بهداشت روانی کودک در دوره دبستان
پرسش :
بهداشت روانی کودک در دوره دبستان چه نیازهایی را ایجاب می کند؟
پاسخ :
زمانی که درباره بهداشت روانی کودک صحبت می کنیم، در واقع می خواهیم او از انطباق بهتری با محیطش برخوردار باشد. این انطباق می تواند در رفتار، عواطف یا هیجانات باشد. می خواهیم در تمام این زمینه ها کودک از وضعیت بهینه ای برخوردار باشد تا در زندگی آسیب نبیند. می توانیم به موضوع استرس‌ها و هیجان‌ها در این مقطع اشاره کنیم.
یکی از هیجان‌هایی که در این دوره دیده می شود و گفتیم که بسیاری از کودکان را آزار می دهد، اضطراب ناشی از جدایی است. وظیفه ماست که نگذاریم اضطراب کودکان در این سن خیلی بالا برود و لازمه آن این است که نباید بگذاریم کودکان در این سن زیاد انتظار بکشند؛ انتظار یک اتفاق بد، انتظار دعوا، انتظار مشاجراتی که در خانواده رخ می دهد. چنین انتظارهایی اضطراب شدیدی را در کودکان ایجاد می کند. آنها در ذهنشان فرضیاتی می سازند که مثلا حتما اتفاقی خواهد افتاد و این اتفاقاتی که در ذهنشان به صورت فرضیه ساخته می شود، گاهی به تصور هم در می آید؛ یعنی واقعه یا اتفاق ناگواری را به صورت تصویر در ذهن خود مجسم می کند که بسیار آزاردهنده است و اضطراب او را خیلی خیلی زیاد می کند.
باید سعی کنیم که در این دوره بچه ها دوستان خوبی داشته باشند، جنبه های خوب زندگی را بیشتر ببینند و جنبه های خوب دوستان خود را بیشتر در نظر داشته باشند. بسیاری از امور و جنبه های زندگی را باید در این دوره به صورت عملی به بچه ها یاد بدهیم.
بعضی از مفاهیم را نمی توانیم به صورت نظری و در قالب کلمات به کودکان آموزش بدهیم، بلکه باید خودشان این مفاهیم را در محیط زندگیشان فرا بگیرند؛ مانند مفهوم مهربانی. نمی توانیم به کودکان بگوییم که چیزی به نام مهربانی وجود دارد و چنین ویژگیهایی دارد. مهربانی را کودکان باید در عمل ببینند. احترام گذاشتن، قدردانی و تشکر کردن، فداکاری یا شراکت مفاهیمی هستند که کودکان در این سن باید عملا در محیط - هم از طریق دوستانشان و ارتباطات و تعاملاتی که با همسالان خود دارند و هم از طریق خانواده و رفتارهایی که والدین در خانواده دارند - فرا بگیرند.
منبع: پاسخ به والدین، دکتر سیما فردوسی، تهران: انتشارات صابرین، چاپ سیزدهم، 1394.
زمانی که درباره بهداشت روانی کودک صحبت می کنیم، در واقع می خواهیم او از انطباق بهتری با محیطش برخوردار باشد. این انطباق می تواند در رفتار، عواطف یا هیجانات باشد. می خواهیم در تمام این زمینه ها کودک از وضعیت بهینه ای برخوردار باشد تا در زندگی آسیب نبیند. می توانیم به موضوع استرس‌ها و هیجان‌ها در این مقطع اشاره کنیم.
یکی از هیجان‌هایی که در این دوره دیده می شود و گفتیم که بسیاری از کودکان را آزار می دهد، اضطراب ناشی از جدایی است. وظیفه ماست که نگذاریم اضطراب کودکان در این سن خیلی بالا برود و لازمه آن این است که نباید بگذاریم کودکان در این سن زیاد انتظار بکشند؛ انتظار یک اتفاق بد، انتظار دعوا، انتظار مشاجراتی که در خانواده رخ می دهد. چنین انتظارهایی اضطراب شدیدی را در کودکان ایجاد می کند. آنها در ذهنشان فرضیاتی می سازند که مثلا حتما اتفاقی خواهد افتاد و این اتفاقاتی که در ذهنشان به صورت فرضیه ساخته می شود، گاهی به تصور هم در می آید؛ یعنی واقعه یا اتفاق ناگواری را به صورت تصویر در ذهن خود مجسم می کند که بسیار آزاردهنده است و اضطراب او را خیلی خیلی زیاد می کند.
باید سعی کنیم که در این دوره بچه ها دوستان خوبی داشته باشند، جنبه های خوب زندگی را بیشتر ببینند و جنبه های خوب دوستان خود را بیشتر در نظر داشته باشند. بسیاری از امور و جنبه های زندگی را باید در این دوره به صورت عملی به بچه ها یاد بدهیم.
بعضی از مفاهیم را نمی توانیم به صورت نظری و در قالب کلمات به کودکان آموزش بدهیم، بلکه باید خودشان این مفاهیم را در محیط زندگیشان فرا بگیرند؛ مانند مفهوم مهربانی. نمی توانیم به کودکان بگوییم که چیزی به نام مهربانی وجود دارد و چنین ویژگیهایی دارد. مهربانی را کودکان باید در عمل ببینند. احترام گذاشتن، قدردانی و تشکر کردن، فداکاری یا شراکت مفاهیمی هستند که کودکان در این سن باید عملا در محیط - هم از طریق دوستانشان و ارتباطات و تعاملاتی که با همسالان خود دارند و هم از طریق خانواده و رفتارهایی که والدین در خانواده دارند - فرا بگیرند.
منبع: پاسخ به والدین، دکتر سیما فردوسی، تهران: انتشارات صابرین، چاپ سیزدهم، 1394.
