بریتانیا به لندن رفتند تا گزارشی از رادیوم به اطلاع آن انجمن برسانند. کوری ها با ورود به لندن سخت مورد استقبال قرار گرفتند. از میان دانشمندان لردکلوین KELVIN دانشمند معروف انگلیسی به دوستی با کوری ها مباهات می کرد. پیر کوری یک لوله شیشه ای محتوی رادیوم به کلوین هدیه کرد در هنگام گزارش پیر کوری از نیروهای پنهان در عنصر رادیوم سخن به میان آورد. در یک مهمانی که زنان اشراف انگلیسی حضور داشتند برق انگشترهای آنان چشمان را خیره می کرد در حالیکه ماری کوری اصلاً انگشتری بر انگشت نداشت پیری کوری با مشاهده و شمارشی سرانگشتی آن انگشتری ها حساب کرد که تعداد بی شماری آزمایشگاه مجهز می توان برپا ساخت.
پس از مدتی انجمن سلطنتی بریتانیا مدال طلای دیوی DAVY را به پیر وماری کوری تقدیم کرد. و همانطور که گفته شد در نوامبر 1903با مشارکت بکرل جایزه نوبل گرفتند.
به روایت ماری - پیر کوری تنها یک بار از زندگی سخت خودشان زبان به شکایت گشودو گفت: «حقیقتاً عجب زندگی سختی داریم.»
با شنیدن این سخن ماری نگران شد و می ترسید که در خانه دل شوهرش نومیدی راه یابد از این رو گفت: «اگر یکی از ما دو نفر بمیرد... دیگری نمی تواند زنده بماند. هیچیک از ما نمی توانیم بدون دیگری زنده بمانیم. (13)»
به نظر تو می توانیم؟
پیر آهسته سرش را تکان داد و به خاطر آورد که یک دانشمند حق ندارد دانش یا بهتر بگوییم موضوع زندگیش را رها کند. یک لحظه به چهره غمزده ماری نگریست و با لحن قاطعی گفت: «اشتباه می کنی، هر اتفاقی که بیفتد، حتی اگر انسان مجبور بشود که مثل جسد بی روحی زندگیش را ادامه دهد، باید کارش را دنبال کند. (13)»
طی سالهای 1899 تا 1904 لااقل یازده مقاله آموزنده درباره رادیواکتیوتیه نگاشتند که هر یک از آن مقالات به تنهائی نماینده کنجکاوی و نبوغ نویسندگان بود.
دانشمندان کشورهای خارجی به سرعت از دانش جدید آگاهی یافتند. در 1900 ماری و پیر از اشخاص برجسته انگلستان، آلمان، اتریش و دانمارک نامه ها و پرسش های پیشنهادی دریافت کردند. «پدر و مادر» رادیوم در جواب، سخاوتمندانه برای آنان شرح میدادند و ایشان را راهنمایی می کردند.
معلوم شد که رادیوم زندگی بخش و مرگ آور است. اما در درجه اول باید گفت که رادیوم فوق العاده مفید تشخیص داده شد. (13)»
از آن پس، دیگر مطالعه رادیوم جنبه تفننی و آزمایشگاهی نداشت بلکه در طب استعمال می شد ولازم بود هرچه بیشتر از آن تهیه گردد. سنگهای معدنی محتوی رادیوم در همه جا چون طلا خرید و فروش می شد.
برخی از کشورها مخصوصاً بلژیک و ایالات متحده آمریکا مایل بودند که در کارخانجات خود رادیوم تولید کنند لیکن رمز تولید آن را تنها پیر و ماری می دانستند.»
همانطور که گفته شد میان سالهای 1902 و 1903 نامه ای از آمریکا رسید که می خواستند رادیوم را به شیوه صنعتی برای فروش و کسب درآمد تولید کنند. در این فرصت ماری و پیر می توانستند ازحق انحصاری آن ارقام نجومی سود ببرند و به زندگی ساده و محقر خود سرو سامان بخشند اما این دو دلداده دانش، تلاشهای علمی چندین ساله خود را به رایگان در دسترس همگان گذاشتند.
