افزايش ضربان قلب

12روش براي کاهش ضربان قلب

اين مشکل يکباره پيش مي آيد. قبل از افزايش تعداد ضربان، حتي متوجه قلب خود هم نيستيد. ولي قلب يکباره و به شدت شروع به زدن مي کند و تعداد ضربانات آن افزايش مي يابد. 72ضربه در دقيقه ناگهان به 120، 180 و 200 ضربه در دقيقه رسيده و ممکن است تنفس هم به همين ترتيب سريع تر شده و حالت تهوع توأم با ترس نيز بر فرد عارض گردد. اين حالت مي تواند حتي با تعريق همراه باشد. در اين حالت پزشک به شما مي گويد به افزايش ضربان قلب (1) (تاکي کاردي) يا به عبارت دقيق تر به تاکي کاردي دهليزي حمله اي(2) دچار شده ايد. شما گيج و گنگ نيستيد و اولين باري است که دچار اين حالت مي شويد. از پزشک مي خواهيد که شما را به طور کامل معاينه کند. شما و پزشک با همديگر احتمال ابتلا به تاکي کاردي بطني(3) (يک نوع ضربان تند قلب که مي تواند کشنده باشد) و انواع مختلف بيماري هاي مربوط به قلب، ناهنجاري هاي تيروييد، اختلالات تنفسي و غيره را رد مي کنيد و همين امر به شما قوت قلب مي دهد. با اين حال هر از چند گاهي دهليزهاي قلب - يعني حفرهايي که در قلب خون را از سياهرگ دريافت مي کنند و آن را به بطن ها مي فرستند- اندکي از کنترل خارج مي شوند. دهليزها ريتم طبيعي ضربان قلب را حفظ مي کنند. اما اين سرعت مي تواند تا سه برابر ريتم طبيعي افزايش يابد. (در ضمن منظور از تاکي کاردي، رسيدن به تعداد ضربان قلب به بيش از 100ضربه در دقيقه است). راه هايي براي کنترل و کاهش تعداد ضربان قلب وجود دارد. در زير به فنون و روش هايي اشاره مي کنيم که شما را در غلبه بر اين حملات ياري مي دهند و نيز به توضيح نکاتي در خصوص نحوه ي زندگي مي پردازيم که با به کارگيري آن ها مي توان از افزايش ضربان قلب پيشگيري نمود.

دست را از کار بکشيد

قلب را هنگامي که به شدت مي تپد بايد همچون چراغ چشمک زن قرمزي پنداشت که به شما مي گويد: «از هر کاري که در حالي انجام آن هستيد دست بکشيد. خود را خنک کنيد و استراحت نماييد.»
استراحت کردن در واقع بهترين مکانيسم براي جلوگيري از بروز اين حملات است.

مانور عصب واگ

سرعت ضربان قلب و قدرت انقباضي عضله ي قلب به وسيله ي اعصاب سمپاتيک و پاراسمپاتيک (يا اعصاب واگ) تنظيم و کنترل مي گردد. هنگامي که قلب مي تپد اعصاب سمپاتيک آن را تحت کنترل دارند (اين سيستم همان سيستمي است که به بدن دستور افزايش سرعت را مي دهد). آنچه شما بايد انجام دهيد آن است که اين تنظيم را تحت کنترل اعصاب واگ که به شکلي ملايم تر عمل مي کنند درآوريد. اگر اعصاب واگ را تحريک کنيم نوعي فرايند شيميايي اتفاق مي افتد که بر روي قلب اثر مي گذارد و عملکرد آن درست شبيه اثري است که ترمز گرفتن بر روي اتومبيل دارد. بهترين کار براي تحريک عصب واگ کشيدن يک نفس عميق و نگه داشتن آن است. درست همان کاري که در هنگام زور زدن انجام مي شود(4).

فشار آوردن بر سرخرگ کاروتيد

ماساژ دادن سرخرگ کاروتيد راست به آرامي، يکي ديگر از مانورهاي عصب واگ است. البته لازم است قبلاً از پزشک خود در مورد محل دقيق سرخرگ کاروتيد و مقدار فشار مورد نياز سؤال کنيد. سرخرگ را بايد در محلي که به گردش متصل مي شود و در نقطه اي که حداکثر فاصله را با فک دارد بفشاريد(5).

به شيرجه زدن اعتماد کنيد!

