سخنران: آیت الله ابراهیم امینی
بسم الله الرحمن الرحیمالحمدلله رب العالمین، والصلوة و السلام علی اشرف الانبیاء و المرسلین، حبیب اله العالمین، أبی القاسم محمد (صلی الله علیه و آله) و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین.
با سلام به حضرت بقیة الله الاعظم امام زمان ارواحنا فداه و با آرزوی طول عمر و ادامه ی رهبری برای رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای و سلام به شما منتظران و سربازان امام زمان (عج) ان شاءالله تعالی.
عقیده به مهدی موعود (عج)
عقیده به مهدی موعود- سلام الله علیه- عقیده ای است که ادیان آسمانی نوعاً پذیرفته اند. شیعه معتقد است در ذیل تاریخ بشر فردی برای اصلاح جهان قیام می کند و در این قیام هم موفق خواهد شد. این عقیده را اهل سنت هم دارند، فقط با این تفاوت که شیعیان رهبر این انقلاب را فرد معینی می دانند که فرزند بلافصل امام حسن عسکری علیه السلام است و در تاریخ 255 یا 256 هجری متولد شده است و در حال غیبت به سر می برد. اهل سنت می گویند این فرد بعداً متولد می شود. در مورد این عقیده که عقیده ی بسیار مهمی است، مسائل فراوان است من درباره ی روزی که حکومت واحد جهانی تأسیس و صالحان وارث زمین می گردند و مسؤولیتی که مسلمانان و مخصوصاً شیعیان در این زمینه دارند و همچنین مسؤولیت سنگین روحانیت شیعه صحبت می کنم.سخن من در سه قسمت است:
اول: ترسیم و تصویر دورنمایی از حکومت جهانی حضرت مهدی(عج).
دوم: این که حضرت چگونه این حکومت جهانی را به دست می آورد و چگونه موفق و پیروز می شود؟
سوم: آیا ما درباره ی این حکومت مسؤولیتی داریم؟ چه مسؤولیتی؟
قسمت اول
در مورد تصویر و اشاره به وضع حکومت حضرت مهدی(عج)، احادیث فراوانی هست که ویژگی هایی را برای این حکومت ذکر می کنند و من به آن اشاره می کنم.ویژگی های حکومت حضرت مهدی (عج)
ویژگی اول
اول این که این حکومت، حکومتی جهانی است. حکومتی نیست که در یک گوشه ای از زمین برقرار شود. حکومتی است جهانی که همه ی جهان را مسخّر می کند و همه را تحت اختیار خودش قرار می دهد.از روایات فراوان این مسأله استفاده می شود. علاوه بر این، آیه ی«...أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ» (1)و آیات دیگر دلالت می کند که یک زمانی صالحان حاکمان زمین می شوند.
یکی از خصوصیات این حکومت که با حکومت های دیگر خیلی تفاوت دارد، حکومت واحد جهانی بودن است. حکومت های متعدد نیست. شما مطلع هستید که الآن جهان در چه حالی است. حکومت های مختلفی در جهان است. همه ی این اختلافات باید برطرف بشود و یک حکومت حاکم گردد. این عقیده ای است که ما شیعیان داریم.
ویژگی دوم
ویژگی دوم حکومت حضرت مهدی- سلام الله علیه- گسترش اسلام در همه ی جهان است به گونه ای که هیچ ده، قریه یا جایی نیست مگر صدای اذان در آن جا به گوش می رسد. آیا در آن زمان ادیان آسمانی مثل یهود و نصارا باقی می مانند یا نه؟ این مسأله ای دیگر است که فعلاً در آن قسمت بحث نمی کنیم. اما مسأله این است که اسلام در همه ی جهان گسترش پیدا می کند. تردیدی هم از لحاظ روایات نیست. شما مطلع هستید که مسلمانان الآن چه مقدارند و غیرمسلمانان چقدر هستند. یک ششم جمعیت جهان مسلمانند و بقیه غیرمسلمان. به هر حال، اکثریت جهان در اختیار غیرمسلمان ها است؛ ولی در حکومت حضرت مهدی (عج) همه ی جهان در اختیار مسلمانان قرار می گیرد.ویژگی سوم
ویژگی سوم از برنامه های حکومت حضرت مهدی(عج) و مهم ترین برنامه اش مبارزه ی جدی با ستم و ریشه کن کردن آن است. در این قسمت هم حضرت موفق می شود؛ یعنی ظلم و ستم را ریشه کن می کند. از روایات فراوانی استفاده می شود که حضرت ستم را برطرف می سازد. نه افراد نسبت به هم ظلم می کنند نه حکومت ها نسبت به رعیت های خود و نه حکومتی نسبت به حکومت دیگر. ستم به طور کلی برچیده می شود.ویژگی چهارم
ویژگی چهارم این که حضرت عدالت را در سراسر جهان گسترش می دهد و اجرا می کند. همه جا به عدالت رفتار می شود و گسترش پیدا می کند. در آن وقت، کسی به کسی ظلم نمی کند. همه با عدالت رفتار می کنند؛ مثلاً شوهر به خودش، فرزندانش و خانواده اش ستم نمی کند و همین طور همه به عدالت رفتار می کنند. در اکثر روایاتی که درباره ی حضرت مهدی (عج) هست این مسأله ر ا شما می خوانید که «یمْلَاُها قسطاً و عدلاً کما مُلِئتْ ظُلماً و جوراً»(2). این از برنامه های اصلی حضرت است.ویژگی پنجم
ویژگی پنجم حکومت امام زمان (عج) این است که اسلام را در ابعاد مختلف زندگی مردم وارد می کند؛ یعنی اجرای احکام اسلام در ابعاد مختلف زندگی و آن هم در تمام جهان؛ یعنی اداره ی جهان به وسیله ی احکام اسلام. در آن روز مسائل جهان (مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زندگی و...) و به طور کلی جهان با قوانین اسلام اداره خواهد شد. این ها مهم ترین چیزهایی است که حکومت حضرت مهدی(عج) درصدد ایجاد آن است.الان شما توجه دارید که احکام اسلام در کشورهای اسلامی چگونه اجرا می شود. قطعاً این گونه نیست که در کشورهای اسلامی کاملاً اسلام اجرا شود. البته در مسائل عبادی شاید بعضی کشورها خوب باشند؛ اما در مسائل اقتصادی، اجتماعی، حکومتی، سیاسی و امثال این ها خیلی خبری نیست. آرزوی ظهور حضرت مهدی(عج) و تأسیس حکومت واحد آرزوی عالی و بسیار خوبی است که جهانیان و مسلمانان منتظرش هستند و شیعیان یک مقدار بهتر در انتظارش به سر می برند. منجی عالم و نجات دهنده ی غیبی حتی در ادیان غیرآسمانی هم وجود دارد. این آرمان عالی و خوبی است؛ ولی صحبت این است که این آرمان خوب چگونه تحقق پیدا می کند و آیا امکان دارد؟
قسمت دوم
مسأله ی دوم این است که حضرت حکومت واحد جهانی را چگونه ایجاد می کند؟ آیا به واسطه ی معجزه تحقق می پذیرد؟آیا خداوند متعال کاری می کند که همه ی جهان یکباره دگرگون شود یا این که از طریق معجزه نیست؟
از راه های معمول و متعارف است. از روایات استفاده می شود که موفقیت حضرت در تأسیس حکومت به وسیله ی جنگ و جهاد است که حضرت به وسیله ی آن پیروز می شود.
