نویسنده: دکتر نرگس شمس علیزاده
زنان 2 برابر مردان در به خواب رفتن یا در خواب ماندن دچار مشکل می شوند. شایع ترین اختلال خواب در زنان بی خوابی است. عوامل متعددی در خواب زنان تأثیر می گذارند، از قبیل تغییر میزان ترشح هورمون های زنانه، استرس، بارداری، روش زندگی، افسردگی، اضطراب و چاقی، که اینک به بررسی هر یک از آن ها می پردازیم.
نوسانات هورمونی:
نوسانات هورمونی مرتبط با قاعدگی معمولاً بر الگوی خواب اثر می گذارند. بسیاری از زنان پیش از قاعدگی دچار اختلالات خواب می شوند. سخت به خواب رفتن و از خواب برخاستن، راه رفتن در خواب و خواب آلودگی در طی روز، همگی با تغییرات هورمونی پیش از قاعدگی ارتباط دارند. بی خوابی یکی ازشایع ترین علایم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) زنان است.حاملگی:
در حاملگی عوامل هورمونی به علاوه ی تغییر در تنفس مادر باردار، تغییر در ترکیب و شکل بدن و حرکات جنین، همگی می توانند کیفیت و کمیت خواب را پایین بیاورند.در سه ماه اول بارداری نیاز به خواب بیش تر می شود و معمولاً زنان در طول روز احساس خواب آلودگی می کنند. در سه ماه دوم، وضعیت خواب بهتر می شود. اما در سه ماه سوم بی خوابی حاکم می شود. شایع ترین دلایل بروز اختلال خواب در این دوران عبارتند از: دفع مکرر ادرار، سوزش سر دل، احساس ناخوشی عمومی، حرکات جنین، کمر درد، گرفتگی عضلات پا و تورم حفره های بینی که ممکن است باعث خروپف و وقفه ی تنفسی شبانه در دوران حاملگی شود.
استرس های روانی - اجتماعی:
شاید بتوان گفت که استرس های روانی- اجتماعی بیش تر از تغییرات هورمونی مانع خواب می شوند. نداشتن رابطه ی دوستانه نیز باعث تشدید اختلال خواب می شود. مطالعات نشان داده است زنانی که روابط دوستانه ی سالمی دارند بهتر می خوابند. وقتی زنان دچار استرس می شوند به دنبال شخصی می گردند که با او درد دل و استرس های شان را تخلیه کنند و مورد حمایت واقع شوند. این کار باعث ایجاد آرامش بیش تری در زنان می شود.یائسگی:
مشکلات مربوط به خواب در دوران یائسگی به مراتب شایع تر است. با افزایش سن، بروز تغییرات فیزیکی و هورمونی در بدن زنان، خواب آنان را سبک تر و دفعات بیداری شان را در طول شب بیش تر می کند. گر گرفتگی و تعریق شبانه ی ناشی از پایین بودن سطح استروژن نیز ممکن است این مشکلات را تشدید کند. خرو پف در زنان یائسه شایعه تر است و می تواند خواب شان را مختل کند. درد، غم و غصه، نگرانی، مصرف بعضی داروها و مشکلات تنفسی نیز عواملی هستند که می توانند در زنان یائسه اختلالات خواب ایجاد کنند.اختصاص دادن زمان کم به خود:
در جوامع امروز، بسیاری از زنان نقش های متفاوتی بر عهده دارند. آنان همسر، مادر، پرستار والدین و شاغل هستند و عادت کرده اند که نیازهای دیگران را بالاتر از نیازهای خود قرار دهند. بسیاری از زنان جوان، برای سازگار شدن با شرایط کاری و نقش های مادری و همسری، کم تر می خوابند. به نحوی که حدود 30 درصد از زنان شاغل دچار اختلالات خواب هستند. بر اساس تحقیقی در این زمینه، تا یک ساعت قبل از خواب بیش تر زنان در حال انجام دادن کارهای منزل، نگهداری از فرزندان، انجام کاری برای افراد خانواده و... بوده اند.افسردگی و اضطراب:
افسردگی و اضطراب در زنان شایع تر از مردان است و می تواند باعث اختلالات خواب شود. بروز این تغییرات روانی در برخی از زنان با چرخه ی قاعدگی مرتبط است. اضطراب مانع از شروع خواب و افسردگی موجب بسیار زود بیدار شدن از خواب می شود.اضافه وزن:
اضافه وزن و چاقی احتمال ابتلای زنان به اختلالات خواب را افزایش می دهد.منبع مقاله :
شمس علیزاده، نرگس، (1388)، اختلال خواب(شناخت اختلالات و آشنایی با بهداشت خواب)، تهران: نشر قطره، چاپ اول