پولونیوم (PO)
فلز زودگداز و نرمی است (نقطه ذوب 254 درجه صد بخشی و نقطه جوش آن 962 درجه صدبخشی، چگالی آن در حدود 9/3 گرم بر سانتی متر مکعب است. اگر پولونیوم را در هوا حرارت دهیم به سادگی اکسید پایداری تشکیل می دهد. خواص اسیدی و بازی ضعیف دارد. هیدرید پولونیوم ناپایدار است. پولونیوم تشکیل ترکیبات آلی فلزی می دهد و با بسیاری از فلزات (سرب، جیوه، کلسیم، روی، سودیوم، پلاتین، نقره، نیکل، بریلیوم) آلیاژ تولید می کند. (4)»خطوط طیف پولونیوم بطور دقیق در سال 1910 شناسائی شده در 1912 بود که نشانه PO مکان خود را در جدول تناوبی به دست آورد. (4)»
«پلونیوم عنصر رادیواکتیو با عدد اتمی 84، در گروه VIA و دوره ششم جدول تناوبی جا دارد. جرم اتمی 210؛ ظرفیت ها 2، 4، 6؛ دارای ایزوتوپ پایدار نیست. پلونیوم از اعضای سری تباهی رادیواکتیو طبیعی اورانیوم است که به طور طبیعی در کانیهای اورانیوم دار یافت می شود؛ به طور مصنوعی از بمباران بیسموت با نوترونها تولید می شود و در دود سیگار تشخیص داده شده است. (6)»
کاربرد: منبع تابش آلفا و نوترونهاست، وسایل مدرج، منبع نیرو، تعیین رطوبت؛ در پتروشیمی (چاه نفت) موارد کاربردی دارد.
«نامگذاری این فلز به پاس بزرگداشت لهستان POLAND میهن ماری کوری پولونیوم PLONIUM صورت گرفت. (6)»
رادیوم (RADIUM (Ra88
شناسنامه: ماری کوری خاطر نشان کرد که کانیهای معینی از اورانیوم رادیواکتیو بیشتری از آنچه که مقدار اورانیوم مربوط به آنها باید داشته باشد، نشان می دهند و نتیجه گرفت که آنها مواد رادیواکتیو دیگری که تا آن زمان ناشناخته بود، دارند. کانیهای اورانیوم مختلفی را به اتفاق شوهرش پیر کوری در 1898 رادیوم را کشف کردند.رادیوم به واسطه داشتن رادیواکتیوی فراوان از واژه لاتین RADIUS (به معنی اشعه گرفته است). و از این رو آن را رادیوم نامیدند. در 1910 ماری کوری و آقای دبیرن DEBIERNE به کمک الکترولیز محلول کلرید رادیوم خالص با قطب منفی جیوه ای توانستند رادیوم خالص را به دست آورند.
رادیوم عنصر رادیواکتیو در گروه IIA و دوره هفتم جدول تناوبی جای دارد. عدد اتمی 88، جرم اتمی 226/0254 ظرفیت 02 چهار ایزوتوپ رادیواکتیو دارد، لیکن تنها رادیوم - 226 با نیم عمر 1420 سال قابل استفاده است که به سال 1898 به وسیله ماری کوری و پیر کوری کشف گشت.
خواص: جامد سفید درخشان؛ نقطه ذوب 77 درجه سانتیگراد؛ نقطه جوش 1140 درجه سانتیگراد با جرم حجمی (در حدود) 5 لومینانس؛ در مجاورت هوا رنگش سیاه می شود؛ در آب محلول است و هیدروژن آزاد می کند. ترکیبهای حل شدنی در آب را تشکیل می دهد. با تابش آلفا، بتا و گاما تباهی می یابد. از نظر شیمیایی خیلی شبیه باریوم است. اما جدا کردن نمکهای آن از نمکهای باریوم بسیار مشکل است. خاصیت رادیواکتیوی آن چندین میلیون برابر اورانیوم است. اشعه خارج شده از آن علاوه بر اینکه روی صفحه عکاسی اثر می گذارد، سبب خراب شدن اعضاء و بافتهای جانوری می گردد و باکتری کش است.