[در این مورد] من چند روایت بخوانم:
روایت اول: شباهت امام زمان (عج) به پیامبر (صلی الله علیه و آله)
امام محمد باقر (علیه السلام) می فرمایند: «و اَمّا شبَهُهُ من جَدّه المصطفی (صلی الله علیه و آله)...»(3) شباهت حضرت مهدی(عج) به جدش پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در این است که «... فخروجه بالسیف...»(4) قیامش و نهضتش با شمشیر است.البته این خود مسأله ای است که شمشیر همان شمشیر سابق است یا نه؛ چون در زمان صدور این روایت وسیله ی جنگ شمشیر بوده، حضرت فرموده شمشیر. حالا در هر زمان با هر سلاحی که در آن زمان است؛ اما به هر حال با سلاح است. «و أمّا شبهُهُ من جدّه المصطفی (صلی الله علیه و آله) فخروجُهُ بالسیفِ و قتلهُ اعداءَ اللهِ و اعداءَ رسولهِ (صلی الله علیه و آله) و الجبّارین و الطّواغیتَ و انهُ یُنصرُ بالسیفِ و الرّعبِ»(5) حضرت پیروز می شود به واسطه ی شمشیر و رعبی که در دل دشمنان می افتد که این یک امتیازی است. وقتی که جنگ، یک جنگ واقعاً موفقی باشد، طرف مقابل در درونش ترس می افتد. در ابتدای امر شاید این طور نباشد؛ ولی وقتی که استقامت و موفقیت با هم باشد، طرف دیگر مرعوب می شود. «انه ینصر بالسیف و الرعب»؛ ترس در دل دشمنان می افتد و خودشان را تسلیم می کنند. اما مرحله ی اولش با جنگ است«... و انّهُ لا تُرَدُّ لهُ رایةٌ...»(6)؛ پرچم هایی که حضرت (علیه السلام) به این طرف و آن طرف می فرستد، هیچ کدامشان با شکست رو به رو نمی شوند.
این جور نیست که بعضی ها شکست بخورند، همه موفق می شوند. این روایتی است که وسیله ی پیروزی را ذکر می کند.
روایت دوم: چگونگی شکل گیری حکومت امام مهدی(عج)
سؤال
بشیر النبّال می گوید: «قلت لابی جعفر (علیه السلام):... إنهم یقولونَ إنَّ المهدی(عج) لو قامَ استقامتْ لهُ الامورُ عفواً و لا یُهریقُ مِحجمةَ دمٍ...»(7).
جواب امام (علیه السلام)
اگر قرار بود به وسیله کارسازی و معجزه اوضاع برایش درست می شد، برای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) می شد و در زمان پیغمبر (صلی الله علیه و آله) انجام می گرفت. در حالی که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) خودش در جنگ دندانش شکست، پیشانی اش خون آلود شد، در جنگ های مختلف شرکت کرد و خودش وارد میدان می شد. پس معلوم است پیروزی باید به وسیله ی جنگ باشد. این جور نیست که بگوییم برای پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله) امکان داشت به وسیله ی معجزه این کار محقق شود؛ اما تحقق پیدا نکرد و آن را گذاشتند برای حضرت مهدی(عج). موفقیت و پیروزی با جنگ و خونریزی است.«... کَلّا و الَّذی نَفسی بِیَده...»(8) بعد فرمود: « ... حَتّی نمْسَحَ نحنُ و أنتُمُ العرَقَ و العلَقَ...»(9)؛ نه این جور نمی شود مگر این که ما و شما در میدان جنگ، جنگ کنیم و خونی ریخته شود و عرقی بریزیم در راه جهاد «... ثمَّ مسَحَ جبْهَتَهُ (علیه السلام)...»(10)؛ سپس حضرت (علیه السلام) دستی به پیشانی خود کشید و فرمود باید عرق ها جاری شود.از این قبیل روایت ها استفاده می شود که قیام حضرت یک قیام طبیعی و عادی است همراه جنگ و خونریزی و امثال این ها. چنان نیست که خود به خود درست شود. وقتی این طور شد، ما باید وضع موجود ارزیابی کنیم. ما انتظار داریم جهان یک روزی در اختیار حضرت مهدی(عج) باشد و در اختیار اسلام باشد و حضرت این را به وسیله ی جنگ انجام می دهد.
