«امّ ابیها» کنیه حضرت فاطمه زهرا (س)

پاسخ اجمالی:
بسیاری از دانشمندان اهل سنت و تمامی دانشمندان شیعه اتفاق نظر دارند که پیامبر خدا(ص) فاطمه(س) را به خاطر شفقت ها و دل سوزی هایش نسبت به آن حضرت، به کنیه «ام ابیها» یعنی «مادر پدر» ملقّب کرد.

پاسخ تفصیلی:
بسیاری از دانشمندان اهل سنت و تمامی دانشمندان شیعه اتفاق نظر دارند که پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) فاطمه(علیها السلام) را به خاطر شفقت ها و دل سوزی هایش نسبت به آن حضرت، به کنیه «ام ابیها» یعنی «مادر پدر» ملقّب کرد. ابن اثیر در «اسد الغابه»(1) و ابن عبد البر در «استیعاب»(2) می نویسند: کنیه فاطمه «ام ابیها» بوده است.

همچنین طبرانی در «معجم الکبیر» می گوید: «حدثنا الحسین بن فهم ثنا مصعب بن عبد الله الزبیری قال : کنیة فاطمة أم أبیها»(3)؛ (حسین بن فهم از مصعب بن عبدالله روایت کرده که: کنیه فاطمه ام ابیها بوده است). و همین روایت را از مدینی نیز آورده است.

و نیز در «اصابة» آمده است: «کانت تکنّی أم أبیها»؛ ( کنیه فاطمه(علیها السلام) ام ابیها بود).(4)

همچنین ذهبی در «الکاشف» بعد از ذکر نام فاطمه زهرا می گوید: «ام ابیها»(5) همچنین ابن عساکر در تاریخ خود می نویسد: «أنبأنا أبو نعیم عن حسین بن زید بن علی بن جعفر بن محمد عن أبیه قال کانت کنیة فاطمة(علیها السلام) أم أبیه»؛ (ابونعیم روایت کرده که: کنیه فاطمه(علیها السلام) ام ابیها بوده است).

در روایات شیعه نیز به این مطلب اشاره شده؛ که ما در اینجا به عنوان نمونه به یک روایت اشاره می کنیم:
مرحوم مجلسی به نقل از مقاتل الطالبیین از امام باقر(علیه السلام) روایت کرده که حضرت فرمود:«انّ فاطمة کانت تکّنی اُمّ ابیها»؛ ( کنیه فاطمه(علیها السلام) ام ابیها بود).(6)

پی نوشت:
(1). اسد الغابه، ذیل عنوان فاطمة بنت رسول الله.
(2). الاستیعاب، ذیل عنوان فاطمة بنت رسول الله.
(3). المعجم الکبیر، ذکر سن فاطمه و وفاتها.
(4). الاصابة، ذیل حرف الغین المعجمه.
(5). الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة، حرف الفاء
(6). ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص57؛ بحار الانوار، ج 43، ص 16.
​​​​​​​