تفاوت «شان نزول» با «اسباب نزول»
پرسش :
آیا «شأن نزول» با «اسباب نزول» به یک معناست یا با هم متفاوت هستند؟
پاسخ :
در این که چه فرقى میان دو عبارت «شأن نزول» با «اسباب نزول» وجود دارد، باید گفت: بیشترِ مفسرین فرقى میان این دو قائل نشده اند و هر مناسبتى را که ایجاب کرده است آیه یا آیه هایى نازل شود، گاه سبب نزول و گاه شأن نزول گفته اند. در صورتى که میان این دو عبارت فرق است، از این جهت که شأن نزول اعمّ از سبب نزول است. هرگاه به مناسبت جریانى درباره شخص و یا حادثه ى، خواه در گذشته یا حال یا آینده و یا درباره فرض احکام، آیه یا آیاتى نازل شود همه این موارد را شأن نزولِ آن آیات مى گویند، مثلا مى گویند که فلان آیه درباره عصمت انبیاء یا عصمت ملائکه یا حضرت ابراهیم(علیه السلام) یا حضرت نوح(علیه السلام) یا حضرت آدم(علیه السلام) نازل شده است که تمامى اینها را شأن نزولِ آیه مى گویند؛ اما سبب نزول، حادثه یا پیش آمدى است که متعاقب آن، آیه یا آیاتى نازل شده باشد و به عبارت دیگر آن پیش آمد باعث و موجب نزول گردیده باشد. لذا سبب، اخصّ است و شأن اعمّ.
منبع: علوم قرآنی، معرفت، محمد هادی، موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، 1381 هـ ش، ص 87.
در این که چه فرقى میان دو عبارت «شأن نزول» با «اسباب نزول» وجود دارد، باید گفت: بیشترِ مفسرین فرقى میان این دو قائل نشده اند و هر مناسبتى را که ایجاب کرده است آیه یا آیه هایى نازل شود، گاه سبب نزول و گاه شأن نزول گفته اند. در صورتى که میان این دو عبارت فرق است، از این جهت که شأن نزول اعمّ از سبب نزول است. هرگاه به مناسبت جریانى درباره شخص و یا حادثه ى، خواه در گذشته یا حال یا آینده و یا درباره فرض احکام، آیه یا آیاتى نازل شود همه این موارد را شأن نزولِ آن آیات مى گویند، مثلا مى گویند که فلان آیه درباره عصمت انبیاء یا عصمت ملائکه یا حضرت ابراهیم(علیه السلام) یا حضرت نوح(علیه السلام) یا حضرت آدم(علیه السلام) نازل شده است که تمامى اینها را شأن نزولِ آیه مى گویند؛ اما سبب نزول، حادثه یا پیش آمدى است که متعاقب آن، آیه یا آیاتى نازل شده باشد و به عبارت دیگر آن پیش آمد باعث و موجب نزول گردیده باشد. لذا سبب، اخصّ است و شأن اعمّ.
منبع: علوم قرآنی، معرفت، محمد هادی، موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، 1381 هـ ش، ص 87.