سؤال ها
یک مقداری هم دقت داشته باشیم در وضع موجود و زمان حاضر: سلاح های موجود، مجهز بودن کشورها به اسلحه های مختلف اتمی و غیراتمی. آینده هم نمی دانیم به کجا می رسد. این وضع موجود را باید ارزیابی کنیم. باید حساب شود حالا با این وضع ما چه کار کنیم؟ ما چه وظیفه ای داریم؟ آیا وظیفه ی شیعیان در برابر چنان آرمان مهمی این است که تنها برای حضرت و ظهورش دعا کنند و جشن و چراغانی داشته باشند. البته این ها اشکال ندارد باید این کارها را بکنیم؛ اما آیا وظیفه منحصر به این ها است؟ آیا نباید جهان برای ظهور حضرت آمادگی پیدا کند تا حضرت مهدی(عج) ظهور فرماید. این آمادگی را چه کسی باید به وجود آورد؟آیا شیعیان در این قسمت مسئولیت ندارند؟ آیا آن ها نیستند که چنین حکومتی را انتظار دارند، پس باید زمینه اش را فراهم کنند. من فکر می کنم آمادگی حتماً لازم است. این آمادگی خود به خود به وجود نمی آید، ما باید آن را به وجود بیاوریم. البته شاید در طول زمان یک مقداری از آن به وجود بیاید؛ ولی آن کسانی که منتظر چنین حکومتی هستند، باید زمینه ی آن را فراهم کنند.
آرمان ها
باز می گردیم به آرمان هایی که اول داشتیم؛ مثلاً ما می گوییم حضرت می آید تا همه ی جهان را مسلمان بکند. آیا برای پذیرفتن اسلام آمادگی لازم نیست؟ آیا نباید کاری کرد که مردم جهان آماده ی پذیرش اسلام باشند؟ الان چه مقدار آماده اند؟ مردم و ما چه مقدار در این قسمت سرمایه گذاری کرده ایم؟ این مسأله مهم است. ما می گوییم حضرت می آید تا شرک و بت پرستی را ریشه کن کند. شما توجه دارید که وضع جهان الان چگونه است؟آیا می دانید بیشتر مردم جهان مشرک هستند؟ این بودایی ها و امثال این ها همه مشرک هستند. در بسیاری از کشورها بت پرستی رایج است. ما چه مقدار مبارزه با شرک داشته ایم و مردم را برای پذیرش توحید آماده کرده ایم؟
آیا فکر کرده ایم امام (علیه السلام) می خواهد بیاید با شمشیر همه ی این ها را بکشد، این که نمی شود. حضرت می آید تا یک حکومت واحد جهانی تأسیس کند. ما چه مقدار کار کرده ایم؟ آیا وظیفه نداریم؟ ما انتظار داریم حضرت ظهور بکند و ستم را براندازد. ما برای مبارزه با ستم در ایران خودمان چه کرده ایم و چه باید بکنیم؟ آیا در مورد اجرای عدالت کامل در خود ایران چه مقدار موفق بوده ایم؟ در کشورهای دیگر چه کاری کرده ایم؟ نباید جهان آماده باشد که این ظلم برطرف شود. انتظار داریم که حضرت بیاید با معجزه این کار را بکنند؟ فکر نمی کنم این طور باشد. این ها در صورتی امکان دارد که ما آمادگی داشته باشیم و جهان را برای آن آماده کنیم.
مراحل آماده سازی
مرحله ی اول
در این باره من به دو قسمت اشاره می کنم: یک قسمت راجع به خود ما است. ما انتظار داریم حضرت ظهور کند و حکومتی تأسیس کند که طبق قوانین اسلام اداره شود و ستم هم نباشد.آیا ما در زندگی شخصی خودمان ظلم نداریم؟ آیا با دوستان و اطرافیان خود واقعاً عادل هستیم؟ هیچ ظلمی نمی کنیم؟ آیا ما به زن ها، بچه ها، همسایه ها و همکارانمان ظلم نمی کنیم؟ پس ما منتظر حضرت هستیم که بیاید گردنمان را بزند؟! پس اول کار این است که خودمان به اسلام عمل بکنیم. اول راهش این است که ما خودمان به آنچه انتظار داریم که حکومت حضرت مهدی (عج) بیاید و تحقق بخشد، عمل بکنیم. اگر چنین شد، جزء یاران امام می شویم و اما اگر خودمان ظالم هستیم، ستمکار هستیم، اگر در اجتماع خودمان ستم فراوان است، چه کسی بیاید اصلاح کند؟ ما نباید انتظار داشته باشیم حضرت بیاید و ما مشمول پاکسازی حضرت قرار بگیریم.