محل کشف: کلرادو، کانادا، فرانسه، شوروی سابق
طرز تهیه کانیهای اورانیوم (پچبلند و کارنوتیت). روش جداسازی رادیوم شبیه روشی است که مادام کوری انجام داد وشامل ته نشینی به همراه باریوم و سرب جداسازی شیمیایی با اسید کلریدریک، و پالایش بیشتر به کمک تکرار تبلور جزء به جزء به کمک الکترولیز فلز از نمکهای آن جدا می شود. نمکهای خشک آن را در شیشه های در بسته نگهداری می کنند و توسط متخصصان باید باز شود تا فشار آن آزاد شود شیشه را در ظرفهای سربی نگهداری می کنند.
احتیاط: به شدت سمی است؛ تابش یوننده صادر می کند. در ظرفهای سربی باید نگهداری بشود؛ پوشش حفاظتی کافی و کنترل دور برای آن ضروری است. برای بافت ها ضرر دارد.
کاربرد: در پزشکی برای مداوای سرطان و اولر (رشدهای خطرناک) به کار می رود. پرتونگاری صنعتی؛ منبع نوترونها و رادون
بکرل ها BEQUEREL
خاندانی از فیزیکدانان فرانسوی 1- آنتوان سزار بکرل (1788-1878) تحقیقاتش در برق و برقاشیمی مشهور است و اختراعاتی متعدد داشت شامل: نخست پیل جریان دائمی برق، تعادل الکترومغناطیس، و سوزن ترموالکتریک که حرارت داخلی بدن را اندازه می گیرد. وی کشف کرد که انرژی با برخورد بافت ماهیچه به آن گرما انتقال می یابد. وی درباره برق، مغناطیس و فیزیولوژی مطالب جالبی نوشت. (15)»بکرل در لوآر LOIRET به دنیا آمد، تحصیلاتش را در اکول پلی تکنیک پاریس گذرانید. پس از 1837 به عنوان استاد فیزیک در موزه تاریخ طبیعی در پاریس سرگرم گشت. پسرانش لوئی آلفرد بکرل (1862-1814) و الکساندرادموند (1891-1820) نیز در زمینه فیزیک، شیمی و پزشکی بلند آوازه شدند در 1878 الکساندر به جای پدر به استادی فیزیک موزه تاریخ طبیعی برگزیده شد. (15)»
بکرل، هانری (1908-1802)
آنتونی هانری بکرل، پسر الکساندرادموند بکرل در جایزه فیزیک نوبل 1903 با ماری و پیر کوری مشترکاً برنده شد که نصف آن به بکرل و نصف بقیه به ماری و پیر کوری رسید. در 1896 بکرل اشعه رادیوآکتیو را از سنگ معدن اورانیت کشف کرد که این اشعه نیرومندتر از اشعه اورانیوم خالص بود. به دنبال این کشف کوری ها، روی ماده پچبلند و جداسازی رادیوم از پس مانده سنگ معدن اورانیوم به شهرت رسیدند. (15)»هانری بکرل در پاریس تولد یافت و تحصیلاتش را در اکول پلی تکنیک پاریس گذرانید و دوره مهندسی تحصیلات مهندسی را نیز در اکول پونت شایوسیس گذرانید. در 1892 به استادی فیزیک، موزه تاریخ طبیعی و در 1995 به استادی اکول پلی تکنیک پاریس برگزیده شد. در 1908 بکرل به عنوان منشی دائمی آکادمی علوم فرانسه انتخاب گشت. (15)»
پدر بکرل یک نفر متخصص در مواد فسفر سانس بود، و در نتیجه پسرش هانری هم به خاصیت خودفروزی بسیاری از عناصر شیمیایی آشنا شده بود. او با خود فکر کرد که این خاصیت بایستی شبیه به اثری باشد که در لامپ کاتدی اتفاق می افتد و از این رو به مطالعه ترکیبات اورانیوم پرداخت. (16)»
