تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون
منبع: راسخون
اگر نصب تنبوشه تخلیه تا به حال برای شما مشکل بوده، این مقاله روند نصب آن را به شما توضیح خواهد داد و هم چنین جزئیات چگونگی انجام آن را به شما ارائه خواهد داد.
ما واقعاً هرگز به نصب تنبوشه تخلیه فکر نکرده‌ایم. فکر می کردیم که این کار بیش از حد گیج کننده باشد حتی بیشتر از لوله کشی. و این موضوع واقعاً برای ما مهم نبود، تا این که یک روز در زیر زمین بخشی از خانه‌امان آب گرفتگی رخ داد. به آن نگاه می کردیم و نمی دانستیم که چگونه محل نشت آب را در خانه پیدا کنیم. خوش بختانه، رد نشت را در شکافی از دیوار یافتیم و سپس مکان های دیگر دیوار را که مرطوب شده بودند پیدا کردیم. به شدت دست پاچه شدیم و هنگامی که از تعدادی از دوستان کمک خواستیم و هیچ کدام نتوانستند به کمک ما بیایند، تصمیم گرفتیم این کار سخت را خودمان انجام بدهیم. بنا براین در مورد برخی از روش های تخلیه تحقیق کردیم و متوجه شدیم که نصب لوله های تخلیه بهترین راه حل است. بدیهی است که ما هیچ چیز در مورد آن نمی دانستیم، اما بیشتر تحقیق کردیم و اطلاعات بیشتری کسب نمودیم. مقاله زیر به توضیح روند نصب و راه اندازی و آن چه در آن می گذرد می پردازد.
این روش در مورد دامنه‌های خاکی یا دامنه‌های متشکل از سنگ های تجزیه شده، مفید واقع می‌شود و می‌تواند علاوه بر پیش گیری، در مراحل اولیه حرکت دامنه نیز نقش ترمیمی داشته باشد. نقش مهم دیگر شبکه زه کشی سطحی، جلو گیری از فرسایش سطح دامنه توسط آب های جاری است.
2. تنبوشه های سیمانی یا لوله های بتنی: درصورتی كه تنبوشه های سفالی در دست رس نباشد، از این لوله ها كه با قطر متوسط یا بزرگ در حدود 15 الی 40 سانتی متر و طول بین 30 تا 50 سانتی متر می باشند، استفاده می شود. بزرگ ترین نقطه ضعف این تنبوشه ها تأثیر سوء اسید و سولفات خاك بر روی آن است كه منجر به خورده شدن آن می شود و بدین جهت بایستی از سیمان ضد سولفات در ساختن آنها استفاده نمود. در این لوله ها نیز آب از محل اتصال دو لوله وارد زهكش می شود. گاهی بدنه لوله دارای سوراخ هایی است كه جریان آب را تسهیل می كند، ولی پس از چندی ذرات خاك این سوراخ ها را مسدود می سازند.
3. لوله های پلاستیكی: این لوله ها از جنس P.E (پلی اتیلن) و یا P.V.C (پلی وینیل كلراید) ساخته می شوند كه نوع P.V.C بیشتر رایج است. یكی از معایب مهم این گونه لوله ها شكنندگی آنها در اثر فشار و ترك خوردن در هنگام یخ بندان است. بیشتر لوله های پلاستیكی به صورت موج دار ساخته می شوند. این امر مقاومت بیشتری به لوله ها می دهد تا فشارهای زیادتری را تحمل نمایند، ولی وجود لوله های موج دار اصطكاك زیادتری را در مقابل حركت آب ایجاد می نمایند. لوله های موج دار پلاستیكی معمولاً با قطر خارجی (OD)40، 50، 65، 80، 100، 160، 1200 و1250 میلی متر ساخته می شوند. قطر داخلی(ID) آنها حدوداً 9ر0 قطر خارجی می باشد(ID=0.9 × OD) . توصیه می شود برای كولكتورها به جای استفاده از لوله های پلاستیكی قطور، از لوله های بتنی استفاده شود. لوله های پلاستیكی به صورت مشبك یا سوراخ دار ساخته می شوند، تا آب بتواند از سوراخ های آنها وارد لوله شود. این منافذ، درز و یا شكاف های ساده ای هستند كه به عرض 6ر0 تا 2 میلی متر و به طول 5 میلی متر در داخل شیار (موج) لوله ایجاد شده اند. به طور كلی تعداد و سطح مقطع درزها باید طوری باشند كه مساحت سوراخ ها در هر متر طول لوله حداقل 800 میلی متر مربع باشد. لوله های پلاستیكی به صورت صاف و یا موج دار به بازار عرضه می شود. نوع موجدارعلاوه بر سبكی وزن به صورت چنبره یا كلاف در می آید و بر نوع صاف ارجحیت دارد و به علت وجود بر آمدگی یا موج دار بودن قسمت داخلی لوله ها، مقاومت در برابر جریان، قابل توجه بوده و برای انتقال مقدار ثابتی از جریان قطر این لوله ها باید 25% بیشتر از قطر لوله های صاف باشد.
