دلالت حدیث «علىٌّ منّى» بر فضایل و ولایت امام علی علیه السلام

پرسش :

حدیث «علىٌّ منّى» بیان کننده چه فضایل و مقاماتى براى امیرالمؤمنین على (علیه السلام) است؟

پاسخ :
با تأمّلى در جمله «على منّى و انا من على» با مضامین مختلف که از رسول خدا (صلى الله علیه و آله) نقل شده است؛ خصوصاً با قراین و سیاقى که براى حدیث وجود دارد به نکاتى چند پى خواهیم برد:

1) حضرت على (علیه السلام) همانند رسول خدا (صلى الله علیه و آله) ولایت دارد، و کارهاى او همانند کارهاى رسول خدا (صلى الله علیه و آله) است و همان گونه که رسول خدا (صلى الله علیه و آله) حقّ تصرف در امور به جهت «ولایت» دارد، حضرت على (علیه السلام) نیز این حق تصرف را دارد؛ [با توجه به اطلاق این عبارت:] «على منّى».

و خداوند متعالى مى فرماید: «ما کانَ لِمُؤْمِن وَلا مُؤْمِنَة إِذا قَضَى اللهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ»(1)؛ (هیچ مرد و زن با ایمانى حق ندارد هنگامى که خدا و پیامبرش امرى را لازم بدانند، اختیارى (در برابر فرمان خدا) داشته باشد).

2) ممکن است که حدیث فوق اشاره به حدیث «نور» باشد که پیامبر (صلى الله علیه و آله) مى فرماید: «من و على از یک نور آفریده شده ایم»؛ یعنى نور حضرت على (علیه السلام) از نور من و نور من از حضرت على (علیه السلام) است و هر دو یک حقیقت در دو کالبدیم، لذا اعتراض بر او اعتراض بر من است، و به همین جهت کسى حق ندارد بر حضرت على (علیه السلام) اعتراض نماید.

3) ولایت و حقّ سلطه او از ولایت و سلطه رسول خدا (صلى الله علیه وآله) سرچشمه مى گیرد، و ولایت رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نیز از ولایت خداوند نشأت گرفته است. خداوند متعال مى فرماید: «اَللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا...»(2)؛ (خداوند سرپرست مؤمنین است...)، و درباره ولایت پیامبرش (صلى الله علیه و آله) مى فرماید: «النَّبِیُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ»(3)؛ (پیامبر (صلى الله علیه و آله) سزاوارتر است به مؤمنان از خودشان). پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) نیز در روز غدیر خم فرمود: «من کنت مولاه فعلىّ مولاه»؛ (هر که من مولاى اویم پس على مولاى او است).

4) بقاى دین و شخصیت نبوى رسول خدا (صلى الله علیه و آله) و حفظ شریعت ایشان به وجود حضرت على (علیه السلام) وابسته است. او است که بیان کننده سنت حضرت و شریعت اسلام بعد از وى خواهد بود؛ [با توجه به این عبارت:] «انا من على».

5) از آنجا که پیامبر (صلى الله علیه وآله) بقاى نسلش توسط حضرت على (علیه السلام) و زهراى اطهر (علیها السلام) بوده، لذا بقاى حضرت رسول خدا (صلى الله علیه و آله) نیز به وجود حضرت على (علیه السلام) است؛ [با توجه به عبارت:] «انا من على».

پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره احزاب، آیه 36.
(2). سوره بقره، آیه 257.
(3). سوره احزاب، آیه 6.

منبع: امام شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، ج 2، ص 243.