بکرل برای یک اکتشاف بزرگ نادانسته به آزمایش پرداخت، و بخت هم با او یار شد، وی کریستالهای اورانیوم را در کشوی میز گذاشته بود و یک روز بدون توجه یک بسته شیشه عکاسی در کشو قرار داد. چند روز بعد که خواست از آنها استفاده کند، احتمالاً در اثر شک و تردید، بسته شیشه عکاسی را ظاهر کرد. با کمال تعجب دید که گرچه نمک های اورانیوم خاصیت فسفر سانس ندارد، ولی دوره ظاهری کریستالها به وضوح بر محلول شیمیائی روی فیلم اثر گذاشته است. از آن پس این خاصیت ترکیبات اورانیوم که فیلم را سیاه می کردند جلب توجه بکرل را کرد وی ماههای پی در پی به طور منظم به آزمایشهای خود ادامه داد و اورانیوم نیز در همه این مدت اشعه ای نامرئی از خود صادر می کرد که روی شیشه های عکاسی اثر می گذاشت، بهت و حیرت بکرل روز افزون بود. او به زودی کشف نمود که این تشعشع تقریباً فناناپذیر می تواند نه تنها در کاغذ سیاه بلکه به داخل فلزات نیز نفوذ نماید، و هیچ ارتباطی با فسفر سانس ندارد. وی یک چیز کاملاً جدیدی کشف کرده بود؛ که در آن هنگام آن را اشعه بکرل نامیدند. اما کمی بعد تحت عنوان رادیو اکتیویته مشهور شد. (16)»
پرتوهای شگفت انگیزی که هانری بکرل برای اولین بار در اورانیوم مشاهده کرد از خرد شدن ذرات بود. وقتی که به اندازه کافی ذراتی از اتم اورانیوم جدا گردید اتم جدا شده دیگر اورانیوم نبود بلکه بعد از گذراندن چند مرحله تبدیل می شود. این اتم تغییر می کند و سرانجام به سرب تبدیل می گردد.»
در سال 1896 هنری بکرل در عنصر اورانیوم که سنگین ترین عنصر است چیز جدیدی کشف کرد.
بکرل در هر فرصت عناصر شیمیائی را مورد آزمایش قرار می داد. تا اینکه دریافت هرگاه یک قطعه اورانیوم را حتی در تاریکی نزدیک فیلم «نگاتیو» عکاسی قرار دهد و آنگاه آنرا از فیلم دور کند. بر فیلم نشانه ای به جا می ماند که مانند اثر نور است. بکرل همچنین پی برد که اگر یک ورقه نازک فلزی میان اورانیوم و فیلم قرار گیرد باز همین عمل صورت خواهد گرفت. و سرانجام در پی آزمایش های مکرر خود ثابت کرد که اورانیوم از خود پرتوهائی می پراکند و اندکی بعد نشان داد که این پرتوها مانند پرتوهای برق می باشند.
کشف بکرل دانشمندان شیمی را بر آن داشت تا به یاری آزمایشهای دیگر ماهیت این پرتوها را دریابند. «پیرکوری» و «ماری کوری» از جمله این دانشمندان بودند.
پس از آنکه ماری کوری به ماهیت رادیوم پی برد، چندین عنصر دیگر نیز که دارای خواص اورانیوم بود، کشف گردید.»
کوری CURIE ایرن ژولیو (1956-1897)
ایرن IRENE کوری در خانواده پرآوازه پیر کوری و ماری در پاریس تولد یافت، در آن روزگار برخی از دولتهای فرانسه به لحاظ عقاید سیاسی نسبت به کوری ها سخت گیرهائی به کار می بستند و کار را برای آنان دشوار و میدان تلاش و تحرک را بر آنان تنگ می کردند تا جائیکه ایرن خیلی دیر وارد مدرسه شد. ایرن در اوایل تحصیل درس خصوصی می گرفت. از مادرش ماری کوری فیزیک، لانژون ریاضیات و از پرن و از موتون طبیعی فرا می گرفت. در این احوال آتش خانمان برانداز و وحشیانه جنگ جهانی اول زبانه کشید. ماری کوری آزمایشگاه را تعطیل کرد و با کمک دخترش ایرن کوری 17 ساله با تجهیز یک اتومبیل به صورت آمبولانس برای دستگاههای رادیولوژی به یاری مجروحان جنگ شتافتند.پس از جنگ جهانی مادر و دختر به انستیتو رادیوم بازگشتند و ایرن به عنوان دستیار با مادر خود در انستیتو رادیوم و آزمایشگاه انستیتو همکاری می کرد. در این آزمایشگاه فردریک ژولیو (JOLIOT (1958-1900 فعالیت داشت در 1926 با ایرن ازدواج کرد. ژولیو به سوی تحقیقات علمی جلب شد و همراه ماری کوری و همسرش ایرن به فعالیت پرداخت.