4. لوله های فلزی یا آهنی: در فعالیت های زه كشی از لوله های فلزی در موارد زیر استفاده می شود :
الف: به صورت آخرین قطعه در یك خط تنبوشه سفالی یا پلاستیكی
ب: در مواردی كه سایر انواع تنبوشه قادر به تحمل بار خاك روئی نیست.
ج : هنگام عبور از زیر جاده ها
د : برای نصب در قسمت هایی از خاك كه شن روان و یك لوله بلند و یك پارچه وجود داشته باشد.
معمولاً به دلیل رسوب سیلت و مواد دیگر در داخل لوله ها، توصیه می شود که قطر آنها بزرگتر انتخاب شوند تا از نظر كشش آب در آینده اشكالی به وجود نیاید.
درمورد گرفتگی لوله های زه كش نتایج حاصله از پژوهش های مربوطه عبارتند از:
ذرات خاك می توانند از بالا و پائین تنبوشه ها به همراه آب وارد آن شوند.
شست و شو و انتقال ذرات بیشتر در خاك های نا پایدار مثلاً شنی، صورت می گیرد.
در مورد شدت ته نشینی ذرات منتقله نمی توان رقم قطعی ارائه داد. مثلاً تنبوشه هایی كه در خاك های رسی كار گذاشته شده اند، پس از 30 سال فقط چند میلی متر رسوب در آنها ایجاد شده است. در صورتی كه همین تنبوشه ها در خاك های شنی پس از چند ماه ممكن است تا نیمه پر شوند. آنچه مسلم است این است که بخش اعظم انتقال ذرات خاك بلا فاصله پس از تعبیه سیستم زه كشی صورت می گیرد و پس از آن خاك تا حدی پایدار شده و میزان رسوبات كاهش می یابد. برای جلو گیری از گرفتگی لوله ها بهتر است با فیلترهایی انواع تنبوشه ها را بپوشانیم. برای شستشوی درون تنبوشه ها نیز سرعت آب نباید از 35ر0 متر بر ثانیه كمتر باشد و برای رفع گرفتگی لوله ها از آب تحت فشار (فلاشینگ) استفاده می شود .
هم چنین تنبوشه تخلیه با اتصالات آن می تواند با توجه به نبش هایی که در اطراف خانه وجود دارد، خریداری شود.
با حفر ترانشه در اطراف منزل خود شروع کنید. ترانشه باید 2 تا 3 برابر پهن تر از عرض تنبوشه تخلیه باشد. قطر یک تنبوشه تخلیه معمولاً 4 اینچ است. بنا بر این ترانشه را بر طبق آن حفاری نمایید.
ترانشه تا فونداسیون حفر می شود و در امتداد ستونی از فونداسیون توسعه می یابد.
اطمینان حاصل کنید که این ترانشه عمیق تر از بقیه ترانشه ها باشد. لازم است که حرکت سیستم تخلیه با آن هماهنگ شود.
اکنون چند کاغذ فیلتر بر دارید و در زیر کل ترانشه قرار دهید. لازم نیست که شما فقط از یک نوع کاغذ فیلتر استفاده کنید. هر محصول فیلتری که مانع از ورود رسوبات خارجی و گرفتگی تنبوشه تخلیه شود، مناسب است.
