آشنایی با موساد

پیدایش موساد

در ماه مه سال 1948 م / اردیبهشت 1327 ش، سرانجام پس از یک و نیم قرن تلاش گسترده و همه جانبه رهبران و کانون های یهودی و صهیونیستی، اعلامیه ی تأسیس دولت اسرائیل در سرزمین فلسطین صادر و آمال و وعده های پیشقراولان صهیونیسم تحقق پیدا کرد.
نویسندگان آمریکایی کتاب ارتباط خطرناک، با اشاره به نمای ساختمان بدون علامت، مخفی و سرّی موساد در خیابان خَدَردَفَنا (1) در فلسطین، نقش جامعه ی اطلاعاتی یهودی ها را در پیدایش اسرائیل اساسی دانسته و معتقدند؛ موفقیت کامل اسرائیلی ها در پدید آوردن دولتی یهودی در فلسطین، تا حد زیادی مدیون اطلاعاتی بوده که امروز آن را عملیات پنهان می خوانند. (2) تلاش های اطلاعاتی همه جانبه ی یهودی ها و پشتیبانی سرّی و پنهانی آمریکا، دو عامل و عنصر کلیدی در این حرکت بودند که این هر دو مورد، وابسته به یهودیانی بود که متعلق به خارج از اسرائیل بودند. (3) در قلب این تکاپوی اطلاعاتی سازمانی سرّی قرار داشت که شای (4) خوانده می شد. (5)
پس از تأسیس دولت اسرائیل، چون اولویت ها و مأموریت های اطلاعاتی جامعه ی صهیونیستی عوض شد و تغییر کرد، دیوید بن گوریون اولین نخست وزیر اسرائیل، شای را منحل و به جای آن سه سازمان اطلاعاتی جداگانه ایجاد کرد. سرویس اطلاعات نظامی که اساساً برای مقابله با ارتش های عرب ایجاد شده بود و تحت کنترل وزارت دفاع قرار داشت. سرویس اطلاعات خارجی که گاریل (گورییل) (6) کهنه کار آن را ریاست و اداره می کرد، بخشی از وزارت خارجه بود. بخش امور یهودیان که تحت عنوان شین بت (7) تجدید سازمان شده بود، توسط یک روس لاغر اندام به نام ایسر هارل (8) ریاست می شد و مسؤولیت اطلاعات و امنیت داخلی را به عهده داشت. (9)
در سال 1951 و به دنبال یک سری درگیری های داخلی، تشکیلات اطلاعاتی اسرائیل دوباره دستخوش تحول شد. به جای بخش خارجی که قسمتی از وزارت امور خارجه به حساب می آمد، آژانس جدیدی ایجاد شد که زیر نظر مستقیم نخست وزیر قرار می گرفت. این آژانس همان موساد بود که بعداً به صورت سازمانی افسانه ای درآمد. مسؤولیت آن را به عهده ی شیلوا (10) گذاشتند. (11)
ساموئل کاتز به عنوان یک کهنه کار اسرائیلی، که اثرش را با هماهنگی محافل رسمی و دولتی اسرائیل به رشته ی تحریر درآورده، می نویسد: آژانس یهود که در سال 1940 به خاطر بخش های مخفیانه ی عملیاتی اش بیشتر به یک وزارت دفاع شبیه بود تا یک تشکیلات سیاسی دوران قبل از استقلال [زمان تأسیس اسرائیل در سال 1948 م / 1327 ش]، همراه با حمایت کامل فرماندهی عالی [گروه شبه نظامی و تروریستی] هاگانا سرویس اطلاعاتی ملی را تشکیل داد تا نیازهای وضعیت جدید را برآورده سازد. این سرویس جدید اطلاعات ملی، نام مشهور شای را روی خود گذاشت.
بسیاری از محققین صلاحیت دار اسرائیلی خلق این سازمان را به عنوان بسته شدن نطفه ی واقعی واحد اطلاعات نظامی در نظر می گیرند. این در حالی است که برخی دیگر اعتقاد دارند، هسته ی تشکیل یک واحد اطلاعات نظامی یهودی از سال 1909 در فلسطین وجود داشته است. این همان زمانی بود که گروه [یهودی و تروریستی] مسلح هاشومر روستائیان عرب [فلسطینی] دهکده های مجاور را تحت نظر می گرفت. در ماه ژوئن 1940، شای یک واحد ویژه ی عربی بنیان گذاشت. این واحد که فرماندهی آن با عزرا دانین بود، جمع آوری و تحلیل اطلاعات را در مورد قابلیت های نظامی اعراب و مقاصد آنها به طور منظم انجام می داد. (12)