ضربان قلب پستانداران هنگامي که به سردترين نقطه آب شيرجه مي زنند به طور خودکار کاهش مي يابد. اين روشي است که طبيعت براي حفاظت از مغز و قلب آن ها برگزيده است. شما هم با اعتماد به اين مکانيسم مي توانيد دستشويي يا ظرفي را پر از آب يخ کنيد و صورت خود را براي يک يا دو ثانيه در آب فرو ببريد.

ترک قهوه

از خوردن قهوه و مواد غذايي ديگر نظير نوشابه هاي حاوي کولا، چاي، شکلات، قرص هاي لاغري يا هر چيز ديگري که عاملي براي تحريک قلب باشد بپرهيزيد. به گفته ي دکتر «ميورا» استفاده ي بيش از حد از مواد محرک خطر ابتلا به تاکي کاردي دهليزي حمله اي را افزايش مي دهد.

از هيپوتالاموس خوب مراقبت کنيد

به اعتقاد دکتر «فراکلتون» آنچه در مغز شما - و بطور اخص در مغز مياني - مي گذرد بر قلب اثر مي گذرد. به همين دليل است که هيپوتالاموس به حمايت و توجه شما - از طريق رژيم غذايي مناسب، ورزش و افکار مثبت - نيازمند است تا ثبات خود را حفظ کرده و قادر به کنترل سيستم عصبي خودکار باشد.
سيستم عصبي خودکار شامل دو بخش است: سيستم سمپاتيک که اساساً سرعت فعاليت هاي مختلف بدن به جز فرايند هضم غذا را افزايش مي دهد و سيستم پاراسمپاتيک. اضطراب، فشار عصبي، رژيم غذايي نامناسب و مواد آلاينده سبب مي شوند هيپوتالاموس کنترل خود را بر سيستم عصبي خودکار از دست داده و اعصاب سمپاتيک کنترل را به دست گيرند. شما مي توانيد به روش هاي زير به هيپوتالاموس در جهت به دست گرفتن اين کنترل کمک کنيد.

غذاهاي سالم بخوريد و از خوردن شيريني جات بپرهيزيد

اگر به موقع غذا نخوريد و بعد يکباره معده ي خود را از يک بسته شکلات يا کاکائو و يا نوشابه هاي گازدار پر کنيد، ميزان ترشح آنزيم هاي لوزالمعده به منظور جذب قند زيادي که يکباره وارد بدن شده افزايش مي يابد. سپس مقدار انسولين بالا رفته و مجدداً دچار هيپوگليسمي (کاهش قند خون) مي شويد. غدد فوق کليوي شروع به ترشح آدرنالين مي کنند تا ذخيره گليکوژن را از کبد استخراج کنند و آدرنالين ترشح شده، موجب افزايش ناگهاني ضربان قلب و بروز ناگهاني احساس ترس و وحشت مي گردد.

تنظيم برنامه ي غذايي برحسب سوخت و ساز خود

در افرادي که سوخت و ساز با سرعت انجام مي گيرد غذاهاي پروتئيني بايد به مقدار بيشتري مصرف شوند. غذاهاي پروتئيني به مدت زمان بيشتري براي هضم نياز دارند و از افت زياد قند خون جلوگيري مي کنند. هنگامي که ميزان قند خون کاهش مي يابد زمينه براي وقوع اتفاقاتي که در بالا به آن ها اشاره شد فراهم مي آيد.

آرام باشيد

دکتر «لادر» اظهار مي دارد که متوجه رابطه اي بين کمال طلبي در افرادي که نسبت به کسب موفقيت هاي بيروني و ظاهري بيشتر تمايل دارند و تاکي کاردي دهليزي حمله اي شده است. به طور کلي اين افراد بيشتر مبتلايان به سردردهاي ميگرني را تشکيل مي دهند. در چنين افرادي عملکردهاي قلب تشديد مي شود و تحريک ترشح بيش از حد آدرنالين، به صورت مزمن درمي آيد. هنگامي که افراد تحت فشار عصبي شديد هستند سيستم عصبي خودکار غلبه يافته و در نتيجه در کار قلب بي نظمي پديد مي آيد. حال چگونه مي توان اين عوارض را برطرف نمود؟ از يک سري برنامه هاي آرام سازي بهره جوييد. ببينيد بدن چه نوع واکنش هاي زيست شناختي را در موقعيت هاي مختلف نشان مي دهد و در ذهن خود آرامش و صلح و صفا را تصوير کنيد.