اکنون تنبوشه تخلیه را در محل قرار دهید و زانویی را درست و محکم به آن متصل نمایید. اطمینان حاصل کنید که بالای کاغذ فیلتر باشد.
سیستم تخلیه باید در امتداد لبه های بالا و پایین ستون قرار گیرد.
تنبوشه تخلیه باید طوری قرار گیرد که سوراخ هایش رو به پایین باشد.
هنگامی که تنبوشه تخلیه به صورت مطمئن در درون ترانشه قرار گرفت، محل را با 6 اینچ شن بپوشانید. شما هم چنین می-توانید قبل از قرار دادن تنبوشه 2 اینچ شن بریزید و سپس 4 اینچ شن در بالای تنبوشه قرار دهید.
شن ریزی مرحله مهمی است که نباید فراموش شود. بافت درشت شن امکان عبور جریان آب را به وجود آورده و از جمع آوری آب در یک منطقه خاص مانند فونداسیون جلو گیری می نماید.
ترانشه حفر شده را با گل و لای بپوشانید و از سیستم تخلیه ای که در حیاط به وجود آوردید، کاملاً محافظ نمایید.
حفاری داخلی (زیرزمین) + نصب و راه اندازی تنبوشه تخلیه = 3500 دلار تا 6000 دلار.
حفاری خارجی (باغ یا حیاط) + نصب و راه اندازی تنبوشه تخلیه = 8500 دلار تا 12000 دلار + محوطه سازی.
شکی نیست این کار کمی پر هزینه به نظر می رسد، اما انجام آن مهم است. اگر چه این هزینه ها ممکن است بسته به محل، کیفیت و عوامل دیگر متفاوت باشد، ولی مهم این است که این کار را انجام دهید و خانه خود را از یک فاجعه نا خواسته حفظ نمایید.
نصب تنبوشه تخلیه آسان تر از چیزی است که ما همیشه تصور می کردیم و تعبیه آن در محل زحمتی چندان ندارد. امیدواریم که شما هم اطلاعات و کارهایی را که باید برای نصب و راه اندازی سیستم تخلیه در خانه انجام شود، به خوبی دریافته و آموخته باشید.
ما واقعاً هرگز به نصب تنبوشه تخلیه فکر نکرده‌ایم. فکر می کردیم که این کار بیش از حد گیج کننده باشد حتی بیشتر از لوله کشی. و این موضوع واقعاً برای ما مهم نبود، تا این که یک روز در زیر زمین بخشی از خانه‌امان آب گرفتگی رخ داد. به آن نگاه می کردیم و نمی دانستیم که چگونه محل نشت آب را در خانه پیدا کنیم. خوش بختانه، رد نشت را در شکافی از دیوار یافتیم و سپس مکان های دیگر دیوار را که مرطوب شده بودند پیدا کردیم. به شدت دست پاچه شدیم و هنگامی که از تعدادی از دوستان کمک خواستیم و هیچ کدام نتوانستند به کمک ما بیایند، تصمیم گرفتیم این کار سخت را خودمان انجام بدهیم. بنا براین در مورد برخی از روش های تخلیه تحقیق کردیم و متوجه شدیم که نصب لوله های تخلیه بهترین راه حل است. بدیهی است که ما هیچ چیز در مورد آن نمی دانستیم، اما بیشتر تحقیق کردیم و اطلاعات بیشتری کسب نمودیم. مقاله زیر به توضیح روند نصب و راه اندازی و آن چه در آن می گذرد می پردازد.
