ویژگی‌های پیش دبستانی خوب
پرسش :
پسر پنج ساله ای دارم که وابستگی زیادی به من داشت؛ الآن که برادرش به دنیا آمده، وابستگی او کمتر شده است، امّا خجالتی است و خیلی دیر با اطرافیان خود ارتباط برقرار می‌کند و زودرنج است. می‌خواستم ببینم با این شرایط ضرورت دارد که او را در پیش دبستانی ثبت نام کنیم یا این‌که سال دیگر این کار را انجام دهیم؟ یک مجموعه پیش دبستانی خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
گاهی اوقات ارتباط بچّه‌ها با جامعه و اطرافیان کم است. بچّه‌ای که مادر خود را زیاد می‌بیند و ارتباط زیادی با مادر دارد، طبیعی است که به نوعی از جامعه و هم سالان خود دور می‌شود. بعد از به دنیا آمدن فرزند دوّم، ممکن است وابستگی‌های کاری او کم شود و به استقلال نسبی رسیده باشد؛ مثلاً اگر تا دیروز داخل دهان او غذا می‌گذاشتیم، امروز خودش غذا می‌خورد؛ امّا هنوز وابستگی عاطفی را به محیط خانه دارد.
قرار گرفتن در گروه همسالان
مشکل ایشان این است که ارتباط او با هم سالانش کم است و توصیه می‌کنیم چنین بچّه‌هایی را به محیط‌هایی ببرند که بچّه‌های هم سن و سال او در آنجا وجود دارد، تا بتوانند بر این مشکل فایق بیایند.
چه خوب است که این مادر بزرگوار تلاش کنند قبل از شروع سال تحصلی جدید، در سه ماه تابستان، یک هم بازی هم جنس و هم سن و سال را در کنار فرزند خود قرار دهند؛ یعنی قبل از این‌که به جمع‌های بزرگتر از خودش ورود پیدا کند، یک هم بازی داشته باشد.
یک ویژگی که بچّه‌های چهار تا شش سال دارند، این است که دوست دارند در گروه هم سالان خود قرار بگیرند؛ ولی چون این مادر بزرگوار فرزند خود را بیش از حد به خود وابسته کرده اند، این آسیب ایجاد شده است.
چهار شاخصه اصلی
به طور کلّی مجموعه‌هایی که تحت عنوان مجموعه آموزشی، از جمله پیش دبستانی و مدارس هستند، باید چهار شاخصه‌ی کلّی را داشته باشند:
۱- دانش‌آموزانی که در آنجا هستند، دانش‌آموزان خوبی باشند.
۲- خانواده‌های آنها نیز خوب و فهیم باشند و مدرسه هم برای خانواده‌ها برنامه داشته باشد.
۳- در آن مجموعه برنامه‌های خوبی برای بچّه‌ها در نظر بگیرند.
۴- یک کادر پرسنل و مربّیان خوبی داشته باشد.
این چهار شاخصه، ویژگی های اصلی یک مجموعه آموزشی و تربیتی است.
ویژگی‌های پیش دبستانی خوب
الف. آموزش مهارت دست ورزی
برنامه‌های مربوط به بچّه‌های پیش دبستانی بیش از این‌که آموزشی باشد، باید مهارتی باشد. به عنوان مثال، دوره دست‌ورزی، یعنی آمادگی بچّه‌ها برای نوشتن، باید جزء برنامه های مجموعه‌ی پیش دبستانی باشد. ما نمی‌گوییم پیش دبستانی خوب یعنی پیش دبستانی که به بچّه‌ها خواندن و نوشتن یاد بدهند؛ بلکه صرفاً باید آنها را برای پایه‌ی اوّل ابتدایی آماده کنند تا خواندن و نوشتن را بهتر یاد بگیرند. مثلاً این‌جا با حروف آشنایی پیدا کنند ولی نه این‌که یاد بگیرند و خواندن را آموزش ببینند.
ب. استفاده از مهارت‌های مورد علاقه بچّه‌ها
بچّه ها در این مجموعه باید مهارت‌هایی را کسب کنند که هم جنبه‌ی هنری دارند و هم آن را دوست دارند. مثل کاغذ و قیچی، خمیربازی، کار با گِل و… . ولی نکته مهمّی که در این زمینه باید در نظر بگیریم، این است که این فعّالیت ها به صورت آموزشی نباشند.
ج. انس با قرآن
نکته دیگریی که باید به آن توجّه کنیم این است که بچّه‌ها در آن مجموعه انس با کلام الهی پیدا کنند. ولی نمی‌گوییم که لزوماً حفظ قرآن جزء برنامه ها باشد؛ امّا بچّه‌ها حتماً به صورت روزانه آیات قرآن را بشنوند و تکرار کنند.
د. پرداختن به بازی
یکی دیگر از شاخصه‌هایی که یک مجموعه‌ی پیش دبستانی خوب می‌تواند داشته باشد، این است که در آنجا بچّه‌ها زمان‌هایی را در اختیار داشته باشند که با یکدیگر بازی کنند؛ ولی بازی باید در قالب همان نکاتی باشد که قبلاً عرض کردیم؛ یعنی بازی‌ها هدفمند باشند.
