رستگاری در پرتو پرهیز از دروغگویی
امام علی علیه السلام فرمودند:
مَا کَذَبْتُ وَ لَا کُذِّبْتُ وَ لَا ضَلَلْتُ وَ لَا ضُلَّ بِی.
به کسی دروغ نگفتم و دروغ نشنیدم. نه گمراه شدم و نه کسی را گمراه کردم.
نهج البلاغه: حکمت 176
شرح حدیث:
عصمت چهار پایه دارد: عصمت در گیرندگی، عصمت در تحفظ، عصمت در ابلاغ و عصمت از خطا و لغزش. اعتقاد ما بر این است وقتی خداوند آیه تطهیر را درباره اهلبیت علیهم السلام نازل فرموده یعنی این بزرگواران را از هر عیب و نقص و لغزشی مصون قرار داده است.
جلال الدین سیوطی از علمای اهل سنت از ابن جریر از ابن ابی حاتم و طبرانی از ابی سعید خدری روایت می کند که رسول خدا صلّی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
نَزَلَت هذِهِ الایَهُ فِی خَمسَهٍ فِی و فِی عَلِیٍّ وَ فاطِمَهَ وَ حَسَنٍ وَ حُسَینٍ(1) إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا.(2)
این آیه (آیه تطهیر) در شان پنج نفر نازل شده در باره من و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام.
با این اوصاف شان مولایمان علی علیه السلام همان است که خود فرموده از دروغ و گمراهی و گمراه کردن دیگران سلامت باشد زیرا که معصوم از هر لغزش است.
توجه به این نکته هم ضروری است که امام علیه السلام نیاز به تنزیه و پاکیزه جلوه دادن خود ندارد ولی چون در عصری زندگی می کند که دروغ و تزویر و گمراه کردن مردم کار شبانه روزی حاکمان غاصب است. مثل معاویه با زر و زور و نیرنگ حکومت تشکیل می دهند. به ناچار باید در مقام چنین بیاناتی برآید تا افراد ساده لوح فریب دروغ پردازان و گمراهان را نخورند.
شرح ابن میثم
اما دروغ نگفتن و گمراه نبودن آن بزرگوار، به خاطر تربیت او از کودکى به راستگویى و اخلاق پسندیده است به حدى که این صفات براى او ملکه شده و دروغگویى و گمراهى را از وى دور مى کند و او را از این صفات ناپسند باز مى دارد. اما این که آن حضرت را دروغگو ندانسته اند در اخبارى که از رویدادهاى آینده و علم غیب به او نسبت داده اند و کسى به وسیله او گمراه نشده است از آن روست که خبر دهنده آن اخبار معصوم، یعنى پیامبر (صلّی الله علیه و آله) است، و عصمت با این دو مورد منافات دارد و مستلزم هدایت و عدم انحراف شخص راهنمایى شده است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- تفسیر در المنثور سیوطی، ج 5، ص 198
2- سوره احزاب، آیه 33.
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 576
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
جلال الدین سیوطی از علمای اهل سنت از ابن جریر از ابن ابی حاتم و طبرانی از ابی سعید خدری روایت می کند که رسول خدا صلّی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
نَزَلَت هذِهِ الایَهُ فِی خَمسَهٍ فِی و فِی عَلِیٍّ وَ فاطِمَهَ وَ حَسَنٍ وَ حُسَینٍ(1) إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا.(2)
این آیه (آیه تطهیر) در شان پنج نفر نازل شده در باره من و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام.
با این اوصاف شان مولایمان علی علیه السلام همان است که خود فرموده از دروغ و گمراهی و گمراه کردن دیگران سلامت باشد زیرا که معصوم از هر لغزش است.
توجه به این نکته هم ضروری است که امام علیه السلام نیاز به تنزیه و پاکیزه جلوه دادن خود ندارد ولی چون در عصری زندگی می کند که دروغ و تزویر و گمراه کردن مردم کار شبانه روزی حاکمان غاصب است. مثل معاویه با زر و زور و نیرنگ حکومت تشکیل می دهند. به ناچار باید در مقام چنین بیاناتی برآید تا افراد ساده لوح فریب دروغ پردازان و گمراهان را نخورند.
شرح ابن میثم
اما دروغ نگفتن و گمراه نبودن آن بزرگوار، به خاطر تربیت او از کودکى به راستگویى و اخلاق پسندیده است به حدى که این صفات براى او ملکه شده و دروغگویى و گمراهى را از وى دور مى کند و او را از این صفات ناپسند باز مى دارد. اما این که آن حضرت را دروغگو ندانسته اند در اخبارى که از رویدادهاى آینده و علم غیب به او نسبت داده اند و کسى به وسیله او گمراه نشده است از آن روست که خبر دهنده آن اخبار معصوم، یعنى پیامبر (صلّی الله علیه و آله) است، و عصمت با این دو مورد منافات دارد و مستلزم هدایت و عدم انحراف شخص راهنمایى شده است.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- تفسیر در المنثور سیوطی، ج 5، ص 198
2- سوره احزاب، آیه 33.
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 576
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
