پرسش :
آيا اجل شخصي كه خودكشي مي‌كند، خداوند از قبل تعيين كرده است؟ با توجه به آيه 11 سورة منافقون كه مي‌گويد: خدا هرگز اجل هيچ كس را از وقتش مؤخر نمي‌كند؟
پاسخ :
ابتدا، كلمة اجل را ترجمه كرده; سپس به بيان پاسخ مي‌پردازيم.
راغب اصفهاني مي‌گويد: مدت مقرّرة زندگي انسان را اجل مي‌گويند; مثلاً گفته مي‌شود: اجلش فرا رسيد; يعني مرگش فرا رسيده است.(مفردات راغب، مادة اجل، ص 65، طبع اول، دارالقلم و دارالشامية.)
"تسمية اجل" به معناي "تعيين" آن است و چون عادت خود مردم بر اين است كه در معاملات و معاهدات، "أجل" را به معناي "مدت مقرّر" و يا "سر رسيد آن" ذكر مي‌كنند، خداي تعالي نيز در قرآن، اين‌گونه عمل كرده است و ظاهراً استعمال كلمة "أجل" در "تمام شدن مدت" اصلي و در "سررسيد" استعمال در معناي فرعي آن است.(ر. ك: الميزان، علامه طباطبايي، ج 7، ص 8ـ10، نشر اسماعيليان.)
و اساساً، اجل دو قسم است: اوّل: "أجل‌ِ مُسمّي‌َ" يعني همان أجل محتوم و حتمي كه تغيير نمي‌پذيرد; به همين جهت مي‌بينيم كه قرآن كريم در جاي ديگر كلمة "أجل" را به "عنده" مقيد كرده است "وَأَجَل‌ٌ مُّسَمًّي عِندَه"(انعام،2) يعني اجل معين پيش اوست; چه اينكه آنچه نزد خدا باشد، باقي و ماندني است.(ر. ك: همان.)
دوم: "اجل غير مسمّي" يعني همان أجل غير معين و مبهم كه در صورت گرايش انسان‌ها به ايمان و تقوا، قابل تغيير است و چه بسا تا وقت اجل معيّن به تأخير مي‌افتد; ولي أجل معيّن هرگز قابل تغيير نيست.
در روايت داريم كه حضرت امام صادق فرمود: "أجلي كه غير معين است يعني همان "وقتي" كه غير معين است و هرچه را كه خدا بخواهد، پيش مي‌آيد.
امّا "أجل مسمّي" همان أجلي است كه خداوند اگر بخواهد مقدرش كند، درهر شب قدر به مدت يك سال; يعني تا رسيدن شب قدر ديگر آن را نازل مي‌فرمايد. آنگاه، حضرت امام صادق‌فرمود: اين همان أجل و وقتي است كه خداوند تبارك و تعالي درباره‌اش فرمود: "پس چون أجلشان رسد، نه ]مي‌توانند[ ساعتي آن را پس اندازند و نه پيش."(اعراف،34).
اجل شخصي كه خودكشي مي‌كند، در علم الهي مشخص است; يعني خداوند مي‌داند كه او در چه زماني خواهد مرد; ولي اين اجل او اجل غير مسمّي است، چون اگر خودكشي نمي‌كرد، مي‌توانست بيشتر زنده بماند.
eporsesh.com
ابتدا، كلمة اجل را ترجمه كرده; سپس به بيان پاسخ مي‌پردازيم.
راغب اصفهاني مي‌گويد: مدت مقرّرة زندگي انسان را اجل مي‌گويند; مثلاً گفته مي‌شود: اجلش فرا رسيد; يعني مرگش فرا رسيده است.(مفردات راغب، مادة اجل، ص 65، طبع اول، دارالقلم و دارالشامية.)
"تسمية اجل" به معناي "تعيين" آن است و چون عادت خود مردم بر اين است كه در معاملات و معاهدات، "أجل" را به معناي "مدت مقرّر" و يا "سر رسيد آن" ذكر مي‌كنند، خداي تعالي نيز در قرآن، اين‌گونه عمل كرده است و ظاهراً استعمال كلمة "أجل" در "تمام شدن مدت" اصلي و در "سررسيد" استعمال در معناي فرعي آن است.(ر. ك: الميزان، علامه طباطبايي، ج 7، ص 8ـ10، نشر اسماعيليان.)
و اساساً، اجل دو قسم است: اوّل: "أجل‌ِ مُسمّي‌َ" يعني همان أجل محتوم و حتمي كه تغيير نمي‌پذيرد; به همين جهت مي‌بينيم كه قرآن كريم در جاي ديگر كلمة "أجل" را به "عنده" مقيد كرده است "وَأَجَل‌ٌ مُّسَمًّي عِندَه"(انعام،2) يعني اجل معين پيش اوست; چه اينكه آنچه نزد خدا باشد، باقي و ماندني است.(ر. ك: همان.)
دوم: "اجل غير مسمّي" يعني همان أجل غير معين و مبهم كه در صورت گرايش انسان‌ها به ايمان و تقوا، قابل تغيير است و چه بسا تا وقت اجل معيّن به تأخير مي‌افتد; ولي أجل معيّن هرگز قابل تغيير نيست.
در روايت داريم كه حضرت امام صادق فرمود: "أجلي كه غير معين است يعني همان "وقتي" كه غير معين است و هرچه را كه خدا بخواهد، پيش مي‌آيد.
امّا "أجل مسمّي" همان أجلي است كه خداوند اگر بخواهد مقدرش كند، درهر شب قدر به مدت يك سال; يعني تا رسيدن شب قدر ديگر آن را نازل مي‌فرمايد. آنگاه، حضرت امام صادق‌فرمود: اين همان أجل و وقتي است كه خداوند تبارك و تعالي درباره‌اش فرمود: "پس چون أجلشان رسد، نه ]مي‌توانند[ ساعتي آن را پس اندازند و نه پيش."(اعراف،34).
اجل شخصي كه خودكشي مي‌كند، در علم الهي مشخص است; يعني خداوند مي‌داند كه او در چه زماني خواهد مرد; ولي اين اجل او اجل غير مسمّي است، چون اگر خودكشي نمي‌كرد، مي‌توانست بيشتر زنده بماند.
eporsesh.com
