نویسنده: دکتر علی فیروزآبادی
درمان روان کاوانه از چه مراحلی می گذرد؟
روان کاوی به طور عمده از سه مرحله عبور می کند. مرحله ی اول که چند ماه اول را دربر می گیرد، فرصتی است که ارتباط درمانی تثبیت و مستحکم شود و کتاب زندگی بیمار ورق بخورد. برخورد بی طرفانه و عاری از قضاوت درمانگر و پذیرش بی قید و شرط بیمار موجب می شود که بیمار به روان کاو اعتماد کند و دنیای درونی خود را به روی او بگشاید.با استفاده از تکنیک های درمانی چون «روشن سازی» و «مواجهه» و «تعبیر» درمانگر به بیمار کمک می کند تا دید روشن تری نسبت به مشکلات خود پیدا کند و پلی میان قسمت های مختلف دنیای درونی خود بزند که در نگاه اول بی ربط و بی معنی جلوه می کند. بیمار در برابر این تعبیرها مقاومت نشان می دهد و این رابطه ی درمانی را با فراز و نشیبی روبه رو می کند که صبر و حوصله ی درمانگر را طلب می کند.
با شکل گیری رابطه ی «انتقالی» فرصت بیش تری برای درک مشکلات بیمار فراهم و درمان وارد مرحله ی دوم می شود. بیمار همان توقع ها و خواسته هایی را که در برابر دیگر افراد مهم زندگی خود دارد، از درمانگر طلب می کند و همان الگوهای رفتاری را در پیش می گیرد. آن چه در این میان متفاوت است، به پاسخ درمانگر برمی گردد، پاسخ وی همانی نیست که بیمار در تمامی طول زندگی خود از دیگر افراد دریافت کرده است. این مسئله ابتدا واکنش هایی منفی در بیمار برمی انگیزد اما عبور از این مرحله برای آن که وی به مشکلات رفتاری خود پی ببرد، گریزناپذیر است.
رابطه ی متقابل بیمار و درمانگر تجزیه و تحلیل می شود و بیمار در پرتو آن گذشته و سهم خود را در مشکلاتی که تا به حال داشته، می بیند. این روندی نسبتاً طولانی است که احساسات مختلف و متفاوتی را به سطح می آورد و در انتهای آن، بیمار احساس آرامش و انسجام شخصیتی بیش تری می کند.
در مرحله ی سوم، با روندی روبه رو هستیم که می توان آن را مرحله ی وداع نامید، همانند هر مرحله ای از زندگی و خود زندگی، ارتباط میان درمانگر و بیمار نیز پایانی دارد و بیمار باید برای آن آماده شود. توان تحمل جدایی و درک این که از پی هر سلامی؛ خداحافظی و هر درودی؛ بدرودی می آید، از ویژگی های شخصیت سالم است.
هدف درمان غلبه بر تمایلات وابستگی بیمار و هدایت وی به سمتی است که بتواند سررشته ی زندگی اش را به دست گیرد و قرار نیست ارتباط درمانی به وابسته شدن بیمار به درمانگر منجر شود. این مرحله ای است که درمانگر به بیمار کمک می کند با روند جدایی و سوگواری همراه با آن کنار بیاید، همانند دانش آموزی که در پایان سال تحصیلی باید برای خداحافظی با معلم خود و رفتن به کلاس بالاتر آماده شود، بیمار نیز می پذیرد که این مرحله ای از زندگی وی بوده که به پایان رسیده است و با تکیه بر دستاوردهای آن می تواند به مرحله ی نوینی از زندگی وارد شود.
منبع مقاله :
فیروزآبادی، علی؛ (1388)، روان کاوی چیست؟: دریچه ای کوچک، گشوده بر ذهن آدمی، تهران: نشر قطره، چاپ اول