در 1934 ژولیو و ایرن روی بمباران عناصر مختلف به وسیله اشعه آلفا تلاش و آزمایش کردند.
در سال 1935 به واسطه تحقیقات علمی فراوان و ارزنده خود (ایرن و ژولیو) جایزه نوبل گرفتند. با شعله ور شدن آتش جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه نازی ها، ایرن و ژولیو به نیروهای مقاومت زیرزمینی برای بیرون راندن نازی ها از خاک فرانسه پیوستند با این حال ایرن به تحقیقات علمی خود همچنان ادامه می داد تا به نیروی واقعی انرژی اتمی دست یابد. پس از آزاد شدن فرانسه از اشغال آلمان نازی، ژولیو نامزد سرپرستی کمسیون انرژی اتمی گشت. ایرن یکی از اعضای این کمسیون گردید و زیر نظر این گروه در سال 1948 موفق به تاسیس نیروگاه اتمی شد. به ژولیو و ایرن کوری در دهه 1940 مارک کمونیست بودن زدند. ایرن - ژولیو - کوری بواسطه تماس مستقیم و مدام با اشعه رادیواکتیو به همان بیماری سرطان که مادرش مبتلا شد در سال 1956 درگذشت. (15)»
ژولیو - ژان فردریک (JOLIOT (1958-1900
فیزیک دان و شیمیدان دانشمند صلح طلب فرانسوی در 19 مارس 1900 در پاریس تولد یافت، در دوران تحصیل علاوه بر شور و شوق به علوم به رمانهای ژول ورن و به فوتبال نیز علاقه فراوانی داشت. در مدرسه فیزیک و شیمی پاریس از درس استاد بزرگ لانژون بهره فراوان جست و از اینجا بود که علاقه مندی به پژوهشهای علمی در خود یافت، ابتدا در رشته مهندسی دانش آموخت و آنگاه به شیمی رو آورد و در 1923 درجه مهندسی فیزیک و شیمی گرفت. در 1925 دستیار مخصوص ماری کوری در آزمایشگاه فیزیک ماری کوری در انستیتو رادیوم بود. در سال 1926 با ایرن کوری دختر ماری کوری ازدواج کرد. در 1933 با کمک همسرش خانم ایرن با بمباردمان کردن بور بوسیله ذره های سریع آنها، ماده مصنوعی رادیوآکتیو را ساخت. در انستیتو رادیوم درباره رادیو اکتیویته و استحاله ماده با همراهی همسر خود دست به کار مطالعه گشتند و وجود نوترون ها را در اتم ها ثابت کردند. در 1935 به واسطه کشف رادیواکتیو ساختگی به دریافت جایزه نوبل در رشته شیمی توفیق یافتند. ژولیو در دانشکده علوم پاریس به تدریس اشتغال ورزید و استاد انستیتو رادیوم در پاریس بود. در 1939 با هالبان HALBAN و کوارسکی KOWARSKI به طور تجربی ثابت کرد که نوترون منتشر شده سبب شکافت هسته ای می شود. در 1946 به ریاست مرکز ملی پژوهشهای علمی جهانی به مبارزه های پی گیر دست زده و در 1948 ساختن نخستین نیروگاه اتمی فرانسه را راهبری کرد و در همین سال این نیروگاه به کار پرداخت. در 1950 به اتهام گرایش های کمونیستی وی را از هر دو شغل برکنار کردند. آزمایشهای پزشکی نشان داد که مرگ ژولیو نیز مانند ماری کوری و ایرن کوری به سبب تماس مستقیم و دائمی با رادیواکتیو بود. (19)»کوری، ایو (-EVE GURIE (1904
