وظیفه شرعی در تزاحم بین اقامه عزا و حفظ جان مؤمنین از بیماری همه گیر
پرسش :
در تزاحم بین اقامه عزا به شیوه متعارف که به تعبیر برخی از بزرگان یک عمل مستحبی است که چند عمل واجب مثل احیای مذهب و تعظیم شعائر الهی متوقف بر آن است و حفظ جان مؤمنین از بیماری یا مرگ کدام اولویت دارد؟ در این خصوص برخی بر اساس بعضی از شواهد تاریخی مانند تأکید به زیارت حرم سیدالشهداء (علیه السلام) حتی با وجود احتمال قطع دست زائران و یا قتل زوار امام حسین توسط سلاطین جور مدعی هستند حتی در فرض علم به خطر افتادن جان عده‌ای از مؤمنین باید مجالس عزای سیدالشهداء به‌صورت متعارف تشکیل شود. در این رابطه توضیح دهید.
پاسخ :
اولاً در این فرض تزاحم وجود ندارد به خاطر اینکه شما می‌توانید اقامه عزا را با رعایت دستورات بهداشتی انجام بدهید و لذا تزاحم نیست و بر فرض اینکه اگر تزاحم شد و هیچ راهی نبود جز تزاحم بین اقامه عزا و حفظ جان مؤمنین خب قطعاً حفظ جان مؤمنین اولویت دارد.
نسبت به شواهدی که ذکر شده که در طول تاریخ زوار امام حسین (علیه السلام) را به قتل می‌رساندند یا دست قطع می‌کردند این جریان معروف تاریخی که زائری داشت می‌رفت و دستش رو می‌خواستند قطع کنند، گفت یک دستم رو سال قبل قطع کردید و دست دیگرش را امسال قطع کردند و به کتاب مروج الذهب نسبت دادند، این جریان تاریخی شاهد و مدرک معتبری ندارد. در مورج ذهب ما گشتیم پیدا نشد و در کتاب‌‌‌های دیگر هم این جریان پیدا نشد.
تنها چیزی که هست این است که متوکل به قبر مطهر سید الشهداء (علیه السلام) جسارت کرد و آب بست. لذا جریان قطع ید هیچ شاهدی ندارد که بخواهیم بر اساس آن تصمیم‌گیری کنیم و فتوا بدهیم.
نکته‌ی بعدی اینکه آن تأکیدی که ائمه به زیارت سید الشهداء (علیه السلام) داشتند و در بعضی از روایات دارد که حتی اگر خوف دارید به زیارت بروید و اینکه زیارتی که با خوف است ثوابش بیشتر است، مربوط به شرایط آن دوران است که سلاطین جور می‌خواستند جلوی زیارت سید الشهداء (علیه السلام) را بگیرند و کم رنگ کنند و خاموش کنند و لذا ائمه با توجه به شرایط آن زمان این سفارش را می‌کردند که چراغ حرم سید الشهداء (علیه السلام) خاموش و تعطیل نشود.
نظیر روایاتی که در باب حج داریم که هر چند حج یک‌بار در عمر واجب عینی است، اما در باب حج یک وجوب کفایی هم داریم و آن اینکه حج خانه خدا نباید تعطیل شود، لذا فرمودند اگر در سالی دیدید هیچ حاجی به حج نرفته‌اند، بر کسانی که قبلاً حج رفتند بر آن‌ها واجب می‌شود که حج رو اقامه کنند و نگذارند حج تعطیل شود.
زیارت سید الشهداء (علیه السلام) و اقامه عزا هم همین‌طور است؛ در آن دوران با توجه به آن شرایط بایستی می‌رفتند برای زیارت که تعطیل نشود؛ اما الآن قضیه فرق می‌کند، الآن بحث جلوگیری از بیماری و حفظ جان مؤمنین هست و باید این رعایت شود.
منبع: شبکه اجتهاد
پاسخ از حجت الاسلام محمد عندلیب همدانی، استاد عالی حوزه علمیه قم:
اولاً در این فرض تزاحم وجود ندارد به خاطر اینکه شما می‌توانید اقامه عزا را با رعایت دستورات بهداشتی انجام بدهید و لذا تزاحم نیست و بر فرض اینکه اگر تزاحم شد و هیچ راهی نبود جز تزاحم بین اقامه عزا و حفظ جان مؤمنین خب قطعاً حفظ جان مؤمنین اولویت دارد.
نسبت به شواهدی که ذکر شده که در طول تاریخ زوار امام حسین (علیه السلام) را به قتل می‌رساندند یا دست قطع می‌کردند این جریان معروف تاریخی که زائری داشت می‌رفت و دستش رو می‌خواستند قطع کنند، گفت یک دستم رو سال قبل قطع کردید و دست دیگرش را امسال قطع کردند و به کتاب مروج الذهب نسبت دادند، این جریان تاریخی شاهد و مدرک معتبری ندارد. در مورج ذهب ما گشتیم پیدا نشد و در کتاب‌‌‌های دیگر هم این جریان پیدا نشد.
تنها چیزی که هست این است که متوکل به قبر مطهر سید الشهداء (علیه السلام) جسارت کرد و آب بست. لذا جریان قطع ید هیچ شاهدی ندارد که بخواهیم بر اساس آن تصمیم‌گیری کنیم و فتوا بدهیم.
نکته‌ی بعدی اینکه آن تأکیدی که ائمه به زیارت سید الشهداء (علیه السلام) داشتند و در بعضی از روایات دارد که حتی اگر خوف دارید به زیارت بروید و اینکه زیارتی که با خوف است ثوابش بیشتر است، مربوط به شرایط آن دوران است که سلاطین جور می‌خواستند جلوی زیارت سید الشهداء (علیه السلام) را بگیرند و کم رنگ کنند و خاموش کنند و لذا ائمه با توجه به شرایط آن زمان این سفارش را می‌کردند که چراغ حرم سید الشهداء (علیه السلام) خاموش و تعطیل نشود.
نظیر روایاتی که در باب حج داریم که هر چند حج یک‌بار در عمر واجب عینی است، اما در باب حج یک وجوب کفایی هم داریم و آن اینکه حج خانه خدا نباید تعطیل شود، لذا فرمودند اگر در سالی دیدید هیچ حاجی به حج نرفته‌اند، بر کسانی که قبلاً حج رفتند بر آن‌ها واجب می‌شود که حج رو اقامه کنند و نگذارند حج تعطیل شود.
زیارت سید الشهداء (علیه السلام) و اقامه عزا هم همین‌طور است؛ در آن دوران با توجه به آن شرایط بایستی می‌رفتند برای زیارت که تعطیل نشود؛ اما الآن قضیه فرق می‌کند، الآن بحث جلوگیری از بیماری و حفظ جان مؤمنین هست و باید این رعایت شود.
منبع: شبکه اجتهاد
