زندگي علمي ويليام شارپ

نويسنده: محمود قنّادان

William Sharpe ( متولّد 1934 )

شارپ در سال 1990 به همراه هري مارکوويتس (1) و مرتون ميلر (2) به خاطر " فعّاليت هاي ابداعي در زمينه نظريه مالي و تأمين مالي مؤسسات اقتصادي "، جايزه نوبل اقتصاد را دريافت کرد.
وي در بوستون، ايالت ماساچوست متولّد شد. پدر و مادرش به ترتيب فارغ التحصيل رشته ادبيات انگليس و علوم بودند. پدرش در دانشگاه هاروارد اشتغال داشت. در سال 1940 حوادث جاري جهاني باعث شد وي به همراه والدينش به تگزاس برود. پدرش که از نيروهاي گارد ملي آمريکا بود با شروع جنگ جهاني دوم به کاليفرنياي شمالي و در نهايت به کاليفرنياي جنوبي رفت. وي در سال 1951 پس از اتمام تحصيلات دبيرستاني وارد دانشگاه کاليفرنيا شد. هر چند در ابتدا شاخه علوم و رشته پزشکي را برگزيده بود ولي يک سال بعد، دريافت بايد رشته ديگري را دنبال کند لذا به دانشکده مديريت بازرگاني دانشگاه کاليفرنيا واقع در لوس آنجلس رفت وچون تغيير رشته داده بود دو واحد درسي حسابداري و اقتصاد را گذراند. اين دروس در طرز تفکر شارپ تأثير شگرفي گذاشت. در مطالعه اقتصاد، مبحث نظريه اقتصاد خرد را برگزيد. از آنجايي که حسابداري را درسي سهل و آسان مي ديد، اقتصاد را ادامه داد. در سال 1955 ليسانس اقتصاد گرفت و در سال 1956 در مقطع فوق ليسانس همين رشته فارغ التحصيل شد. پروفسور فرد وستون (3) از اساتيد دانشکده اقتصاد و بازرگاني دانشگاه کاليفرنيا او را به عنوان معاون خود در امور تحقيقات برگزيد. وي که از اساتيد خود آموخته بود، درباره همه چيز سؤال مي کرد و درصدد پاسخ اين سؤالات بود و همواره تحقيق و مطالعه مي کرد. از اين رو مدّت کوتاهي پس از جنگ، در سال 1956 به شرکت تحقيقاتي رَند رفت؛ جايي که براي محققان محلي ايده آل بود. در همين موسسه با برنامه نويسي رايانه اي نيز آشنا شد و همزمان با اشتغال، دکتراي اقتصاد خود را در سال 1961 از دانشکده مديريت بازرگاني دانشگاه کاليفرنيا دريافت کرد. شارپ از سال 1961 تا 1968 ضمن فعّاليت در دانشگاه واشنگتن، در زمينه هاي مختلف اقتصاد خرد، ماليه، علوم کامپيوتر، آمار و پژوهش عملياتي تدريس داشت. در سال 1968 و در حالي که دوران فعاليت در دانشگاه واشنگتن براي دکتر شارپ بسيار مفيد و سودمند بود، به منظور تأسيس دانشکده علوم اجتماعي به دانشگاه کاليفرنيا در ايرواين (4) رفت. بنا به علل بسيار اين کار تحقق نيافته و دکتر شارپ در سال 1960 به دانشکده بازرگاني دانشگاه استانفورد دعوت شد.
وي يکي از بنيانگذاران مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي مي باشد. پايه اصلي مدل يعني آنچه که اصطلاحاً به مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي مشهور مي باشد، اين است که سرمايه گذار به خاطر فعّاليت هاي وام دهي و وام گيري و انتخاب يک مجموعه دارايي با خطر ريسک مالي مواجه است. مدل مزبور اشاره مي کند که ترکيب اين مجموعه به ارزيابي شخص سرمايه گذار از شرايط آينده اوراق مختلف ارتباط داشته و به نظرات سرمايه گذار جهت پذيرش مخاطره بستگي ندارد. مدل نشان مي دهد که مخاطره را مي توان به بازار سرمايه اي منتقل کرد که در آن مخاطره قابل خريد، قابل فروش و قابل ارزيابي باشد، بدين ترتيب، قيمت دارايي هاي مشمول مخاطره به نحوي تعديل مي شوند که تصميمات مربوط به ترکيب دارايي ها، هماهنگي خود را حفظ کنند. ( بلاگ، ص 219 )
فعّاليت هاي ديگر شارپ علاقه به رويکردهاي هنجاري جهت تصميم گيري مالي تحت شرايط عدم اطمينان مي باشد. ( Blaug,1986,p.773 ) نظريه هاي شارپ، " مفهوم بتا " را به وجود آورده است. مفهوم بتا، سنجشي از ريسک سهامي است که با تنوع سرمايه ها به سادگي از بين نمي رود. تحليل گران سرمايه معمولاً از مفهوم بتا در مقايسه ريسک داشتن ترکيبي از سهام با تک تک آن سهام استفاده مي نمايند.