تخلیه و انواع آن
آب جاری یا آبی که از چشمه‌ها خارج می‌شود، نباید از روی یک ناحیه نا پایدار حرکت کند. وجود آب در سطح دامنه، علاوه بر نقش فرسایشی، به راحتی می‌تواند به داخل دامنه نفوذ کرده و به سرعت بر نا پایداری آن بیافزاید. دور نمودن آب از سطح دامنه و جلو گیری از نفوذ آن، مخصوصاً در مورد دامنه‌هایی که به طور بالقوه نا پایدارند، از مهم ترین روش های مهندسی دست یابی به پایداری است.انواع روش های تخلیه آبهای سطحی
شبکه تخلیه بسطی
برای آن که آب به داخل دامنه نفوذ نکند باید ترتیبی داد تا آب هرچه زودتر سطح دامنه را ترک کند. احداث آب روهای مناسب در سطح دامنه، یا در روی پلکان ها، یکی از مهم ترین تمهیدات در این مورد است. این آب روها باید ضمن دارا بودن گنجایش و شیب کافی، بسترشان نیز غیر قابل نفوذ باشد. برای جلو گیری از تخریب و پر شدن این جوی ها در طول زمان، می‌توان آنها را با قطعات سنگ پر نمود.این روش در مورد دامنه‌های خاکی یا دامنه‌های متشکل از سنگ های تجزیه شده، مفید واقع می‌شود و می‌تواند علاوه بر پیش گیری، در مراحل اولیه حرکت دامنه نیز نقش ترمیمی داشته باشد. نقش مهم دیگر شبکه زه کشی سطحی، جلو گیری از فرسایش سطح دامنه توسط آب های جاری است.
مسدود کردن شکاف ها
ترک ها و شکاف های سطحی، محل های مناسبی را برای نفوذ آب به داخل دامنه فراهم می‌کند. وجود این شکاف ها، مخصوصاً در مراحل آغازین توسعه یک نا پایداری جدید، مشکل آفرین تر می‌شود. پر کردن این شکاف ها توسط مواد غیر قابل نفوذ مثل رس، بتن یا مواد نفتی می‌تواند تا حدود زیادی از انباشته شدن آب و نفوذ آن به داخل دامنه جلو گیری کند. این روش هم در مورد دامنه‌های خاکی و هم سنگی قابل اجرا است و می‌تواند هم در پیش گیری به کار رود و هم در مراحل اولیه ایجاد یک زمین لغزه، پیش رفت آن را کند یا متوقف نماید.انواع لوله های تخلیه
1. تنبوشه های رسی یا لوله های سفالی: این لوله ها دارای اندازه های مختلفی هستند. معمولاً طول آنها بین 30 تا 50 سانتی متر می باشند. تنبوشه های رسی معمولاً ازخاك رس ساخته شده اند. مقطع آنها معمولاً به شكل چند ضلعی، بیضوی و یا دایره ای بوده و قطر آنها ممكن است 5، 5ر6، 8، 10 و یا 20 سانتی متر باشد. در نوع دایره ای شكل، معمولاً در یك طرف لوله حالت جمع شدگی و در طرف دیگر كمی بازشدگی در نظر گرفته می شود و یا مقطع به طور ساده یا به وسیله نر و ماده پهلوی یک دیگر چیده و با هم جفت می شوند. این لوله ها توسط ماشین یا با دست دنبال هم در كانال حفر شده، كار گذاری می شوند و آب از محل اتصال آنها وارد لوله می شود. چون لوله ها در هنگام كار گذاشتن به خوبی آب بندی نمی شوند، لذا در محل اتصال آنها فضای كافی برای عبور آب وجود خواهد داشت. لوله های سفالی در برابر اسید و سولفات های خاك بسیار مقاوم بوده و در خاك از بین نمی رود.2. تنبوشه های سیمانی یا لوله های بتنی: درصورتی كه تنبوشه های سفالی در دست رس نباشد، از این لوله ها كه با قطر متوسط یا بزرگ در حدود 15 الی 40 سانتی متر و طول بین 30 تا 50 سانتی متر می باشند، استفاده می شود. بزرگ ترین نقطه ضعف این تنبوشه ها تأثیر سوء اسید و سولفات خاك بر روی آن است كه منجر به خورده شدن آن می شود و بدین جهت بایستی از سیمان ضد سولفات در ساختن آنها استفاده نمود. در این لوله ها نیز آب از محل اتصال دو لوله وارد زهكش می شود. گاهی بدنه لوله دارای سوراخ هایی است كه جریان آب را تسهیل می كند، ولی پس از چندی ذرات خاك این سوراخ ها را مسدود می سازند.