ساموئل کاتز نقش انگلستان و سرویس جاسوسی آن را در شکل گیری و پیدایش شای، اساسی و جدی می داند:
سازمان جدید شای روابط نزدیکی با سرویس اطلاعاتی انگلستان برقرار و در واقع تلاش کرد، شیوه و سازمان خود را طبق آنچه در ام. آی. 4، یعنی اطلاعات نظامی انگلستان؛ ام. آی. 5 یعنی سرویس ضد اطلاعات انگلستان؛ و ام. آی. 6 یعنی سرویس جاسوسی خارجی انگلستان، وجود داشت، تنظیم کند. در چند سالِ قبل از جنگ جهانی دوم، سرویس های اطلاعاتی انگلستان در جریان شکل گیری گروه های اطلاعات نظامی، به شای کمک کردند. رابطه ی آنها از زمانی آغاز شد که در سال 1936 در فلسطین شورش هایی (13) به پا شد و هاگانا و واحدهای اطلاعاتی انگلستان برای سرکوب اعراب طغیانگر (14) با یکدیگر همراه شدند. (15)
به نوشته ی استوارت استیون انگلیسی: علاوه بر هاگانا، سازمان دیگری به نام شروت اییدیئوت وجود داشت که مأمور جمع آوری اطلاعات بود. بعدها این سازمان به نام شای نامیده شد. (16)
این نویسنده در صفحات دیگر کتاب، شای را اداره ی اطلاعات هاگانا قلمداد کرده که با نام پوششی مؤسسه ی کمک به قهرمانان فعالیت می کرد. (17) او از تشکیل جلسه ای خبر داده که بنا به دستور دیوید بن گوریون لیدر سیاسی هاگانا و نخست وزیر اسرائیل، در همان ایام اول پس از اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، با هدف ایجاد تغییرات و تجدید ساختار تشکیلات اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل تشکیل شده بود:
ایسر بئری یکی از فرماندهان برجسته ی شای که اتفاقاً ریاست اولین جلسه را به عهده داشت، به حاضرین گفت که نخست وزیر از او خواسته است در ساختمان شای تغییراتی بدهد. پیشنهاد شده است که سه اداره تشکیل شود: سازمان اطلاعات و ضد اطلاعاتی ارتش (به نام اختصاری آمون) تحت ریاست ایسر بئری، سازمان اطلاعات و ضد اطلاعاتی سیاسی (با نام اختصاری موساد) مأمور جمع آوری اطلاعات از کلیه ی نقاط دنیا به ریاست بوریس گورییل و بالاخره اداره ی سوم (شین بت با نام اختصاری شروت هابیتاهون) با مأموریت داخلی به ریاست ایسر هارل. (18)
گزارش مشترک و طبقه بندی شده ی سرویس های اطلاعاتی ایالات متحده ی آمریکا، متشکل از مدیریت عملیات ضد اجتماعی (DOCS)، سازمان مرکزی اطلاعات (CIA) و سازمان اطلاعاتی دفاع [سازمان اطلاعات ارتش آمریکا] (DIA)، درباره ی پیشینه و پیدایش سرویس اطلاعات سرّی اسرائیل، معروف به موساد، بسیار حائز اهمیت است:
در سال 1948، هنگامی که قیمومت انگلستان پایان یافت، جمعیت یهودی فلسطین، اسرائیل را تأسیس نمود. در میان سازمان های دولتی که ایجاد شدند، واحد اطلاعاتی و امنیتی نیز وجود داشت که به سرویس اخبار (اطلاعات) شای معروف بود. این سازمان بازوی اطلاعاتی نیروی مقاومت زیرزمینی صهیونیست ها [گروه تروریستی یهودی هاگانا] بود که در زمان قیمومت انگلستان، با تأسیس آژانس یهود [سخنوت] در سال 1929، در کنگره ی [جهانی] صهیونیست ها در زوریخ سوئیس، دست به عملیاتی در مقیاس جهانی زد. در آن زمان آژانس یهود متشکل از صهیونیست ها و غیر صهیونیست ها، با شرکت و حضور فعالانه و گسترده ی آمریکائیان بود. [...].
این آژانس به عنوان پوششی برای شای به کار می رفت و عملیات مخفی خود را در اروپای غربی و ایالات متحده گسترش داد.
از سال 1923 تا 1948، اهداف شای عبارت بود از:
پیشبرد امر تأسیس یک دولت مستقل اسرائیلی، نفوذ در تأسیسات و تشکیلات قیمومتی انگلستان...، جمع آوری اخبار و اطلاعات سیاسی جهت بهره گیری در تبلیغات صهیونیستی، نفوذ در احزاب و گروه های عرب و ضد صهیونیستی در فلسطین و کشورهای مجاور...، حفظ امنیت قاچاق اسلحه و برنامه ی مهاجرت غیرقانونی [یهودی ها به فلسطین] و...
شای از بخش های زیر تشکیل یافته بود:
اطلاعات سیاسی، امنیت داخلی و ضد جاسوسی، اطلاعات نظامی، شاخه ی پلیسی اطلاعات نظامی و بالاخره اطلاعات و امنیت دریایی [...].
در آوریل سال 1951، نخست وزیر [دیوید بن گوریون] و کابینه اش...، به علت درگیری های داخلی و عدم هماهنگی زیر مجموعه های شای شدیداً احساس خطر کرده و نسبت به دوباره سازی کامل ساختار اساسی و جامعه ی امنیت و اطلاعات اسرائیل تصمیم گرفتند.
این مأموریت به عهده ی مردی به نام ریون شیلوا گذارده شد. شیلوا رئیس این مرجع که کمیته ی سران سرویس ها یا وعدت نام گرفته بود، سرویس اطلاعات و امنیت دریایی و واحد نو بنیاد اطلاعات هوایی را در اطلاعات نظامی ادغام نمود. سرویس اطلاعات سیاسی را از وزارت خارجه جدا و مستقل نمود و در شکل سرویس اطلاعات سرّی (موساد) دوباره سازی کرد.
سرویس امنیت داخلی و ضد جاسوسی (شین بت)، غیر از تغییرات داخلی همچنان دست نخورده باقی ماند [...].
سرویس های امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل، این ساختار را نسبتاً بدون تغییر، در طی جنگ های اعراب و اسرائیل در اکتبر و نوامبر 1956، جنگ شش روزه در ژوئن 1967 و جنگ یوم کیپور [جنگ رمضان] در اکتبر 1973، حفظ کردند. در اوایل 1963، درست قبل از بازنشستگی و کناره گیری، بن گوریون، کمیته ای را برای بررسی اوضاع تعیین و انتخاب نمود. (19) او نگران آن بود که تأسیسات و تشکیلات امنیتی و اطلاعاتی که به سبب نقش او به عنوان نخست وزیر و وزیر دفاع، معمولاً رضایت بخش عمل می نمود، با کناره گیری وی، رو به زوال رود. [...].
در ژوئیه ی 1963، کمیته گزارش خود را تسلیم نخست وزیر جدید، لوی اشکول (20) نمود. از جمله تغییرات براساس توصیه ی کمیته ی جابجایی اختیار و مسؤولیت شین بت از وزیر دفاع به نخست وزیر، جامه ی عمل پوشانده شد.
در فاصله ی کوتاه بین سپتامبر 1965 تا ژوئیه ی 1966، ایسر هارل رئیس قبلی «وعدت» و رئیس موساد به عنوان مشاور اشکول نخست وزیر در مسایل امنیتی و اطلاعاتی انجام وظیفه نمود [...].
به دنبال شکست و افت اطلاعاتی عنوان شده در جنگ یوم کیپور [رمضان]، دولت اسرائیل کمیسیون آگرانت را برای تحقیق مسایلی که مرتبط به عملیات جنگی و عملکرد سرویس های امنیتی و اطلاعاتی بود تعیین کرد. کمیسیون در گزارش کوتاه و مقدماتی خود در آوریل 1974، پیشنهاد تقویت و فعال نمودن پست مشاورت مخصوص نخست وزیر را در امور امنیت و اطلاعات مطرح نمود [...].
از سال 1974 تا 1976، توصیه های گزارش مقدماتی کمیسیون آگرانت اعمال شد. نخست وزیر ارتشبد مخصوص رهاوم زیوی (21) را به عنوان مشاور مخصوص خود برگزید. [...]. در اکتبر 1976، زیوی از این پست استعفا داد و سرتیپ بازنشسته، و رئیس قبلی اطلاعات نظامی یهوشافت هرکابی (22) جانشین وی شد. (23)