ایوکوری، دختر ماری کوری و پیر کوری در 1904 در پاریس تولد یافت. او بر خلاف خواهر بزرگ خود ایرن جذب و علاقه مند به مسائل فیزیکی نشد. اما چهره ای آشنا و پر آوازه به عنوان یک نویسنده و سخنران یافت. وی کتاب زندگانی مادام کوری (شرح حال زندگی پر تلاش و کوشش مادرش ماری کوری را پدید آورد) که به بیش از 20زبان ترجمه شد. در آغاز جنگ جهانی دوم به عنوان هم آهنگ کننده فعالیت های زنان فرانسه برای آزادی فرانسه و کمک رسانی های مردمی برای جنگ زدگان و زخمی های جنگی و غیره، برگزیده شد. (15)»ایو به فیزیک علاقه نداشت اما به موسیقی دلبستگی بسیار یافت، از این رو مادرش پیانوی قشنگی برایش خرید و گاهگاه او را می دیدند که با پیانوی خود خلوت کرده سرگرم نوازندگی است. (13)»
ایو پس از آنکه خواهرش ایرن با ژولیو در 1926 ازدواج کرد، همواره مونس مادرش ماری بود و شاید همین هم نشینی ها و موانست ها سبب شد که ایو شرح حال پر شور و پر نشیب و فراز مادرش را بنویسد.
در روزگاری که ایو با مادرش تنها به سر می برد، او را بهتر می شناخت. هر شب موقع شام، اول ماری وقایع آزمایشگاه را برای دخترش می گفت و آنگاه ناگهان به او می گفت: «حالا عزیزم تو هم چیزی بگو، از دنیا چه خبر داری، در حقیقت ماری به همه چیز علاقه مند بود. (13)»
ایو کوری در شرح حال مادرش ماری نوشت: «توده مردم تنها پس از مرگ شخصیت های برجسته و بزرگ آنها را می شناسد. روزی که به پیر کوری پیشنهاد نشان افتخار شد، وی جواب داد: «خواهش می کنم به وزیر اطلاع دهید که من هیچ آرزو ندارم که نشان افتخار داشته باشم، بلکه بیش از هر چیز به داشتن یک آزمایشگاه نیازمندم. (16)»
ایزوتوپهای رادیواکتیو
ایرن کوری و فردریک ژولیو ثابت کردند که خاصیت رادیواکتیویته یعنی تشعشع منحصر به عناصری چون رادیوم یا اورانیوم که در طبیعت یافت می شود نیست، بلکه هر عنصر دیگری که مدتی در نزدیکی رادیوم، تریوم، اورانیوم و غیره قرار گیرد. می تواند این خاصیت را دارا شود. یعنی رادیواکتیو گردد و از خود اشعه آلفا، بتا و گاما ساطع کند. این عناصر رادیواکتیو مصنوعی را ایزوتوپهای رادیواکتیو می گویند.ایزوتوپها و تشعشعات آن در درمان بسیاری از بیماریها بکار می رود مثلاً خوردن ایزوتوپ (ید) رادیواکتیو در درمان سرطان غده درقی بسیار موثر است زیرا تقریباً تمامی ید مصرف شده در آن غده گرد می آید و در اثر تشعشات (ید) رادیواکتیو سلولهای سرطانی غده نابود می شوند. (13)»
اشعه رادیواکتیو RADIO ACTIVIVE
هنری بکرل برای نخستین بار دریافت که عناصری در طبیعت وجود دارند که به خودی خود یا به علت یک محرک داخلی دارای خاصیت رادیواکتیو هستند یعنی هسته اتم این عناصر دائم در حال شکستن است و ذراتی با بار مثبت و منفی از خود می پراکنند. این ذرات عبارتند:1- اشعه آلفا (ALPHA) که هسته های اتم عنصر هلیوم است و بار مثبت دارد.
2- اشعه بتا (BETA) که از الکترونها تشکیل شده و بار منفی دارد.