3. لوله های پلاستیكی: این لوله ها از جنس P.E (پلی اتیلن) و یا P.V.C (پلی وینیل كلراید) ساخته می شوند كه نوع P.V.C بیشتر رایج است. یكی از معایب مهم این گونه لوله ها شكنندگی آنها در اثر فشار و ترك خوردن در هنگام یخ بندان است. بیشتر لوله های پلاستیكی به صورت موج دار ساخته می شوند. این امر مقاومت بیشتری به لوله ها می دهد تا فشارهای زیادتری را تحمل نمایند، ولی وجود لوله های موج دار اصطكاك زیادتری را در مقابل حركت آب ایجاد می نمایند. لوله های موج دار پلاستیكی معمولاً با قطر خارجی (OD)40، 50، 65، 80، 100، 160، 1200 و1250 میلی متر ساخته می شوند. قطر داخلی(ID) آنها حدوداً 9ر0 قطر خارجی می باشد(ID=0.9 × OD) . توصیه می شود برای كولكتورها به جای استفاده از لوله های پلاستیكی قطور، از لوله های بتنی استفاده شود. لوله های پلاستیكی به صورت مشبك یا سوراخ دار ساخته می شوند، تا آب بتواند از سوراخ های آنها وارد لوله شود. این منافذ، درز و یا شكاف های ساده ای هستند كه به عرض 6ر0 تا 2 میلی متر و به طول 5 میلی متر در داخل شیار (موج) لوله ایجاد شده اند. به طور كلی تعداد و سطح مقطع درزها باید طوری باشند كه مساحت سوراخ ها در هر متر طول لوله حداقل 800 میلی متر مربع باشد. لوله های پلاستیكی به صورت صاف و یا موج دار به بازار عرضه می شود. نوع موجدارعلاوه بر سبكی وزن به صورت چنبره یا كلاف در می آید و بر نوع صاف ارجحیت دارد و به علت وجود بر آمدگی یا موج دار بودن قسمت داخلی لوله ها، مقاومت در برابر جریان، قابل توجه بوده و برای انتقال مقدار ثابتی از جریان قطر این لوله ها باید 25% بیشتر از قطر لوله های صاف باشد.
4. لوله های فلزی یا آهنی: در فعالیت های زه كشی از لوله های فلزی در موارد زیر استفاده می شود :
الف: به صورت آخرین قطعه در یك خط تنبوشه سفالی یا پلاستیكی
ب: در مواردی كه سایر انواع تنبوشه قادر به تحمل بار خاك روئی نیست.
ج : هنگام عبور از زیر جاده ها
د : برای نصب در قسمت هایی از خاك كه شن روان و یك لوله بلند و یك پارچه وجود داشته باشد.
معمولاً به دلیل رسوب سیلت و مواد دیگر در داخل لوله ها، توصیه می شود که قطر آنها بزرگتر انتخاب شوند تا از نظر كشش آب در آینده اشكالی به وجود نیاید.
درمورد گرفتگی لوله های زه كش نتایج حاصله از پژوهش های مربوطه عبارتند از:
ذرات خاك می توانند از بالا و پائین تنبوشه ها به همراه آب وارد آن شوند.
شست و شو و انتقال ذرات بیشتر در خاك های نا پایدار مثلاً شنی، صورت می گیرد.
در مورد شدت ته نشینی ذرات منتقله نمی توان رقم قطعی ارائه داد. مثلاً تنبوشه هایی كه در خاك های رسی كار گذاشته شده اند، پس از 30 سال فقط چند میلی متر رسوب در آنها ایجاد شده است. در صورتی كه همین تنبوشه ها در خاك های شنی پس از چند ماه ممكن است تا نیمه پر شوند. آنچه مسلم است این است که بخش اعظم انتقال ذرات خاك بلا فاصله پس از تعبیه سیستم زه كشی صورت می گیرد و پس از آن خاك تا حدی پایدار شده و میزان رسوبات كاهش می یابد. برای جلو گیری از گرفتگی لوله ها بهتر است با فیلترهایی انواع تنبوشه ها را بپوشانیم. برای شستشوی درون تنبوشه ها نیز سرعت آب نباید از 35ر0 متر بر ثانیه كمتر باشد و برای رفع گرفتگی لوله ها از آب تحت فشار (فلاشینگ) استفاده می شود .
نصب و راه اندازی تنبوشه های تخلیه – دستور العمل ها
قبل از وارد شدن به دستور العمل، شما نیاز به درک آن چه تنبوشه تخلیه انجام می دهد، خواهید داشت. یک تنبوشه تخلیه خانه شما را در برابر آسیب های آب (که ممکن است نتیجه مشکلات تخلیه باشد) از طریق هدایت آب اضافی به دور از خانه با کمک یک لوله تخلیه و هدایت آن به فاضلاب و یا سیستم های آلوده، محافظت می کند. با انجام این کار، از نشت آب در خانه جلو گیری شده و در نتیجه فونداسیون خانه حفظ می گردد. برای دانستن روند این کار، به ما ملحق شوید: محدوده تمام خانه را محاسبه کنید، به طوری که ایده ای از موارد مورد نیاز برای این کار دریافت کنید.هم چنین تنبوشه تخلیه با اتصالات آن می تواند با توجه به نبش هایی که در اطراف خانه وجود دارد، خریداری شود.
با حفر ترانشه در اطراف منزل خود شروع کنید. ترانشه باید 2 تا 3 برابر پهن تر از عرض تنبوشه تخلیه باشد. قطر یک تنبوشه تخلیه معمولاً 4 اینچ است. بنا بر این ترانشه را بر طبق آن حفاری نمایید.
ترانشه تا فونداسیون حفر می شود و در امتداد ستونی از فونداسیون توسعه می یابد.
اطمینان حاصل کنید که این ترانشه عمیق تر از بقیه ترانشه ها باشد. لازم است که حرکت سیستم تخلیه با آن هماهنگ شود.
اکنون چند کاغذ فیلتر بر دارید و در زیر کل ترانشه قرار دهید. لازم نیست که شما فقط از یک نوع کاغذ فیلتر استفاده کنید. هر محصول فیلتری که مانع از ورود رسوبات خارجی و گرفتگی تنبوشه تخلیه شود، مناسب است.
اکنون تنبوشه تخلیه را در محل قرار دهید و زانویی را درست و محکم به آن متصل نمایید. اطمینان حاصل کنید که بالای کاغذ فیلتر باشد.
سیستم تخلیه باید در امتداد لبه های بالا و پایین ستون قرار گیرد.
تنبوشه تخلیه باید طوری قرار گیرد که سوراخ هایش رو به پایین باشد.
هنگامی که تنبوشه تخلیه به صورت مطمئن در درون ترانشه قرار گرفت، محل را با 6 اینچ شن بپوشانید. شما هم چنین می-توانید قبل از قرار دادن تنبوشه 2 اینچ شن بریزید و سپس 4 اینچ شن در بالای تنبوشه قرار دهید.
شن ریزی مرحله مهمی است که نباید فراموش شود. بافت درشت شن امکان عبور جریان آب را به وجود آورده و از جمع آوری آب در یک منطقه خاص مانند فونداسیون جلو گیری می نماید.
ترانشه حفر شده را با گل و لای بپوشانید و از سیستم تخلیه ای که در حیاط به وجود آوردید، کاملاً محافظ نمایید.
هزینه نصب و راه اندازی تنبوشه تخلیه
برآورد هزینه نصب تنبوشه تخلیه در ادامه آورده شده است.حفاری داخلی (زیرزمین) + نصب و راه اندازی تنبوشه تخلیه = 3500 دلار تا 6000 دلار.
حفاری خارجی (باغ یا حیاط) + نصب و راه اندازی تنبوشه تخلیه = 8500 دلار تا 12000 دلار + محوطه سازی.
شکی نیست این کار کمی پر هزینه به نظر می رسد، اما انجام آن مهم است. اگر چه این هزینه ها ممکن است بسته به محل، کیفیت و عوامل دیگر متفاوت باشد، ولی مهم این است که این کار را انجام دهید و خانه خود را از یک فاجعه نا خواسته حفظ نمایید.
نصب تنبوشه تخلیه آسان تر از چیزی است که ما همیشه تصور می کردیم و تعبیه آن در محل زحمتی چندان ندارد. امیدواریم که شما هم اطلاعات و کارهایی را که باید برای نصب و راه اندازی سیستم تخلیه در خانه انجام شود، به خوبی دریافته و آموخته باشید.
/ج
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
