چرا در سوره حشر خدا متکبر نامیده شده؟

پرسش :

چرا در سوره‌ "حشر" صفت زشتی مثل تکبر به خدا نسبت داده شد و قرآن اورا "متکبر" معرفی کرده است؟

پاسخ :
کلمه‌ی "تکبر" یعنی اظهار بزرگی و متکبر به کسی می‌گویند که بزرگی می‌کند و خود را بزرگ نشان می‌دهد.

این صفت برای بنده‌های خدا عیب و نقص به شمار می‌آید؛ زیرا آنها بزرگ نیستند که بخواهند خود را بزرگ نشان دهند. تکبر بنده‌ها مثل این است که کودک خردسالی بخواهد پالتو مرد تنومندی را بپوشد و بدین وسیله خود را بزرگ بنماید. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «بزرگی تنها از آنِ پروردگار جهانیان است.»(1)

این صفت برای خدا عیب نیست؛ زیرا او واقعاً بزرگ است و با آفرینش موجودات شگفت جهان و با اداره‌ی مقتدرانه‌ی عالم و با روزی دادن به این همه حیوان ریز و درشت و با عفو کریمانه از این همه گناهکار توبه کار، پیوسته اظهار بزرگی می‌کند و بزرگی خود را به نمایش می‌گذارد. بزرگی کردن او مثل بزرگی کردن بنده‌ها نیست که فقط ادعای بزرگی می‌کنند. اگر چشم‌هایمان را باز کنیم و با دقت به جهان هستی بنگریم، در همه جا جلوه‌های بزرگی و عظمت خدا را می‌بینیم.

تکبر مردم از سر حقارت است و آنها برای جبران کاستی‌های خود به زور خود را بزرگ نشان می‌دهند، اما خدا هیچ کاستی و کمبودی ندارد. خورشید، خورشید است و نور افشانی و گرمابخشی، ذات اوست. خدا هم خداست و اظهار بزرگی برای او عجیب نیست. او بزرگ است و هر جا اثری از خود به جای بگذارد، به طور طبیعی بزرگی خود را هم به نمایش می‌گذارد.

پی نوشت:
1. میزان الحکمه، حدیث 17226.

​​​​​​​منبع: هفتاد پرسش و پاسخ درباره‌ خدا، غلامرضا حیدری ابهری، تهران: انتشارات قدیانی، چاپ دوم، 1392.