اهداف

براساس اسناد و اطلاعات طبقه بندی شده ی سرویس های اطلاعاتی، امنیتی و جاسوسی آمریکا، اهداف و مقاصد اساسی سرویس های اطلاعات و امنیت اسرائیل عبارتند از:
1- کشورهای عربی؛ توانایی و قدرت آنها، مقاصد و نظریاتشان درباره ی اسرائیل، روابط آنها با شوروی و سایر قدرت ها، تأسیسات رسمی و نمایندگان آنها در سرتاسر جهان، رهبران، سیاست های داخلی و سیاست های بین اعراب، خصوصیات اجتماعی و نظامی، آمادگی نظامی و دیگر امورات جنگی [آنها].
2- جمع آوری اطلاعات درباره ی سیاست های سرّی ایالات متحده و یا تصمیمات آن [...].
3- جمع آوری اطلاعات علمی در آمریکا و سایر کشورهای پیشرفته.
4- تصمیمات و سیاست های دولت شوروی و کشورهای اروپای شرقی در قبال اسرائیل و مسائل و مشکلات مهاجرت یهودی ها از این مناطق.
5- نظارت و تعقیب همه ی فعالیت های ضد صهیونیستی در سراسر جهان.
6- جمع آوری اطلاعات سیاسی و اقتصادی در همه ی مناطق مورد توجه و علاقه ی خود، نظیر آفریقا. (24)

وعدت (کمیته ی سران سرویس ها)

مرجع اصلی اطلاعات و امنیت اسرائیل، [با نام عبری] وعدت راشه ای هاشروتیم (کمیته ی سران سرویس ها) است که معمولاً به نام «وعدت» شناخته می شود. وعدت فعالیت ها و عملیات اعضای خویش را هماهنگ می سازد. موساد لتافکدیم میوچادیم (سرویس اطلاعات سرّی)، با اسم معمول و شناخته شده ی موساد، مسؤولیت عملیات خارجی را عهده دار و تحت نظر و تابع نخست وزیر است.
شروت بیتاچون کلالی (امنیت داخلی و ضد جاسوسی) معروف به شین بت، مسؤول کلیه ی امور امنیتی و تحت نظر مستقیم نخست وزیر است.
اگاف مودین (اطلاعات نظامی) مسؤولیت اصلی اطلاعات استراتژیکی نظامی و اطلاعات ارتباطاتی را عهده دار است و تحت فرماندهی رئیس ستاد ارتش قرار دارد.
بر این اساس؛ تشکیلات مرکزی جامعه ی اطلاعات و امنیت اسرائیل وعدت نام دارد که وظیفه ی اصلی و اولیه ی آن هماهنگی کلیه ی فعالیت های امنیتی و اطلاعاتی در داخل و خارج اسرائیل است. وعدت متشکل از اعضا، سرویس ها و عناصر زیر است:
1) رئیس موساد، 2) رئیس اطلاعات نظامی، 3) رئیس شین بت، 4) رئیس کل بازرسی، 5) مدیر کل وزارت امور خارجه، 6) رئیس مرکز تحقیقات و طرح ریزی وزارت امور خارجه، 7) مشاورین سیاسی، نظامی، اطلاعاتی و ضد تروریستی نخست وزیر. (25)
... رئیس موساد ریاست وعدت را به عهده دارد و به همین میزان به طور مستقیم در برابر نخست وزیر مسؤول است. اعضا و عناصر وعدت از موقعیت و مقام نسبتاً مساوی و برابر برخوردار هستند.
رئیس موساد که سمت ریاست وعدت را نیز به عهده دارد، به عنوان مقام عالی رتبه، از یک نوع برتری در برابر بقیه ی اعضای وعدت برخوردار است و به همین علت عنوان «میمون» (26) را به همراه دارد [...]. هر چند که در واقعیت، رئیس اطلاعات نظامی، هم اکنون ریاست موساد را از جهت قدرت و اهمیت تحت الشعاع قرار داده است. این موضوع ناشی از ادامه ی اعتماد و تکیه ی اسرائیل به قوای نظامی و ارتش در حفظ بقای ملی و حراست از موجودیت جامعه ی اسرائیلی است.
موساد مسؤول جمع آوری اطلاعات خارجی و نیز اداره و اجرای برنامه های عملیات مخفی در خارج از اسرائیل است.
شین بت مسؤول ضد اطلاعات و امنیت داخلی است. (27)

کارکنان سرویس اطلاعاتی اسرائیل

آمار و اطلاعات طبقه بندی شده ی آمریکا درباره ی آمار و ارقام کارکنان سرویس اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل، حاکی است: حدود 1500 تا 2000 نفر پرسنل (28) در موساد مشغول خدمت بوده که 500 نفر از آنان دارای درجه ی افسری هستند. شین بت حدود 1000 پرسنل دارد که 550 نفر از آنان درجات نظامی دارند. در سرویس اطلاعات نظامی حدود 7000 پرسنل [بیش از سه برابر موساد] فعالیت دارند که 450 نفر آنان افسر و بقیه به عنوان شاغل و کارمند غیر نظامی رده بندی شده اند. تعداد کارکنان رسمی مرکز تحقیقات و طرح ریزی سیاسی وزارت امور خارجه بین 75 تا 100 نفر، افراد پلیس 12000 نفر و گارد مرزی 6000 نفر هستند. این آمار، کارکنان و پرسنل غیر رسمی و نیز مأموران و نیروهای جذب شده غیر کادر این سرویس ها را شامل نمی شود. (29)

وظایف و مأموریت

براساس گزارش سرّی سرویس های آمریکایی؛ موساد مسؤول جمع آوری اطلاعات خارجی، عملیات سیاسی و فعالیت های ضد تروریستی است. در انجام مأموریت جمع آوری اطلاعات صحیح و مثبت، وظیفه ی اصلی موساد در اجرای عملیات انسانی، علیه کشورهای عرب، مقامات و نمایندگان رسمی و تأسیسات آنها در سراسر جهان تنظیم شده است.
خصوصاً در اروپای غربی و ایالات متحده، در هر نقطه که منافع ملی اعراب، با منافع اسرائیل در خاورمیانه، اصطکاک پیدا کند، موساد به جمع آوری اطلاعات در زمینه ی آمادگی، وضعیت روحی و روانی، تسلیحات، تجهیزات و چگونگی اداره و رهبری هر یک از ارتش های عرب که در صورت بروز جنگ می تواند وارد کارزار علیه اسرائیبل شود، می پردازد. [...].
از سوی دیگر، موساد مسؤول تحریکات کاملاً حساب شده، آزردگی ها و مزاحمت هایی برای ایجاد فضای عدم اعتماد متقابل در میان اعراب نیز می باشد. [...] ردیابی و خنثی سازی تبلیغات منفی اعراب [علیه اسرائیل] از دیگر وظایف آن است.
لبنان در واقع به سبب جمعیت های مختلف مسیحی [مارونی ها]، دروز (30) و مسلمانان جاذبترین کشور برای طرح های اطلاعاتی است. اسرائیلی ها در لبنان دارای تشکیلات مخفی بوده و عملیاتی را در این کشور همسایه ی شمالی انجام می دهند [...].
موساد علاوه بر اجرای عملیات علیه اعراب، نیز در کشورهای اروپای شرقی و غربی جمع آوری می کند.
کوشش های موساد در جمع آوری اطلاعات، به خصوص در شوروی، ایالات متحده و سازمان ملل متحد - که تصمیمات و خط مشی آن می تواند بر اسرائیل و اهداف صهیونیسم تأثیر و انعکاس داشته باشد - متمرکز شده است. (31)
برای موساد، هدف های اسرائیل در کشورهای غربی به همان میزان که درباره ی بلوک شرق یادآوری شد از اهمیت مساوی برخوردار است. موساد، اطلاعاتی در قبال سیاست های کشورهای غربی، واتیکان و سازمان ملل متحد، درباره ی خاورمیانه جمع آوری می کند. تلاش در افزایش معاملات تسلیحاتی که به نفع نیروهای ارتش اسرائیل است و کسب اطلاعات برای بهره برداری در جهت خاموش نمودن دستجات ضد اسرائیلی در جهان غرب به عهده ی موساد است. (32)