ه. آموزش آداب اجتماعی
در این مجموعه‌ها بسیار خوب است که بچّه ها با برخی از آداب اجتماعی آشنا شوند. به عنوان مثال، می‌توانیم از همین دوره ی پیش دبستانی آنها را با مفهوم سبک زندگی آشنا کنیم و برخی از مفاهیم مربوط به نحوه زندگی را، در حدّ فهمشان به آنها بیاموزیم.
پرسش های مرتبط:
گاهی اوقات ارتباط بچّه‌ها با جامعه و اطرافیان کم است. بچّه‌ای که مادر خود را زیاد می‌بیند و ارتباط زیادی با مادر دارد، طبیعی است که به نوعی از جامعه و هم سالان خود دور می‌شود. بعد از به دنیا آمدن فرزند دوّم، ممکن است وابستگی‌های کاری او کم شود و به استقلال نسبی رسیده باشد؛ مثلاً اگر تا دیروز داخل دهان او غذا می‌گذاشتیم، امروز خودش غذا می‌خورد؛ امّا هنوز وابستگی عاطفی را به محیط خانه دارد.
قرار گرفتن در گروه همسالان
مشکل ایشان این است که ارتباط او با هم سالانش کم است و توصیه می‌کنیم چنین بچّه‌هایی را به محیط‌هایی ببرند که بچّه‌های هم سن و سال او در آنجا وجود دارد، تا بتوانند بر این مشکل فایق بیایند.
چه خوب است که این مادر بزرگوار تلاش کنند قبل از شروع سال تحصلی جدید، در سه ماه تابستان، یک هم بازی هم جنس و هم سن و سال را در کنار فرزند خود قرار دهند؛ یعنی قبل از این‌که به جمع‌های بزرگتر از خودش ورود پیدا کند، یک هم بازی داشته باشد.
یک ویژگی که بچّه‌های چهار تا شش سال دارند، این است که دوست دارند در گروه هم سالان خود قرار بگیرند؛ ولی چون این مادر بزرگوار فرزند خود را بیش از حد به خود وابسته کرده اند، این آسیب ایجاد شده است.
چهار شاخصه اصلی
به طور کلّی مجموعه‌هایی که تحت عنوان مجموعه آموزشی، از جمله پیش دبستانی و مدارس هستند، باید چهار شاخصه‌ی کلّی را داشته باشند:
۱- دانش‌آموزانی که در آنجا هستند، دانش‌آموزان خوبی باشند.
۲- خانواده‌های آنها نیز خوب و فهیم باشند و مدرسه هم برای خانواده‌ها برنامه داشته باشد.
۳- در آن مجموعه برنامه‌های خوبی برای بچّه‌ها در نظر بگیرند.
۴- یک کادر پرسنل و مربّیان خوبی داشته باشد.
این چهار شاخصه، ویژگی های اصلی یک مجموعه آموزشی و تربیتی است.
ویژگی‌های پیش دبستانی خوب
الف. آموزش مهارت دست ورزی
برنامه‌های مربوط به بچّه‌های پیش دبستانی بیش از این‌که آموزشی باشد، باید مهارتی باشد. به عنوان مثال، دوره دست‌ورزی، یعنی آمادگی بچّه‌ها برای نوشتن، باید جزء برنامه های مجموعه‌ی پیش دبستانی باشد. ما نمی‌گوییم پیش دبستانی خوب یعنی پیش دبستانی که به بچّه‌ها خواندن و نوشتن یاد بدهند؛ بلکه صرفاً باید آنها را برای پایه‌ی اوّل ابتدایی آماده کنند تا خواندن و نوشتن را بهتر یاد بگیرند. مثلاً این‌جا با حروف آشنایی پیدا کنند ولی نه این‌که یاد بگیرند و خواندن را آموزش ببینند.
ب. استفاده از مهارت‌های مورد علاقه بچّه‌ها
بچّه ها در این مجموعه باید مهارت‌هایی را کسب کنند که هم جنبه‌ی هنری دارند و هم آن را دوست دارند. مثل کاغذ و قیچی، خمیربازی، کار با گِل و… . ولی نکته مهمّی که در این زمینه باید در نظر بگیریم، این است که این فعّالیت ها به صورت آموزشی نباشند.
ج. انس با قرآن
نکته دیگریی که باید به آن توجّه کنیم این است که بچّه‌ها در آن مجموعه انس با کلام الهی پیدا کنند. ولی نمی‌گوییم که لزوماً حفظ قرآن جزء برنامه ها باشد؛ امّا بچّه‌ها حتماً به صورت روزانه آیات قرآن را بشنوند و تکرار کنند.
د. پرداختن به بازی
یکی دیگر از شاخصه‌هایی که یک مجموعه‌ی پیش دبستانی خوب می‌تواند داشته باشد، این است که در آنجا بچّه‌ها زمان‌هایی را در اختیار داشته باشند که با یکدیگر بازی کنند؛ ولی بازی باید در قالب همان نکاتی باشد که قبلاً عرض کردیم؛ یعنی بازی‌ها هدفمند باشند.
ه. آموزش آداب اجتماعی
در این مجموعه‌ها بسیار خوب است که بچّه ها با برخی از آداب اجتماعی آشنا شوند. به عنوان مثال، می‌توانیم از همین دوره ی پیش دبستانی آنها را با مفهوم سبک زندگی آشنا کنیم و برخی از مفاهیم مربوط به نحوه زندگی را، در حدّ فهمشان به آنها بیاموزیم.
پرسش های مرتبط:
