اعتراض به تقسیم ترکه | استفتاء یک

پرسش :

پدر این‌جانبان در حدود پنجاه سال قبل به رحمت حق واصل شده ‏است، پس از فوت او جلسه‌‏‌‌ای در حضور عالمان محل تشکیل شده و تمام ماترک متوفی صورت ‌برداری شده و پس از وضع دیون و ثلث، میزان سهم ارث ورّاث معین گردیده و (به شرح مندرج در حاشیه تقسیم نامه و طبق اقرارنامه‏‌های جداگانه که در همان تاریخ به خط و مهر عالمان تنظیم گردیده) سهم ورّاث تأدیه شده و سهم ارث ورّاث صغیر نیز به قیم منصوص شرعی و قانونی آنان پرداخت گردیده است و کلیه اقرارنامه‏‌ها از طرف قیم منصوص و فرزندان او و وارث ذکور کبیر تسجیل شده و حاشیه اقرارنامه‏‌ها از طرف عالمان مذکور، با تصریح به اقرار مقرین بعد‌التعریف القطعی در حضور آنان تسجیل و مهر شده است، صورت متروکات، تقسیم نامه و اقرارنامه‏‌ها جهت ملاحظه پیوست است. حال با این شرح، آیا پس از پنجاه سال بعضی از ورّاث شرعاً مجاز هستند با ادعای این‌که در ذیل اقرارنامه و تقسیم‏نامه امضا یا مهر ندارند، مجدداً به مقام مطالبه سهم‌الارث برآیند و هم‌چنین آیا مسجلین اقرارنامه‏‌ها و تقسیم‏نامه شرعاً می‌‏توانند به خلاف شهادت خود به عنوان نیابت (وکیل) از مُقِرّ نسبت به مُقَرٌّبه مجدداً ادعای سهم ارث بکنند؟ استدعا می‌‏شود ضمن توضیح این نکته که آیا نداشتن مهر یا امضای ورّاث اناث یا ذکور در ذیل اقرارنامه (که اقرار خود یا قیم شرعی و قانونی آنان در پنجاه سال قبل ـ با حضور و اقرار شفاهی آنان ـ در محضر عالم شرع تنظیم و تسجیل شده و به امضای قیم و شهود ذکور رسیده) شرعاً می‌‏توانند مانع نفوذ اقرارنامه باشد؟ حکم شرعی مسأله را مرقوم فرمایید تا به وظیفه شرعی عمل شود.

پاسخ :
تقسیم ترکه بین ورثه اگر با حضور کبار و قیم صغار طبق احکام شرعیه در باب میراث انجام شده کسی حق اعتراض ندارد ولی اگر در اصل تقسیم بین ورثه اختلافی* باشد می‌‏توانند در محکمه صالحه طرح دعوی نموده و حل و فصل اختلاف گردد و در این صورت اسناد کتبی شرعاً اعتبار و حجیت ندارد مگر موجب علم و اطمینان شود.

* یعنی کسانی مدعی باشند که اصلاً «تقسیم ترکه» نشده است.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر امام خمینی رحمه ‌الله)، نشر قضا، 1390.