ساختار

گزارش طبقه بندی شده ی سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) و دیگر سرویس های امنیتی ایالات متحده، در خصوص ساختار و نظام سرویس اطلاعاتی موساد، حکایت از آن دارد که این سازمان از هشت اداره تشکیل شده است:
1- طرح ریزی عملیاتی و هماهنگی. 2- جمع آوری. 3- عملیات سیاسی و روابط وابسته. 4- پرسنلی، مالی، لجستیکی و امنیت. 5- آموزش و تعلیمات. 6- تحقیقات. 7- عملیات تکنیکی. 8- تکنولوژی. (33)
در غیبت رئیس موساد مدیر اداره ی طرح ریزی عملیاتی و هماهنگی به عنوان رئیس عمل می کند. در حالی که در سال های قبل، در این گونه شرایط، رئیس اداره ی جمع آوری به عنوان رئیس موساد انجام وظیفه می کرد.
اداره ی جمع آوری مسؤول اجرای عملیات مخفی خارجی و ایجاد مقدمات، تهیه و تولید گزارش از منابع مخفی است. این اداره بزرگترین واحد موساد است.
ادارات منطقه ای تحت کنترل اداره ی جمع آوری و اداره ی عملیات سیاسی و روابط وابسته عبارتند از:
1- آمریکای مرکزی 2- آمریکای جنوبی 3- اروپای شرقی و شوروی 4- آفریقا، آسیا و اقیانوسیه 6- حوزه ی مدیترانه و خاورمیانه 7- اروپا 8- آمریکای شمالی. (34)
این تقسیم بندی نشان از گستره ی فعالیت های مخفی و عملیاتی موساد در جهان امروز دارد.

پایگاه ها و حوزه های عملیاتی

عملیات خارجی موساد به دو طبقه ی اصلی تقسیم می شود:
طبقه ی اول در خاورمیانه، به عنوان خط اول دفاعی و طبقه ی دوم در قسمت ها و مناطق دیگر جهان است. (35) مقر موساد در خارج از منطقه ی عربی خاورمیانه، اکثراً تحت پوشش های دیپلماتیک، در داخل سفارت خانه ها و کنسول گری های اسرائیل است [...].
موساد در ایالات متحده ی آمریکا، اکثر پایتخت های اروپایی، ترکیه و مراکز استراتژیک در آمریکای لاتین، آفریقا و خاور دور پایگاه هایی دارد. در ایران در دوران سلطنت پهلوی نیز این پایگاه ها مستقر بودند [...].
پایگاه موساد، با دو بخش جداگانه در یک پایگاه، در بعضی کشورها وجود دارد، که یکی برای جمع آوری مخفی به طور یکجانبه و دیگر برای روابط وابسته ی اطلاعاتی با سرویس های خارجی است. برای مثال در حال حاضر، اسرائیل در پاریس، دارای یک سفارتخانه، یک کنسولگری و یک هیأت از وزارت دفاع است. تحت پوشش سفارت، موساد یک مدیریت جمع آوری کنترل منطقه ای و یک مدیریت عملیات سیاسی و روابط وابسته مربوط به کنترل های منطقه ای دارد.
مجموعه ی مستقر در پاریس، در طی سال ها، نقطه ی اتکاء فعالیت های اطلاعاتی اسرائیل در قاره ی اروپا بوده است.
در سوئیس نیز اسرائیل دارای یک سفارت در برن و یک سرکنسولی در زوریخ است که پوشش لازم را برای افسران اداره ی جمع آوری که در عملیات یکجانبه دخالت دارند، به وجود می آورند. این تأسیسات دیپلماتیک روابط نزدیکی با کشور سوئیس در سطح داخلی نیز برقرار کرده و در زمینه ی عملیات آشکار، نظیر امنیت فیزیکی مقامات اسرائیلی و تأسیسات تجاری در این کشور و حفاظت اعضا و کادرهای اسرائیلی همکاری می کند. همچنین همکاری نزدیکی بین اسرائیل و سوئیس در زمینه های علمی و تکنیکی، مرتبط با عملیات اطلاعاتی و امنیتی برقرار است. مقامات سوئیسی سفرهای متعدد به اسرائیل داشته اند و اسرائیلی ها نیز به طور مداوم به سوئیس رفت و آمد می کنند. (36)
موساد با همکاری شین بت (سرویس امنیت داخلی و ضد جاسوسی اسرائیل) آموزش های تکنیکی را به سرویس های اطلاعات و امنیت ترکیه و غنا تعلیم می دهد. مبادله ی تجهیزات و اطلاعات تکنیکی با سرویس های اطلاعات و امنیت ژاپن نیز برقرار شده است. (37)
در حال حاضر موساد با همکاری شین بت روابط وابسته ای با سرویس های اطلاعاتی و امنیتی بیگانه از طریق عضویت در گروه کیلو وات حفظ کرده است. این گروه تشکیلاتی است که با مسایل تروریسم عرب سر و کار دارد و مشتمل بر کشورهای آلمان [غربی سابق]، بلژیک، ایتالیا، انگلستان، لوگزامبورگ، هلند، سوئیس، دانمارک، کانادا، فرانسه، ایرلند، سوئد، نروژ و اسرائیل است. (38)
علی رغم قطع روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و بسیاری از کشورهای افریقایی، اسرائیل هنوز روابط وابسته ی خوب اطلاعاتی را با تعدادی از سرویس های آفریقایی حفظ کرده است. اسرائیل با سرویس کنیا روابط دارد. در آفریقای مرکزی، اسرائیل هنوز در زئیر فعال است. در غرب آفریقا، اسرائیل سرویس امنیت و پلیس لیبریا را آموزش می دهد. اسرائیل همچنین در تأسیس سرویس اطلاعات نظامی غنا همکاری داشته است. در آفریقای جنوبی، اسرائیل روابطی با سرویس های اطلاعات و امنیت آفریقای جنوبی دارد.
اسرائیل در طی سال ها، در آمریکای لاتین بسیار فعال بوده است. یکی از بزرگترین موفقیت های اطلاعاتی، دستگیری آدولف آیشمن از رهبران سابق نازی در آرژانتین بود.
اخیراً اکثر فعالیت های روابط وابسته در آمریکای لاتین در مسایل آموزشی و عملیاتی ضد تروریستی متمرکز شده است. برای مثال کنسولگری اسرائیل در ریودوژانیرو پوشش های لازمه را برای پایگاه منطقه ای موساد فراهم آورده است، که کشورهای، برزیل، آرژانتین، شیلی و اروگوئه را شامل می شود. افسران اطلاعاتی این مرکز برای تعلیم سرویس اطلاعاتی آرژانتین به بوینس آیرس می روند [...].
اسرائیل روابط وابسته ای با سرویس های امنیتی مکزیک، نیکاراگوئه، کاستاریکا، پاناما، جمهوری دومینیکن، ونزوئلا، کلمبیا، اکوادور و پرو نیز برقرار کرده است [...]. اسرائیل مدت زمانی در آسیای شرقی فعالیت می نمود. آنها آموزش اطلاعاتی را در اختیار دولت جمهوری چین (ملی) [تایوان] قرار می دادند و روابط وابسته ای با آنان داشتند. اسرائیل با ژاپن، تایلند، اندونزی، و سرویس های کره ی جنوبی نیز روابط اطلاعاتی دارد.
بزرگترین مرکز منطقه ای موساد در آسیای شرقی در سنگاپور است. رئیس پایگاه موساد، به طور مکرر در سرتاسر این منطقه رفت و آمد داشته و با سرویس های کشورهای مجاور در حال معامله و عقد قرارداد بوده است. اندونزی به عنوان یک کشور مسلمان، روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل ندارد. بنابراین روابط دو جانبه ی موساد - اندونزی خیلی محافظه کارانه است. نمایندگان موساد در سنگاپور مورد تأیید و تصویب سرویس اندونزی هستند. همچنین افسران موساد در جاکارتا نیز تحت پوشش های تجاری فعالیت می کنند. (39)

