پایبندی به عهد و پیمان

امام علی علیه السلام فرمودند:

اعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَا.

به پایه های محکم عهد و پیمان چنگ زنید.

نهج البلاغه، حکمت 147

پایه های محکم عهد و پیمان از عهد با خداوند آغاز می شود آن که گفتیم بر اعتقاد عبد بودن می مانیم و باور داریم.

أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَی (1)
آیا من پروردگار شما هستم؟ گفتند آری

أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ (2)
آیا ای فرزند آدم با تو عهد نبستیم که شیطان را بندگی نکنید؟!

به گفته شبستری:
البست ربکم ایزد کرا گفت***که بود آخر آن ساعت بلی گفت
تو بستی عقد بندگی دوش***ولی کردی تو اینجا آن فراموش
ابن عباس می گوید: در موقعی که این آیه نازل شد

اُوفُو بِعَهدی اُوفِ بِعَهدِکُم

به عهد من وفا کنید تا من به عهدی که با شما بستم وفا کنم. رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمود آدم در موقع خروج از دنیا فرزند خویش شیث را جانشین خویش کرد و از مردم خواست که به او وفادار بمانند ولی پس از مرگ آدم مردم به عهد خویش وفا نکردند.

نوح پیامبر از دنیا رفت و با قوم خویش عهد بست که به وصی اش سام وفادار

بمانند ولی پس از وی با وصلی اش بی وفایی کردند. حضرت ابراهیم علیه السلام از دنیا رفت و با قوم خویش عهد بست که پیمانشان را با وصلی اش اسماعیل نشکنند ولی پس از وفات ابراهیم پیمان شکستند. حضرت موسی علیه السلام از دنیا رفت و با قوم خویش عهده بست که پیمانشان را با وصلی اش یوشع بن نون نشکنند ولی پس از وفات موسی پیمان شکستند. عیسی بن مریم علیه السلام قبل از آنکه به آسمان ها برود با قوم خود عهد بست که به وصی اش شمعون بن حمون الصفا وفادار بمانند ولی پس از او عهد خویش شکستند و من نیز از میان شما می روم و با شما عهد می بندم درباره علی بن ابیطالب علیه السلام و به تحقیق تجدید عهد می کنم با شما درباره علی بن ابیطالب که هر کس عهدش را بشکند خود را شکسته و هر کس وفادار به آنچه خداوند با او عهد بسته بماند بزودی پاداش بزرگ نصیبش خواهد شد.

یا ایُّهَا النّاسُ اِنَّ عَلِّیاً اِمامَکُم مِن بَعدِی و خَلیفَتی عَلَیکُم و هُوَ وَصِیِّ و وَزیرِی و اَخی و ناصِری و زَوجُ اِبنَتی و اَبو وَلَدِی و صاحِبُ شَفاعَتی و حَوضِی و لِوائی مَن اَنکَرَه فَقَد اَنکَرَنِی و مَن اَنکَرَنی فَقَد اَنکَرَاللهَ. (3)

ای مردم علی بعد از من امام شما و جانشین من بر شماست و او وصی و وزیر و برادر و یاور من است و همسر دخترم و پدر فرزندانم و صاحب شفاعت و حوض و پرچم من است هرکه او را انکار کند مرا انکار کرده و هر که مرا انکار نماید خداوند را انکار کرده است.

نظامی گنجوی گوید:
دست وفا در کمر عهد کن***تا نشوی عهد شکن جهد کن
نیست بر مردم صاحب نظر***خصلتی از عهد پسندیده تر

پی نوشت:
1- اعراف 172
2- یس 60
3- اثبات الهدی ج 3 ص 356

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.