ما باید سعی کنیم احکام اسلام را- چنان که هست- اجرا کنیم و براساس اخلاقیات و اجتماعیات آن خودمان را اصلاح کنیم. فرض بفرمایید اگر جمعیت 60 میلیونی شیعه ی ایران همه خوب شدند و مسلمان واقعی شدند، می توانند یار و یاور امام باشند.
مرحله ی دوم
مرحله ی دوم این است که ما بتوانیم همین مسأله را به جهانیان تفهیم کنیم و بگوییم اگر شما هم می خواهید زندگی تان خوب شود، باید به مسائل اسلامی عمل کنید. اگر بتوانیم یک حکومت عادل بدون ظلم و طبق قوانین اسلام پدید آوریم، می توانیم به جهانیان بگوییم ببینید چه جور حکومت ایران حکومت عادلی است، احکام اسلام چگونه شکوفا شده و عالی شده، شما هم این کار را بکنید. به علاوه باید با وسائل گوناگونی که در اختیار داریم، اسلام و ارزش های اسلامی را در جهان معرفی کنیم. وقتی جهان آماده شد؛ یعنی همه ی کسانی که در جهان زندگی می کنند این جور آمادگی پیدا کردند؛ وقتی آن هایی که سلاح می سازند، حتی دانشمندان و آن هایی که علوم را در اختیار دارند این مسائل را پذیرفتند، آن وقت می توان گفت زمینه ی ظهور حضرت مهدی(عج) فراهم شده است.خوب است ما ابتدا وظیفه ی خودمان را بدانیم و در این راه کوشش بکنیم. بنده فکر می کنم مسأله انتظار مهدی موعود(عج) و نجات دهنده ی غیبی یک عقیده ی مهم و سازنده ای است که اگر ما شیعیان درست عمل می کردیم، الان وضع جهانی خیلی بهتر از حالا بود و درنهایت هم باید ما این کار را بکنیم. آن کسی که می تواند این کار را ترویج کند، روحانیت است.
این کارهای معمولی مانند برگزاری جشن ها و امثال این ها در مورد امام زمان(عج) مطلوب و خوب است؛ اما اصل هدف درخصوص حضرت گم شده، باید جامعه را به این سو حرکت دهیم.
خاتمه ی بحث
در پایان فقط دو روایت را عنوان می کنم:روایت اول: آمادگی عقلی
یک روایت از امام صادق (علیه السلام) است: «إذا قامَ قائِمُنا...»(11)؛ وقتی حضرت قیام می کند «... وضعَ یدَهُ علی رؤُسِ العِباد...(12)؛ دستش را بر سر بندگان قرار می دهد. حالا «وضع یده»؛ یا دست خدا یا دست خودش است، دو احتمال است. به هر حال، دستش را بر سر بندگان قرار می دهد و عقل های این ها را متمرکز می سازد؛ «... فجمَعَ بهِ عُقولَهُمْ...»(13)؛ و اخلاق آن ها را کامل می کند؛ «...و اکمَلَ بهِ اخلاقَهُم...»(14)؛ به وسیله ی این آمادگی پیدا می کنند حق را بپذیرند؛ چون ستم نتیجه ی جهالت است. نپذیرفتن اسلام نتیجه ی نادانی است. اگر مردم عقلشان به جا آمد و توانستند مسائل واقعی را درک بکنند، اسلام را قبول می کنند.از این روایت معلوم می شود در زمان حضرت مردم آمادگی عقلی پیدا می کنند اما این هم به وسیله ی معجزه نیست. زمینه اش را باید آن کسانی که در انتظار حضرت هستند، به وسیله ی تبلیغات و مسائل دیگر فراهم کنند.
روایت دوم: آمادگی برای ظهور
روایت دیگری است که ابوجعفر (علیه السلام) می فرماید:«...اَتری منْ حبَسَ نفسَهُ علی الله(عزّوجلّ) لا یجعلُ اللهُ لهُ مخرجاً؟...»(15)؛ یعنی هرکسی که نفس خودش را وقف خدا بکند فکر می کنید که خدا مخرجی را برایش قرار نمی دهد، راه نجات برایش قرار نمی دهد؟! بعد فرمودند«... و اللهِ لیَجعَلنَّ اللهُ لهُ مخرجاً...»(16)؛ به خدا قسم، خداوند مخرجی را برایش قرار می دهد؛ اما به شرطی که خودش را وقف کند. ما نمی دانیم چه مقدار خودمان را وقف امام زمان(عج) کرده ایم و در راه قیام حضرت و حکومت مهم جهانی او اقدام کرده ایم. نمی دانیم آیا ما هم تابع یک حالت موجود نیستیم؟ ما که باید مردم را ارشاد و هدایت بکنیم، ما هم تابع وضع موجود نیستیم؟ آن کسی که خود را وقف کرده فکر می کنم غیر از ما باشد! همان ها بودند که در جبهه خودشان را وقف کرده بودند، آن ها بودند که به این امید کارهایی کردند. منتظران حضرت همان ها بودند که در جبهه ها بودند. آقایان یادشان هست در زمان جنگ جوان ها با چه شور و عشقی خود را فدا می کردند. واقعاً خود را فدا می کردند. آن ها منتظر واقعی بودند. «... رحِمَ اللهُ عبداً حبَسَ نفسَهُ علیْنا...»(17)؛ خدا رحمت کند کسانی را که نفس خود را برای ما حبس و وقف می کنند«...رَحِمَ اللهُ عبداً اَحیا اَمَرنا...»(18)؛ خدا رحمت کند مردمی را که امر ما را احیا کنند؛ یعنی حکومت ما را احیا کنند؛ یعنی برپا بدارند و ترویج کنند.
این خود به خود شدنی نیست. آمادگی می خواهد، آمادگی جنگی می خواهد. وقتی مردم واقعاً آماده باشند برای این که در راه این هدف بزرگ جنگ بکنند، سلاح و نیرو لازم دارند.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
خودتان را برای ظهور حضرت مهدی(عج) آماده کنید ولو به ذخیره کردن یک تیر. خودتان را برای ظهور حضرت آماده کنید ولو این که یک تفنگ بخرید و یک تیر آماده کنید. آمادگی بالاتری را می گوید به حدی که واقعاً در برابر جهان و سلاح های پیشرفته ی جهان آمادگی پیدا بکنید. این خیلی مهم است.
انتظار این است که به طور جدی در این مسیر باشیم. مردم را و خودمان را برای آمادگی در این راه آماده کنیم تا از اصحاب واقعی و یاران امام زمان(عج) شویم. ان شاءالله.
ان شاءالله خداوند زمینه ی ظهور حضرت را فراهم کند و ما را زمینه ساز تأسیس حکومت جهانی اسلام قرار دهد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
پی نوشت ها :
1. انبیا(21): 105. (... بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد).
2.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج36، ص 246.
3.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج51، ص 218.
4.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج51، ص 218.
5.همان. (اما شباهت او به جدش حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله). قیام او به شمشیر و کشتن دشمنان خدا و رسول و جبّاران و طاغوت هاست. آن حضرت با شمشیر و ترس [که در دل دشمنان می افکند] پیروز می شود...).
6.همان. (و هیچ پرچمی [سپاهی] از او رد نمی شود و شکست نمی خورد...).
7. النعمانی، محمد بن ابراهیم: کتاب الغیبة، ص 284.
8.همان. (چنین نیست، قسم به آن که جانم در قبضه قدرت اوست...).
9.همان. ([ظهور آن حضرت چنان با رنج و تعب همراه خواهد بود] که ما و شما عرق را به همراه لخته های خون از پیشانی خود پاک کنیم...).
10.همان.
11.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج52، ص 336.
12.همان (... دستی بر سر بندگان خدا بکشد...)
13.همان (... چنان که خِردهاشان بدو پیوند یابد...)
14.همان (... و اخلاقشان بدو به کمال گراید...)
15-18.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج52، ص 126.
امینی، ابراهیم... [و دیگران]، (1381) قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم)، چاپ چهارم
.jpg "چگونه ماهی تازه را پاک کنیم؟")