معیارهای حرفه ای

سرویس های جاسوسی و اطلاعاتی آمریکا درباره ی کارکنان، مأموران و کادرهای سرویس های اطلاعاتی اسرائیل، چهار شاخص و ویژگی را تحت عنوان معیارهای حرفه ای ارزیابی کرده و برشمرده اند:

1- درستی و تمامیت:

رؤسا و کارمندان عالی رتبه ی جامعه ی امنیت و اطلاعات اسرائیل دارای عالی ترین معیارهای حرفه ای در درستی و امانت داری [در قبال آرمان و اهداف اسرائیل] بوده و این گونه استانداردها را بر اعضای زیر مجموعه خود اعمال می دارند [...].

2- کارایی:

سرویس های امنیت و اطلاعات اسرائیل از بهترین نوع خود در جهان می باشند. پرسنل ماهر و تکنیک های پیچیده، این سرویس را از تأثیر فوق العاده ای برخوردار کرده است... تشکیلات این جامعه از آغاز تأسیس اسرائیل، در جذب مجموعه ی تیمی توانا، تحصیلکرده و باسواد از اروپا و خاورمیانه کاملاً موفق بوده است... برای مثال پرسنل گارد کَهَنه کاملاً به چهار یا پنج زبان خارجی مسلط هستند [...].
این سرویس ها توانایی برجسته ای در زمینه های تشکیلاتی، و ضد جاسوسی و ارزیابی اطلاعاتی که از محافل یهود و دیگر منابع خود در سراسر جهان به دست می آورند، دارند [...].