نظريه شارپ نشان داد که نرخ بازار سرمايه هاي ريسک پذير، سرمايه گذاران را قادر مي سازد تا خود را با " پورتوفوليو " يعني موجودي متنوع سهام سرمايه گذار متناسب گردانند چرا که اين امر قابل ترکيب با سرمايه گذاري هاي با ريسک پذيري کمتر خواهند شد. (5)
وي در کتاب " سرمايه گذاران و بازارها " اين ديد را با محدود ساختن روش تعيين هنري خود به نرخ سرمايه به صورت غير رياضي که براي دامنه وسيعي از دست اندرکاران از جمله مشاوران سرمايه گذاري، مديران مالي و تحليل گران مالي قابل درک خواهد بود، تغيير داد. اين کتاب با ايجاد يک پل ميان شکاف بهترين نظريه مالي و تجربه سرمايه گذاري به دست اندرکاران سرمايه گذاري کمک مي کند تا با آگاهي بيشتر درباره نرخ هاي سرمايه گذاري، انتخاب هاي شايسته تري از ترکيب سهام داشته باشند. کتاب مزبور بر اساس سخنراني هاي شارپ در پرينستون در رابطه با مسائل مالي نوشته شده و در واقع نوعي روش تحليل نرخ دارايي هاي سرمايه اي است که رفتار واقعي سرمايه گذاران را تجزيه و تحليل مي کند.
شارپ اين تکنيک را از طريق يک برنامه کامپيوتري جديد و منحصر به فرد، ساده و قابل درک ساخته است به طوري که کاربران را در خلق بازارهاي بالقوه، از طريق فراهم سازي شرايط اوّليه شروع فعّاليت و سپس راه اندازي تجارت تا زماني که تعادل برقرار و تجارت متوقف گردد، توانا خواهد ساخت. در نهايت، کتاب " سرمايه گذاران و بازارها " علاوه بر تسهيل در فهم پيچيده ترين فرم هاي تحليل نرخ- دارايي ها، بسياري از مهم ترين کارهاي گذشته شارپ را به صورت خلاصه آورده و تفکر هميشگي وي را در رابطه با سرمايه گذاري از طريق يکي از انديشه هاي عمده اقتصاد مالي، منعکس ساخته است. بديهي است که هر کدام از عاملان جدّي سرمايه گذاري از بينش منحصر به فرد شارپ سود خواهند جست.
شارپ اظهار مي دارد: کار برجسته وي بر روي مدل قيمت گذاري دارايي سرمايه اي براي يک اصلاح پاياني حاضر است. اين مدل 42 ساله که جايزه ي نوبل سال 1990 را براي وي به ارمغان آورد، در حال بازسازي است چرا که طبق اظهارات شارپ، وي براي مديران سهام و دانشجويان دانشکده بازرگاني روش جديدي را براي يادگيري چگونگي ساخت سهام و ارزشيابي اوراق بهادار پيدا کرده است. کتاب جديد شارپ نشان مي دهد شبيه سازي که بر اساس مدل رجحان حالت فعلي به وجود آمده، قادر است رفتار بازار را به صورت تقليدي همگون ساخته و در شرايطي که تحليل ميانگين- واريانس به صورت مفيد عمل نمي کند، مورد استفاده قرار دهد.
در کتاب مزبور يکي از انديشه هاي عظيم اقتصاد مالي وجود دارد که اندرزي عاقلانه به سرمايه گذاراني پيشنهاد مي کند که بيشتر مواقع در برهوت وحشي بازارهاي مالي سرگردان هستند. شارپ اين راهنمايي را از سطح وسيعي از تحليل و ناخالص سازي نظري به وجود آورده است. موضوعات وي کامل و دقيق، مباحثش قدرتمند و جديد، بيانش به طور خوشايندي قابل فهم و نتيجه گيري هايش جالب و قانع کننده مي باشد. اين کتاب همچون کارهاي قبلي شارپ هديه اي فوق العاده به ادبيات مالي محسوب مي شود. (6)
شارپ در رساله دکتراي خود، مجموعه اي از ابعاد تحليل سهام را کشف نمود که مبتني بر مدلي بود که اولين بار توسط مارکوويتس (7) پيشنهاد گرديد. در آن زمان، مارکوويتس آن را " مدل تک شاخصي " (8) ناميد هر چند که امروزه عموماً به " مدل تک عاملي " (9) معروف گرديده است. کليد اين امر فرضيه اي است مبني بر اينکه گزارشات اوراق بهادار تنها از طريق پاسخگويي به يک عامل مشترک قابل ارتباط با يکديگر مي باشند. وي در اين رساله هم نتايج ( مثبت ) قطعي و هم نتايج هنجاري را مورد ملاحظه قرار داده است. فصل آخر کتابِ " نظريه قطعي رفتار بازار اوراق " دربرگيرنده ي نتيجه اي است که با آنچه امروزه " رابطه خطي بازار اوراق مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي " ناميده مي شود شباهت تام دارد، قطع نظر از آنچه که در محيطي محدود به وجود آمده است که در آن بازده ها از يک مدل تک عاملي منشعب مي شوند.
مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي با استفاده از روشي شناخته شده که براي اقتصاددانان خرد آشناست، ابتدا يک نفر برخي انواع رفتار بيشينه ساز بخش شرکت کنندگان در يک بازار را در نظر مي گيرد سپس نفر بعدي شرايط تعادلي را که بازارها تحت آن آشکار خواهند شد، مورد بررسي قرار خواهد داد. با توجه به آنکه مارکوويتس مدلي را براي رفتار بيشينه ساز مورد نياز تهيه کرده بود تعجبي ندارد که شارپ تنها کسي نباشد که پيامدهاي آن را براي تعادل بازار کشف کند.
شارپ در حدود سال 1963، مقاله چاپ نشده اي را از طرف جک ترينور (10)، حاوي نتايج مشابهي دريافت نمود. در سال 1965 جان لينتنر (11) مقاله مهم خود را با نتايجي کاملاً مشابه منتشر کرد سپس جين موسين (12)، متني را منتشر کرد که ارتباطات مشابهي را در زمينه اي کلي تر دربرداشت.
شارپ از همکاران امور مالي در استانفورد بود و از آنان که درگذشته در آنجا فعاليت داشتند، مطالب بسياري آموخت. در اين رديف مي توان از آنات آدماتي (13)، دوگ بريدن (14)، جان کاکس (15)، جيمز درل دوفي (16)، الين کليدون (17)، مايک گيبونز (18)، جک مک دونالد (19)، جورج پارکر (20)، پل پليدر (21)، مايرون اسکولز (22)، وجيم هوم (23) نام برد. (24) از جمله دانشجويان رشته امور مالي که وي از نزديک با آنها فعاليت داشت مي توان به مارکوس بوگ (25)، گاي کوپر (26) کريشنا راماسوامي (27) و هووارد سوسين (28) اشاره کرد.
در سال 1973 در استانفورد، نام پروفسور امور مالي تيمکن (29) را بر شارپ نهادند. شارپ در بانک ولز فارگو(30) به خلق شاخص پول، سهام غيرفعالي که براي تأمين نيازهاي سرمايه گذار مناسب است، برآورد خطوط بازار اوراق ( و سطوح آن ) با استفاده از پيش بيني هاي روند نقدي آينده، ارزيابي ريسک سهام، انتخاب سهام بهينه به منظور دنبال نمودن شاخص هاي انتخابي کمک نمود. به عقيده وي مردم ولز فارگو در آن زمان در زمره خلاق ترين و نوآورترين مردم در صنعت محسوب مي شدند. وي مطالب زيادي در مورد دنياي واقعي سرمايه گذاري از آنان آموخت. چنين دانشي تدريس و تحقيق را از جهات بي شماري تحت تأثير قرار داد. (31)
شارپ نشان داد که احتمال سود و زيان سرمايه گذاري در زمينه اي چون خريد سهام به وضعيت موجود در ساير بخش هاي بازار ارتباط دارد. سهام فرّار و پرنوسان در بازارهاي احتکاري و پرتورّم احتمال سوددهي زيادي دارد اما اگر وضع اين بازارها تغيير کند يا متزلزل گردد، احتمال زيان به مراتب بيشتر مي شود. ( پورهمايون، ص 425 )
بيشتر مطالعات و تحقيقات پروفسور شارپ در دهه 1960 در زمينه موضوع " تعادل در بازارهاي سرمايه " بود. وي به مدت يک سال نيز در اداره ملي تحقيقات اقتصادي آمريکا
به همراه گروهي ديگر از اساتيد رشته اقتصاد به تحقيق مشغول بود. در سال 1980 به سمت رياست انجمن امور مالي آمريکا
انتخاب شد. طي مدت دو سال خدمت در اين مؤسسه، مقاله اي استثنايي در مورد عوامل مؤثر در درآمدهاي بازار بورس نيويورک ناشي از خريد و فروش اوراق بهادار تهيه و در سال 1982 منتشر کرد. پروفسور شارپ با بهره گيري از دانش رايانه مجموعه اي متشکل از کتاب، نرم افزار و لوح فشرده رايانه اي با عنوان " ابزارهاي تخصيص دارايي " آماده و به بازار عرضه کرد. در سال 1986 با ترک دانشگاه استانفورد فعاليت هاي تحقيقاتي و مشاوره اي خود را دنبال کرد. موسسات تحقيقاتي بسياري جوايز مختلفي به پروفسور شارپ اهدا کرده اند که از جمله مهم ترين آنها، جايزه انجمن دانشکده اي بازرگاني آمريکا (32) است.
شارپ يک دکتراي افتخاري در علوم انساني از دانشگاه دِي پُل (33)، يک دکتراي افتخاري از دانشگاه آلي کانته (34) اسپانيا، يک دکتراي افتخاري از دانشگاه وين و هم چنين يک مدال که بالاترين مدال دانشگاه کاليفرنيا در لوس آنجلس مي باشد، دريافت داشته است.
براي استفاده بيشتر از افکار و انديشه هاي شارپ مي توان به برخي از کتاب ها و مقالات نامبرده به شرح زير مراجعه نمود:

A.Books:

1. "Bank Capital Adequacy, Deposit Insurance and Security Values. Part I, "NBER Working Papers 0209. National Bureau of Economic Research Inc. (1977).
2. Laurie Goodman& William F. Sharpe. 1978. 'Perspective on Bank Capital Adequacy:
Time Series Analysis, "NBER Working Papers 0247. National Bureau of Economic Research, Inc (1978).
3. J. Michael Herrison& William F. Sharpe, 1982 "Optimal Funding and Asset Allet Allocation Rules for Defined - Benefit Pension Plans, "NBER Working Papers 0935, National Bureau of Economic Research, Inc (1982).

b. Articles:

1. "Stock Market Price Behavior. A Discussion," Journal of Finance, American Finance
Association, vol. 25(2), (1970).
2. "Basic Data for Policy and Public Decisions: Technical Aspects: Discussion," American
Economic Review, American Economic Association, vol 60(2), (1970).
3. "Simple Strategies for Portfolio Diversification: Comment, "Journal of Finance, American Finance Association, vol. 27(2). (1972).
4. 'Portfolio Theory and Security Analysis: Discussion," Journal of Finance, American Finance Association, vol. 27(2), (1972).
5. "Corporate pension Funding Policy," Journal of Financial Economics Elsevier, vol. 3(3), (1976).
6. "Capital Asset Pricing Theory: Discussion, "Journal of Finance, American Finance Association, vol. 33(3), (1978).
7. 'Decentralized Investment Management," Journal of Finance, American Finance Association vol. 36(2), (1981).

پي‌نوشت‌ها:

1. Harry Markowitz ( متولّد 1927 )
2. Merton Miller ( 1923-2000 )
3. Fred Weston ( متولّد 1916 )
4. دانشگاه کاليفرنيا در Irvine يکي از دانشگاه هاي ايالتي کاليفرنيا.
5. Ibid
6. Ibid
7. Harry Markowitz ( متولّد 1927 )
8. Single index model
9. One- factor model
10. جک ترينور Jack Treynor رييس سرمايه گذاري ترينور.
11. John Lintner ( 1916- 1983 )
12. جين موسين Jan Mossin ( 1987- 1936 ) اقتصاددان نروژي.
13. آنات آدماتي Anat R.Admati (-) استاد دانشگاه استانفورد.
14. دوگ بريدن Doug Breeden استاد پيشين دانشگاه هاي شيکاگو، استانفورد و دوک.
15. جان کارينگتون کاکس John Carrington Cox اقتصاددان مالي.
16. جيمز درل دوفي James Darrel Duffife اقتصاددان کانادايي.
17. الين کليدون Allan kleidon استاد دانشگاه هاي شيکاگو، کوئينزلند و کاليفرنيا در برکلي.
18. Mike Gibbons
19. Jack McDonald
20. George Parker
21. Paul Pleiderer
22. Myron Scholes ( متولّد 1941 )
23. Jim van Home
24. Ibid
25. Marcus Bogue
26. Guy Cooper
27. Krishna Ramaswamy
28. Howard Sosin
29. Timken Professor of Finance
30. بانک ولز فارگو Wells Fargo چهارمين بانک بزرگ آمريکا.
31. Ibid
32. American Assembly of collegiate schools of bussiness award ( 1980 )
33. دانشگاه پل DePaul university بزرگ ترين دانشگاه کاتوليک شيکاگو.
34. دانشگاه آلي کانته Alicante university يکي از دانشگاه هاي مدرن اسپانيا، تأسيس 1979.