وعده‌های زیبا را باور کنیم؟

گفت و گو با دکتر امیرهوشنگ احسانی درباره تبلیغات برخی محصولات زیبایی
«روغن شترمرغ، معجزه قرن»؛ «تنها با یک دوره استفاده از بسته‌های حاوی کرم و صابون عصاره حلزون، جوانی و شادابی را به پوست خود برگردانید و تا آخر عمر از شر انواع جوش و چین‌وچروک خلاص شوید».
آیا به دنبال راهی مطمئن برای از بین بردن جوش‌های صورتتان هستید؟ ما به شما استفاده از صابون خرچنگ را توصیه می‌کنیم!» این چند جمله، بخشی از ادعاهای برخی شرکت‌های تولیدکننده محصولات زیبایی است که ما هر روز و هر شب آنها را می‌شنویم اما آیا می‌توان به این تبلیغات تکیه کرد و فقط با اعتماد به تبلیغات تلویزیونی و غیره سراغ چنین محصولاتی رفت؟ این سوالی است که دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به آن پاسخ داده‌اند.

آیا ترکیب‌های اصلی محصولاتی مانند کرم حلزون یا روغن شترمرغ، شناخته‌شده و مورد تایید هستند؟

نه، متاسفانه ترکیب‌های علمی و استانداردی نیستند. مثلا ثابت‌شده کرم شترمرغ که از روغن پوست و بدن شترمرغ تهیه می‌شود، جز یک نرم‌کننده و چرب‌کننده ساده، چیز دیگری نیست و اثر خارق‌العاده‌ای مانند رفع چین‌وچروک ندارد. درواقع این کرم نمی‌تواند هیچ کار درمانی‌ای مانند از بین بردن لکه‌های پوستی یا چروک‌ها انجام دهد. با وجود ادعای تولیدکنندگان کرم شترمرغ،‌ این محصول حاوی آنتی‌اکسیدان و خواص آنتی‌اکسیدانی هم نیست. بیشتر خواصی که برای چنین محصولاتی ذکر می‌شود، جنبه تبلیغاتی دارد و قاعدتا رسانه ملی نباید آنها را پخش کند. مثلا کرم حلزون جزو کالاهایی بود که در ابتدا در ماهواره و شبکه‌های برون‌مرزی تبلیغ می‌شد اما متاسفانه این روزها در شبکه‌های داخلی هم تبلیغ می‌شود و نظر خیلی از مخاطبانی که واقعا اطلاعات علمی و درستی در مورد آنها ندارند، به خود جلب می‌کند. هیچ‌یک از متخصصان پوست، اثر درمانی این کرم را در حد ادعاهایی که می‌شود، قبول ندارند.

چنین محصولاتی در کشورهای دیگر هم دارای تاییدیه‌های علمی نیستند؟

این کرم‌ها و صابون‌ها تاییدیه هیچ‌کدام از دانشگاه‌ها یا مراکز علمی معتبر دنیا را ندارند. ضمن اینکه هیچ نوع مطالعه بالینی‌ای در مورد چنین کالاهایی انجام نشده است.

منظورتان از مطالعه بالینی چیست؟

آثار درمانی یک دارو وقتی به اثبات می‌رسد که در مطالعه‌های بالینی دقیق و قوی بررسی و مثلا با یک پلاسبو یا دارونما مقایسه شود. برای این کار لازم است محصول یا داروی جدید روی حدود هزار نفر آزمایش شود و این افراد با استفاده از کالای جدید متوجه بشوند که تغییری در میزان آکنه‌ها یا چین‌وچروک‌های صورتشان به وجود آمده است یا نه.

اما برخی از افراد ادعا می‌کنند واقعا با استفاده از چنین محصولاتی تغییرات مثبتی روی پوست آنها ایجاد شده است. آیا این ادعاها قابل توجیه هستند؟

ممکن است برخی افراد در اثر استفاده از این کرم‌ها یا صابون‌ها تغییرات خوبی در پوستشان مشاهده کنند اما با توجه به اینکه مطالعه درستی روی این کالاها انجام نشده، نمی‌توان گفت استفاده از آنها برای کدام گروه از افراد خوب است و برای کدام گروه مضر.

اصلا یک محصول آرایشی و زیبایی مانند کرم حلزون یا روغن شترمرغ، می‌تواند چند کار مانند رفع چروک، آکنه و روشن کردن پوست را همزمان و با کیفیت برابر انجام دهد؟

اصلا. هیچ محصول آرایشی‌ای از جمله انواع کرم‌ها نمی‌تواند چند کار درمانی را همزمان و با کیفیت خوب انجام دهد. به همین دلیل وقتی تولیدکنندگان محصولی ادعا می‌کنند محصول آنها می‌تواند چند مشکل پوستی را به‌طور توأمان درمان کند، باید به کیفیت و مورد تایید بودن محصول آنها شک کرد. وقتی یک کرم ضدآفتاب با خاصیت ضدلک روانه بازار می‌شود، به‌طور حتم هر 2 اثر ضدآفتاب و ضدلک بودن آن کمی کمتر است و زیر سوال می‌رود.

یکی از جذاب‌ترین ادعاهایی که در تبلیغ کرم عصاره حلزون و روغن شترمرغ مطرح می‌شود، از بین بردن چین‌و‌چروک صورت در مدت کوتاهی پس از مصرف است. آیا مکانیسم تشکیل چروک‌های صورت به گونه‌ای است که بتوان آنها را با استفاده از کرم از بین برد؟

نه. تا به حال هیچ درمان قطعی‌ای در کل دنیا برای رفع کامل چروک‌ها ارائه نشده و این ادعا، باورپذیر نیست. با هیچ نوع کرم، دارو و حتی جراحی کشیدن پوست، تزریق بوتاکس یا ژل هم چروک‌های صورت کاملا از بین نمی‌رود و فقط مقداری از عمق و تعداد آنها کم می‌شود. البته برخی کرم‌ها با افزایش کلاژن‌سازی می‌توانند چین‌وچروک صورت را کم یا از ایجاد چروک‌های بیشتر و عمیق‌تر تا حدی پیشگیری کنند. مثلا کرم‌های ترتینویین یا اسید میوه که اثر درمانی آنها هم با روش‌های علمی و استاندارد به اثبات رسیده است، در صورت مصرف طولانی‌مدت، حدود 30 تا 40 درصد چروک‌ها را کم می‌کنند اما کرم‌هایی که تبلیغ می‌شوند، معمولا نمی‌توانند کاری برای درمان چروک‌ها انجام دهند وگرنه الان تمام مردم دنیا با هزینه‌ای نسبتا اندک، پوستی صاف، شفاف و بدون چروک داشتند و در این صورت نیاز به انواع کرم‌ها، داروها و روش‌های درمانی دیگر مانند لیزر یا لیفتینگ هم کاملا از بین می‌رفت.

پس شما اثر صابون خرچنگ را در از بین بردن آکنه‌هاچگونه ارزیابی کنید؟

به‌طور کلی اثر درمانی صابون در از بین بردن جوش و آکنه، فقط حدود 1 تا 2 درصد است. میزان چربی و باکتری‌های سطح پوست چربی که زمینه جوش هم دارد، با استفاده از صابون (معمولا هر نوع صابونی) کمتر می‌شود و التهاب جوش‌ها هم تا حدی از بین می‌رود. البته این حالت و کاهش التهاب و جوش‌ها با 2 بار نشستن پوست از بین می‌رود و میکروب‌ها و چربی‌ها دوباره برمی‌گردند. درمان آکنه، یک درمان دارویی است و باید پمادها و داروهایی مصرف کرد که جوش‌ها از درون از بین بروند. صابون خرچنگ با قیمت نسبتا بالایی هم که دارد، هیچ کمک چشمگیری به درمان جوش و آکنه نخواهد کرد.

حرف آخر

حتما پیش از تهیه محصولات آرایشی و بهداشتی نوظهور با یک متخصص پوست مشورت کنید. گاهی می‌توانید با هزینه‌های بسیار اندک، مشکل پوستی خود را حل کنید. گاهی محصولاتی که اثربخشی آنها به طور علمی به اثبات نرسیده است، واکنش‌های پوستی مختلفی ایجاد و شما را مجبور به هزینه کردن چند برابر برای رفع حساسیت ناشی از مصرف این کالاها می کند.
منبع: هفته نامه سلامت