3- اشعه گاما (GAMMA) که مشابه اشعه ایکس است. اما با طرح موج کوتاهتر بنابراین دارای خاصیت نفوذپذیری بیشتری در اجسام می باشد. (13)»
عناصر رادیواکتیو که در طبیعت یافت می شود عبارتند از: اورانیوم، تریوم، رادیوم و غیره (تقریباً 40 عنصر)
ماری کوری و پیر کوری کشف کردند که رادیوم در حال شکستن و تشعشع دائم، تبدیل به عنصر دیگری بنام رادن RADON می شود و رادن نیز به نوبه خود به پولونیوم و سرانجام پولونیوم به سرب بدل می گردد. سرعت این تبدیل در عناصر رادیواکتیو متفاوت است. مثلاً رادیوم پس از 1590 سال نصف اتم هایش تبدیل به رادن می گردد. خاصیت عناصری که از خود اشعه یا ذراتی می پراکنند تا به عنصر دیگری تبدیل گردند رادیواکتیویته می گویند. مقدار رادیواکتیویته هر جسمی را با واحد (کوری) اندازه می گیرند. (13)»
رادیوم در درمان تومورهای بدخیم از جمله سرطان و غیره سخت موثر است. لوله یا محفظه رادیوم را در مجاورت تومور بدخیم می گذراند یا یک سوزن مجوف را از ترکیبات رادیوم پر کرده داخل بافت غده فرو می برند یا مولاژ (MOULAGE) رادیوم به کار می برند. (13)»
در سال 1939 فردریک ژولیو، م. هالبان و و.ل.کوارسکی( KOWARSKI) مشترکاً در زمینه ی انرژی هسته ای و باتری اتمی به اکتشافات مهمی دست یافتند و درخواست ثبت اختراع خود را نمودند.
منابع تحقیق :
1- ماری کوری - اسکاریان - تاشینسکی - ترجمه مهدی کنگرانی
2- تاریخ علوم - پیر روسو - ترجمه حسن صفاری
3- پیشگامان دانش- رابرت. ا ل. وبر - ترجمه دکتر حبیب الله فقیهی نژاد.
4- تاریخچه کشف عناصر شیمیائی - د.ن. تریفونوف رو. ن. تریفونوف ترجمه عبدالله زرفشان
5- فیزیک و نام آوران آن - اسفندیار معتمدی
6- عناصر شیمیائی چگونه کشف شدند - ترجمه دکتر محمدرضا ملاردی - دکتر احمد نصیری احمدی
7- درباره فلزات کمیاب چه می دانید - دنستکی - ترجمه پروین قاسمی
8- قهرمانان تمدن - ژوزف کاتلر - هیم جاف - ترجمه ذبیح الله منصوری
9- تاریخ مختصر علم شیمی- دکتر محمدرضا ملاردی - سید رضا آقاپورمقدم
10- دائره المعارف شیمیدانان جهان - سیدرضا آقا پور مقدم
11- تاریخ پزشکی - جوزف گارلند - ترجمه دکتر علی اکبر مجتهدی
12- مادام کوری - ایو، کوری دختر کوچک ماری کوری، ترجمه قهرمان قهرمانی
13- دانستنی های پزشکی - دکتر مرتضی یزدی
14- مادام کوری - آلیس ثورن - ترجمه پری کیانوش
15- ماری کوری - ترجمه عبدالحسین سعیدیان
16- از ماشین بخار تا قمر مصنوعی - هاینز گاتمان - ترجمه مهندس حسن منوچهر - مهندس احمد تمدن
17- آفرینندگان جهان نو - لوئیس آنترمایر - ترجمه سمیا صیقلی
18- سرگذشت فیزیک - ترجمه رضا اقصی
19- دائره المعارف دانشمندان علم و صنعت - اسحق آسیموف - ترجمه محمود مصاحب
20- در جهان علم - اسحق آسیموف - ترجمه هوشنگ شریف زاده
21- داستان زندگی مادام کوری - آلیس تورن - ترجمه مظفر سربازی
22- حاصل عمر - آلبرت اینشتین - ترجمه ناصر موفقیان
23- داستان زندگی ماری کوری - رابرت ریید - ترجمه مسعود برزین
منبع :سعیدیان، عبدالحسین؛ (1376)، مشاهیر نام آوران و دانشمندان، تهران: انتشارات علم و زندگی (و انتشارات آرام)، چاپ سوم