3- امنیت:

طبق گزارش های واصله، درجه ی امنیت فیزیکی مقرهای فرماندهی و ادارات مرکزی امنیت و اطلاعات نظامی و غیر نظامی در تل آویو بسیار عالی و بالاست. دو سرویس موساد و اطلاعات نظامی در ابتدا در یک مجموعه ی نظامی عظیم در قلب شهر قرار داشت. ساختمان ها توسط گاردهای ارتش و موانع سیم خاردار محکمی حفاظت می شود. اطلاعات نظامی در همین محل باقی مانده ولی موساد هم اکنون بخشی از یک ساختمان چند طبقه که دارای دفاتر تجارتی است را در آن سوی خیابان این مجموعه نظامی اشغال کرده است. شین بت که قبلاً در چند ساختمان در شهر یافا مستقر بود در ژوئن 1970 به مکان جدیدی در شمال تل آویو انتقال یافت.
حدود 1000 نفر افسر کادر موساد و شین بت [دوره ی آموزشی] بازرسی کامل و طولانی امنیتی را گذرانده اند [...].

4- روش های اخلاقی و انضباطی:

موساد و شین بت جزء ساختمان سرویس های غیر نظامی اسرائیل هستند و نظامیان باید به وسیله ی امتحانات سرویس های غیر نظامی پذیرفته شوند. کسانی که دارای درجه ی دانشگاهی و در سنین 20 تا 30 سالگی باشند ترجیح داده می شوند.
پرسنل امنیت و اطلاعات که نمی خواهند و یا نمی توانند خود را با زندگی بسته ای که مقررات امنیتی و ضروریات و خواص عملیاتی آن را محدود می کند، وفق و عادت دهند، برکنار شده و یا در صورتی که عملکردشان، سرویس یا کشور را به خطر اندازد، به سختی تنبیه می شوند. (40)

پی‌نوشت‌ها:

1. Hadar Dafna
2. کاکبورن، ص 58.
3. همان منبع، ص 59.
4. Shai
5. همان منبع، ص 58.
6. Guriel
7. Shin - Beth
8. Isser Harel
9. همان منبع، ص 60.
10. Reuven Shiloah
11. همان منبع، صص 61-62.
12. ساموئل کاتز، صص 36-37.
13. قیام و مبارزه ی معروف شهید عزالدین قسام و یاران او علیه اشغالگران و سپس شهادت آنها در جنگل های یَعبُد و به دنبال آن خیزش گسترده ی مردم فلسطین که به مدت شش ماه تداوم داشت.
14. مقصود مبارزان و مردم به پا خاسته فلسطین در مقابل اشغالگران یهودی و انگلیسی است.
15. ساموئل کاتز، ص 37.
16. استوارت استیون، نخبه ی جاسوسان اسرائیل، ترجمه ی م. دانشمند، شرکت انتشاراتی پاژنگ، تهران، چاپ اول، زمستان 1371.
17. همان منبع، ص 43.
18. همان منبع، صص 43-44.
19. بن گوریون طی این سال ها همزمان با پست نخست وزیری سمت وزیر دفاع را نیز عهده دار بود.
20. Levi Eshkol.
21. Rahavam Zeevi
22. Yehoshafat Harkabi
23. اسناد لانه ی جاسوسی، شماره ی 11، صص 17 تا 22.
24. همان منبع، صص 16-17.
25. همان منبع، ص 24.
26. Memune
27. همان منبع، صص 24 تا 26.
28. این آمار طبقه بندی شده، در مارس 1979 م / اسفند 1357 از سوی سرویس های اطلاعاتی آمریکا به همراه سیا، تهیه و گزارش شده است.
29. همان منبع، ص 27.
30. Druze
31. همان منبع، ص 40-41.
32. همان منبع، ص 42.
33. همان منبع، ص 42.
34. همان منبع، صص 42 و 43.
35. همان منبع، ص 44.
36. همان منبع، ص 46-47.
37. همان منبع، ص 60.
38. همان منبع، ص 61.
39. همان منبع، صص 63-64. اطلاعات و آمار مورد استفاده در این قسمت، تماماً براساس گزارش های طبقه بندی شده ی سرّی سازمان سیا و دیگر سرویس های اطلاعاتی، جاسوسی و امنیتی ایالات متحده است.
40. همان منبع، صص 32-38.

منبع مقاله:
تقی پور، محمدتقی؛ (1383)، استراتژی پیرامونی اسرائیل: اسرار عملیات مشترک موساد، ساواک، سرویس های اطلاعاتی ترکیه و اتیوپی در خاورمیانه و آفریقا، تهران: مؤسسه ی مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ سوم.