نقش خوراک در بهره گیرى از آثار روزه

پرسش :

خوراک در بهره گیرى از آثار روزه چه نقشی دارد؟

پاسخ :
خوردن و نوشیدن به هنگام افطار و سحر، جان مایه روزه دارى است. از این رو، در دیدگاه اسلام، حلال یا حرام بودن خوردنى ها و نوشیدنى ها، اندازه و نوع آنها و همچنین انگیزه روزه داران از خوردن و آشامیدن، در میزان بهره ورى از روزه، نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزه دار از برکات این میهمانى، بسیار مؤثّرند. 

نخستین شرط بهره ورى از روزه، آن است که تأمین کننده نیرو و قوّت انسان براى روزه گرفتن، حلال باشد. غذاى حرام، نه تنها در بهره مندى انسان از آثار و برکات روزه، نقش تخریبى دارد، بلکه آفتى است که همه عبادت ها را به گونه اى که در احادیث گذشته اشاره شد، تهدید مى کند. از این رو، پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) مى فرمایند: 

العِبادَةُ مَعَ أکلِ الحَرامِ کَالبِناءِ عَلَى الرَّملِ . ۱
عبادت همراه با حرامخوارى، مثل بنا ساختن بر شِنزار است. 

بر این پایه، براى روزه دار، شناخت غذاهاى حرام، اهمّیتى ویژه دارد.
 

انواع خوردنى ها و آشامیدنى هاى حرام

خوردنى ها و آشامیدنى هاى حرام، چند دسته اند: 

۱. آنچه حرمت ذاتى دارد، مثل: گوشت حیوانات حرام گوشت، تخم پرندگان حرام گوشت، بعضى از اعضاى حیوانات حلال گوشت (مانند: طحال، نرینه، بچّه دان، دُنبلان، مثانه، غدّه ها، کیسه صفرا و نخاع)، اعیان نجس (مانند: مُردار، خون، گوشت خوک، شراب و هر مایع مست کننده دیگر). ۲ 

۲. آنچه حرمت عَرَضى دارد، مانند: غذاهایى که به سبب برخورد با عین نجس، نجس شده اند، یا براى جسم و جان انسان، زیان عمده دارند. 

۳. آنچه با مال حرام تهیّه مى شود، مثل: سفره هاى افطارى اى که بدون اجازه قانونى، هزینه شان از بیت المال پرداخت مى شود. 

۴. آنچه از مال مخلوط به حرام، تهیّه مى شود. 

۵. آنچه از مالى تهیّه مى شود که حقوق شرعى آن (مانند: خمس و زکات) پرداخت نشده است. 

۶ . آنچه با مال حلال فراهم مى شود؛ ولى در کیفیّت و مقدار آن ، اسراف مى گردد.

پی‌نوشت‌ها:
۱. عدّة الداعى: ص ۱۴۱، بحار الانوار: ج ۱۰۳ ص ۱۶ ح ۷۳.
۲. براى آگاهى بیشتر از این دسته محرّمات، علاوه بر منابع فقهى، ر.ک: رسالة فى الواجب و الحرام.

منبع: حکمت ‌نامه حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام،محمّد محمّدی ری شهری، ۱۳۹۰.