مصرف منيزيم به قدر کافي

دکتر «فراکلتون» منيزم را يکي از عناصر حفاظت کننده و نگهدارنده ي سلول معرفي مي کند. در سلول هاي ماهيچه اي قلب، منيزيم به تعديل اثرات کلسيم در قلب کمک مي کند. هنگامي که کلسيم وارد سلول مي شود موجب انقباض ماهيچه مي گردد. وجود منيزيم در آنزيم هايي که کلسيم را به خارج سلول مي فرستند از اهميت بسياري برخوردار است و اين مسئله موجب انقباض و انبساط موزون مي شود. منيزيم احتمال تحريک قلب را کاهش مي دهد. اين عنصر در موادي نظير سويا، آجيل، لوبيا و سبوس يافت مي شود.

بالا نگه داشتن ميزان پتاسيم در بدن

بنا به گفته ي دکتر «لادر» پتاسيم يکي ديگر از عناصري است که در کنترل سرعت ضربان قلب و نيز تحريک پذيري عضله ي قلب مؤثر است. از آنجا که اين عنصر در ميوه ها و سبزيجات يافت مي شود، مصرف مقدار کافي آن کار دشواري نيست. ولي مقدار پتاسيم ممکن است در صورت مصرف زياد سديم در رژيم غذايي، داروهاي مدر و يا مصرف زياد ملين کاهش يابد.

ورزش

دکتر «فراکلتون» معتقد است با انجام ورزش و تقويت نيروي بدني مي توان کمک زيادي به بدن نمود. هنگامي که به انجام ورزش ها و تمريناتي که ضربان قلب را افزايش مي دهند مي پردازيد، قلب تعداد ضربان را کاهش مي دهد. تعداد ضربان قلب افرادي که ورزش نمي کنند معمولاً 80 ضربه در دقيقه است و زماني که آهسته مي دوند، به 160تا170بار در دقيقه مي رسد. با کمي تمرين و ورزش مي توان اين تعداد را به 60 تا 65 ضربه در دقيقه کاهش داد. ورزش همچنين بدن را نسبت به ترشح آدرنالين اضافي مقاوم مي سازد. ورزش به طريقي بي خطر و سالم فرد را در برابر حمله ي آدرنالين مصون مي کند. به طوري که بتوان از آزاد شدن آدرنالين در خون به عنوان بخشي از عملکرد طبيعي بدن بهره گرفت.

هشدار پزشکي

انواع جدي تر و خطرناک تر آرتيمي ها (6)

دکتر «سلرز» مي گويد: «گوش کنيد. نمي خواهيم بيهوده شما را بترسانيم. ولي اگر قلب شما کنترل زماني ضربانش را از دست داده است خود را به پزشک نشان دهيد. تنها اوست که مي تواند تفاوت بين تاکي کاردي حمله اي دهليزي و انواع جدي تر آرتيمي را تشخيص دهد». تاکي کاردي بطني نمونه اي از يک آرتيمي خطرناک تر است. اين آرتيمي زماني روي مي دهد که يکي از بطن هاي قلب شروع به تپش سريع تر و با ريتم اندکي نامنظم تر مي کند. (بطن، حفره اي است که خون را به داخل سرخرگ مي فرستد). در اين حالت مقدار خوني که به درون سرخرگ ها فرستاده مي شود کاهش يافته و بيمار دچار احساس ضعف و تعريق مي گردد و حتي ممکن است غش کند. فيبريلاسيون بطني (7) - که گاهي يکي از عوارض ناشي از تاکي کاردي بطني است - معمولاً مرگ آور است. به همين دليل نمي توان اهميت پذيرش فوري هر بيمار با ريتم غيرطبيعي قلب در بيمارستان را ناديده گرفت. پاسخ صحيح به يک حمله بستگي به نوع ناراحتي دارد.

پي نوشت ها :

1. Tachycardia.
2. Paroxismal atrial Tachycardia (PAC)
3. Ventricular Tachycardia (VT).
4. به اين حرکت مانور «والسالوا» هم گفته مي شود. «ويراستار پزشکي»
5. انجام اين مانور نياز به دقت بسيار دارد تا منجر به تحريک شديد واگ و ايست قلبي نشود. «ويراستار پزشکي»
6. آرتيمي در واقع به بي نظمي در ضربان قلب اطلاق مي شود. «ويراستار پزشکي»
7. Ventricular Fibrillation.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم