زندگي علمي فرانکو موديلياني

( Franco Modigliani ( 1918-2003

موديلياني در سال 1985 به خاطر " اثر پيشگامش در زمينه تحليل پس انداز و بازارهاي مالي "، جايزه نوبل اقتصاد را دريافت کرد.
وي در شهر رُم، ايتاليا متولد شد. پدرش پزشک متخصص کودکان و از اشخاص سرشناس شهر بود. در سال 1932 پس از حادثه غيرمترقبه مرگ پدرش تحصيلات وي افت و خيز زيادي داشت تا اينکه وارد دبيرستان ويسکانتي شد که بهترين دبيرستان رُم محسوب مي شد. وي که با ديدن محيط و همکلاسي هاي ديگر دلگرم و تشويق شده بود، موفق شد در 17 سالگي يعني 2 سال زودتر از معمول به دانشگاه رُم راه يابد. خانواده او اميدوار بودند موديلياني رشته پدرش را ادامه دهد. او هم مدتي را به تحصيل در رشته پزشکي پرداخت ولي چون طاقت ديدن خون و جراحت را نداشت، پزشکي را نيمه کاره گذاشت و رشته حقوق را ادامه داد زيرا فارغ التحصيلان حقوق، فرصت هاي شغلي بهتري داشتند. سال دوم تحصيل در مسابقه ملي دانشجويي در زمينه اقتصاد شرکت کرد و در کمال ناباوري مقام نخست را کسب کرد. اين دوران با آغاز عصر فاشيسم مقارن بود، متأسفانه در اين دوران تدريس اقتصاد نوعي " تابو " محسوب مي شد. از اين رو به توصيه شمار قليلي از اقتصاددانان برجسته، شروع به فراگيري و مطالعه آثار کلاسيک انگليسي و ايتاليايي کرد، به علاوه در جريان مسابقات دانشجويي با فعالان ضد فاشيسم آشنا شد و در ادامه با توجه به اعتقادات يهودي اش به پاريس رفت. در سال 1938 به دانشگاه سوربن دعوت شد، ولي تدريس در اين دانشگاه براي موديلياني دل گرم کننده نبود. از اين رو در سال 1939 به رُم بازگشت و موفق شد مدرک دکتراي حقوق را از دانشگاه رُم اخذ کند. موديلياني پس از مدتي و پيش از آنکه اروپا به حمام خون ناشي از جنگ مبدل شود، فقط چند روز پيش از جنگ جهاني دوّم به آمريکا عزيمت کرد. او دريافته بود که اقامتش در آمريکا طولاني خواهد بود به فکر افتاد مطالعات خود را در رشته اقتصاد آغاز کند. خوشبختانه بخت با او بود و توانست با دريافت بورس کامل وارد دانشکده علوم سياسي و اجتماعي مؤسسه تحقيقات اجتماعي نيويورک شود. در سال 1941 تحصيلات خود را در مقطع ليسانس در رشته اقتصاد به پايان برد و در دانشگاه نيوجرسي تدريس را آغاز کرد. نخستين کتاب موديلياني در زمينه اقتصاد در واقع رساله اي بود که در سال 1944 براي اخذ مدرک دکتراي اقتصاد ارائه کرد.
در همين سال او در دانشگاه نيواسکول (1) به عنوان مدرس و محقق مشغول به کار شد و به همراه هانس نايسر (2) مسئول پروژه اي شد که نتيجه آن کتابي بود با عنوان " درآمد ملي و تجارت بين المللي " که منتشر شد. در سال 1948 به عضويت در هيأت علمي گروه اقتصاد سياسي دانشگاه شيکاگو دعوت شد و اين فرصت نيز به او داده شد که به عنوان مشاور تحقيقاتي با کميسيون کاولز (3) همکاري داشته باشد. بعدها به رياست گروه اقتصاد مؤسسه برگزيده شد. طي سال تحصيلي 1950- 1949 در دانشگاه شيکاگو به فعاليت ادامه داد، سپس به دانشگاه ايلي نويز رفت و تا سال 1953 به همکاري پرداخت. يک سال بعد با تکميل دو رساله تحقيقاتي اين دانشگاه را ترک کرد و به مؤسسه فني کارنگي رفت که هم اينک به دانشگاه کارنگي ملون (4) تغيير نام يافته است. در سال 1960 طي مدتي که از بهترين دوران تحصيل و تحقيق خود عنوان کرده است، دو مقاله به رشته تحرير درآورد که پايه و اساس نظريه چرخه زندگي (5) بود. وي دو مقاله ديگر در خصوص تأثير ساختار مالي و سود سهام بر ارزش شرکت ها در بازار بورس نوشت. همکاري با انستيتوي فني ماساچوست، دانشگاه نورث وسترن (6) ( 1962 )، بانک مرکزي آمريکا (7) از ديگر فعاليت هاي علمي و تحقيقاتي موديلياني محسوب مي شود.
در اوّلين مقاله خود، برگرفته از پايان نامه دکتراي او با عنوان " رجحان نقدينگي و نظريه بهره و پول "، موديلياني عامل پول را به درون نظام کينزي وارد کرد. ( Blaug, 1983 ,p.170 )
موديلياني با کمک اقتصادداني با نام آلبرت اَندو (8) از دانشگاه پنسيلوانيا مدل کامپيوتري بزرگي براي اقتصاد آمريکا تنظيم کرد که به مدل Mps (9) مشهور مي باشد که براي يافتن روش هاي تأثير عرضه پول بر توليد و درآمد تنظيم شده است. ( بلاگ، ص 271 )
موديلياني در دانشگاه مينه سوتا پس از برگزاري کنفرانسي درباره پس اندازها به ايلي نويز بازگشت و به همراه ريچارد برومبرگ (10)، فرضيه ي چرخه ي زندگي را تدوين نمود. برومبرگ که يکي از شاگردان پيشين موديلياني بود، مدت کوتاهي پس از چاپ مقاله معروفشان در اثر ابتلا به يک تومور مغزي درگذشت. موديلياني مجبور شد فرضيه را به تنهايي توسعه و مورد آزمايش قرار دهد. ( Pressman,p.167 ) موضوع نظريه چرخه زندگي درباره نوسانات پس انداز افراد در دوره زندگي فردي مي باشد. اساس نظريه بر اين پيش فرض است که افراد پس انداز مي کنند تا در طول بازنشستگي از پس انداز خود مصرف کنند.
مطابق فرضيه دوره عمر (11) موديلياني اگرچه همه درآمد خانوار در طول عمر او خرج مي شود ولي يک اقتصاد در حال رشد مي تواند پس انداز مثبت داشته باشد، چرا که پس انداز کنندگان جوان بيشتر و زيادتر از مصرف کنندگان سالخورده اند. ( بلاگ، صص 271-270 )
وي معتقد بود در فرضيه مصرف دوران زندگي، درآمد مصرف کننده به طور عادي در اوايل و اواخر دوره زندگي که در طول آن بازده توليدي فرد کم است، چندان زياد نيست، اما در اواسط دوره زندگي همواره با بازده توليدي زياد، در حد بالايي قرار مي گيرد. اگرچه درآمد در دوره زندگي متغير است، ولي ميزان مخارج مصرفي کم و بيش ثابت مي ماند. ( تفضلي، ص 442 ) ايشان در سال هاي 1954 و 1963 با نظريه مصرف دوران زندگي خود شيوه ي جديدي براي بررسي مصرف در بلندمدت ارائه داد.
موديلياني علائم هشداردهنده توسعه اقتصادي در اروپا، را قبل از عزيمت به آمريکا دريافته بود، وي ضمن بيان انتقادات بسيار از مکتب پول گرايي معتقد بود که پيام کينز (12) در مورد اداره ي امور تقاضا در اقتصاد کماکان اعتبار خود را حفظ کرده است. ( بلاگ، ص 271 )
موديلياني از مخالفان شديد جنگ عراق بود، وي قرارداد اقتصاددانان صلح و امنيت در فوريه 2003 را امضاء نکرد. اين قرارداد مبتني بر مخالفت با جنگ، توسط 203 نفر از اقتصاددانان برجسته از جمله 7 نفر از برندگان جايزه نوبل، امضاء شده بود.
بر اساس قضيه موديلياني- ميلر (13) هيچ ارتباطي ميان ارزش بازاري رسمي يک بنگاه و روشي که جهت تأمين وجوه براي سرمايه گذاري انتخاب مي کند، وجود ندارد. اگر بنگاهي در نظر داشته باشد که فعاليت هاي خود را گسترش دهد، مي تواند از ميان سه شقّ مختلف موجود يکي را انتخاب کند: 1- قرض کردن، 2- انتشار سهام، 3- هزينه کردن سود شرکت به جاي تقسيم آن ميان سهامداران. آنها نشان دادند که در بازار کامل سرمايه، روشي که يک بنگاه براي تأمين وجوه سرمايه گذاري انتخاب مي کند، در نهايت تأثيري بر هزينه جمع آوري سرمايه نمي گذارد. به عقيده اين دو اقتصاددان، ريسک و نرخ بازده انتظاري حاصل از گسترش بنگاه بر تصميم سرمايه گذاران تأثير دارد و در اين مقوله چگونگي و روش تأمين وجوه، نقشي در تصميمات سرمايه گذاران ندارد. ( قره باغيان، ص 530 )
اوج کار موديلياني تحقيقات او در زمينه پس انداز بود. وي با همکاري مرتون ميلر، در سال 1958 نظريه ديگري درباره امور مالي شرکت ها ارائه داد که بر اساس آن، ارزش شرکت ها در بازار به چگونگي ثبت توزيع سهام و اوراق آنها در ترازنامه هايشان ارتباطي ندارد، بلکه سرمايه گذاران بيش از هر چيز به آتيه شرکت ها نظر دارند و بر اين اساس نسبت به خريد و فروش سهام شرکت ها تصميم گيري مي کنند. اين برداشت در تحليل هاي مربوط به امنيت سرمايه گذاري، نقشي مؤثر داشته و در محافل اقتصادي پذيرفته شده است. ( پورهمايون، ص 422 )
موديلياني فعّاليت تدريس را از سال 1942 در دانشگاه کلمبيا با تدريس آمار شروع کرد سپس در مدرسه عالي تحقيقات اجتماعي به تدريس اقتصاد رياضي پرداخت. در سال 1949 در دانشگاه ايلي نويز به عنوان استاد اقتصاد به عضويت هيأت علمي درآمد و در نهايت به انستيتوي فني ماساچوست پيوست. ( Blaug, 1983, p.170 )
موديلياني فعّاليت هاي بسياري در سازمان هاي مختلف داشته است. وي از سال 1966 مشاور بانک مرکزي آمريکا و از سال 1971 مشاور عالي مؤسسه بروکينگز بود هم چنين در سال 1962 به عنوان رييس انجمن اقتصادسنجي، 1976 رييس انجمن اقتصاددانان آمريکا، 1981 رييس انجمن اقتصاد مالي و از سال 1976 تا 1981 به عنوان نائب رييس انجمن اقتصاد بين الملل آمريکا فعّاليت داشته است. موديلياني علاوه بر اکثر آثاري که در زمينه اقتصاد آمريکا تأليف کرده است، مقالات متعددي نيز درباره مسائل مربوط به اقتصاد ايتاليا نوشته است.
براي استفاده بيشتر از افکار و انديشه هاي موديلياني مي توان به برخي از کتاب ها و مقالات وي به شرح زير مراجعه نمود:

A.Book:

1. The Debate over Stabilization Policies.
2. The European Economic Recovery: a Need for New Policies?
3. Capital Markets: Institutions and Instruments, with Frank J. Fabozzi 1996.

B. Article:

1. "Liquidity Preference and the Theory of Interest and Money", 1944, Econometrica.
2. 'The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment", 1958, with
M.H.Miller, AER.
3. 'The Life Cycle Hypothesis of Saving", with A. Ando, 1963, AER.
4. "Monetary Policy and Consumption", 1971, in Consumer Spending and Monetary
Policy.
5. "A Theory and Test of Credit Rationing: Reply", 1976.
6. "Some currently suggested explanations and cures for inflation: A comment", 1976.
7. "Optimal demand policies against stagflation", 1978.
8. "Coupon and tax effects and seasoned bond yields and the measrement of the cost of
debt capital", 1979.
9. "Comment on The Determination of Long-Term Interest Rates: Implications for
Monetary and Fiscal Policies", 1980.
10. 'The trade-off between real wages and employment in an open economy (Belgium)", 1981.
11. ’Debt, Dividend Policy, Taxes, Inflation and Market Valuation", 1982.
12. ’Debt, Dividend Policy, Taxes, Inflation, and Market Valuation: Erratum", 1983.
13. ’Life Cycle, Individual Thrift and the Wealth of Nations", 1986, AER.
14. "Growth, investments. Public Deficit and Maastricht", 1996, Nobels for the Future.
15. "Business Expectations and Strategy for the united States of Europe" with H. Askari, 1997, Stategy and Business.
16. "A Solution to the Social Security Reform", with M.L.Ceprini and A.S.Muralidhar, 2000.

پي‌نوشت‌ها:

1. Newschool university
2. Hans Neisser ( 1895-1975 )
3. Cowles comission
4. Carnegie Mellon university
5. Life cycle theory
6. Northwestern university
7. Federal Reserve Bank
8. Albert Ando ( 1929-2002 )
9. MPS= MIT- Penn-Social Science Research Council
10. Richard Brumberg
11. منظور همان Life cycle است در ترجمه اي ديگر.
12. John Maynard Keynes ( 1883-1946 )
13. Merton Miller ( 1923-2000 )

منبع مقاله :
قنادان، محمود؛ (1391)، جوايز نوبل اقتصاد، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول