ترک حج یا گناه بزرگ
امام رضا علیه السلام فرمودند:
اعلم یرحمک اللَّه أنّ الحج فریضة من فرائض اللَّه جلّ و عزّ، اللازمة الواجبة من استطاع الیه سبیلًا، و قد وجب فی طول العمر مرّة واحدة و وعد علیها من الثواب الجنّة و العفو من الذنوب و سمّی تارکه کافراً و توعّد علی تارکه بالنار فنعوذ باللَّه من النار.
ای مکلّف به تکلیف حج، خدایت مورد رحمت قرار دهد. به تو هشدار می‌دهم که حج فریضه‌ای از فرائض خداوند جلیل و عزیز است و بر آن که دارای استطاعت می‌باشد واجب است و این وجوب در تمام عمر انسان یکبار است و خداوند بر انجام دهنده آن وعده بهشت و گذشت از گناهان داده است و در قرآن مجید که سند تمام حقایق است روی گردان از این واجب عظیم و فریضه بزرگ را کافر نامیده و به تارک آن وعده آتش فردای قیامت داده، پس ما از آن آتش به حضرت حق پناه می‌بریم!
بحار الانوار، ج 96، ص 11
شرح حدیث:
نعمت‌های حضرت حق برای هیچ حسابگری قابل شمارش نیست و عنایات و الطافش به احصاء و اندازه‌گیریِ هیچ قدرتمندی درنیاید.
برخی از نعمت‌هایش همانند عقل، وجدان، فطرت، سلامت و عافیت، تمکّن و قدرت، چشم و گوش، دست و زبان، شکم و قدم جای‌گزین ندارد.
عقل بیدار و قلب بینا حکم می‌کند که به ادای حقِّ نعمتِ منعم برخیزی و سپاس و شکر نعمت دهنده را بجای آوری.
ادای حق منعم و شکر نعمت حضرت دوست به این نیست که چون از نعمتی همه جانبه استفاده کنی زبان در زمانی کوتاه در دهان بگردانی و آن را مترنّم به ذکر «الحمد للَّه» کنی! بلکه شکر نعمت و ادای حق منعم به این است که نعمت را در جایی خرج کنی کهصاحب نعمت دستور داده و منعم حقیقی نسبت به آن طرح و نقشه مرحمت فرموده.
نعمت زمانی که به اینصورت به خرج گذاشته شود، حق منعم به اندازه قدرت نعمت‌دار ادا شود و دامن حیات و زندگی انسان از لوث گناه و معصیت مصون ماند و فساد و افساد از عرصه‌گاه عیش آدمی خیمه برچیند و دست و پای شیاطین انسی و جنّی بسته گردد وصورتی از بهشت آخرت در دنیا پدیدار شود.
اگر زمینه خرجِ نعمت به دست هوای نفس و امیال و غرایز آزاد از حدود الهی و نقشه‌های شیطانی فراهم آید، حالت کفر و ناسپاسی و میدان پایمال شدن حقوق انسانی و جایگاه جولان غارتگران حقایق معنوی، با زشت‌ترین چهره جهنّمی آشکار گردد، و محل تاخت و تاز معاصی و گناهان و سوء اخلاق و اعمال پدیدار آید، و از وجود انسان چهره‌ای منفور و لایقِ غضب و سخط خداوندی ساخته شود.
فرهنگ پاک الهی، بخاطر یافتن عظیم‌ترین منافع دنیوی واخروی، در مدّت عمر یک بار، زیارت خانه منعم را بر اهل استطاعت؛ یعنی آنان که از نعمت مال و سلامت بدن و امنیت راه، و تمکّن و قدرت و عقل و درک برخوردارند واجب نموده، این کدام بی‌انصاف است که با داشتن انواع نعمت‌های حضرت حق، از امر حق و واجب الهی که در این عصر رفتن و برگشتن و انجام دادن مناسکش بیش از دو هفته وقت لازم ندارد سرپیچی می‌کند؟!
این امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام درباره چنین کافر و ناسپاسی چه نظری می‌دهد:
«اعلم یرحمک اللَّه أنّ الحج فریضة من فرائض اللَّه جلّ و عزّ، اللازمة الواجبة من استطاع الیه سبیلًا، و قد وجب فی طول العمر مرّة واحدة و وعد علیها من الثواب الجنّة و العفو من الذنوب و سمّی تارکه کافراً و توعّد علی تارکه بالنار فنعوذ باللَّه من النار.»
«ای مکلّف به تکلیف حج، خدایت مورد رحمت قرار دهد. به تو هشدار می‌دهم که حج فریضه‌ای از فرائض خداوند جلیل و عزیز است و بر آن که دارای استطاعت می‌باشد واجب است و این وجوب در تمام عمر انسان یکبار است و خداوند بر انجام دهنده آن وعده بهشت و گذشت از گناهان داده است و در قرآن مجید که سند تمام حقایق است روی گردان از این واجب عظیم و فریضه بزرگ را کافر نامیده و به تارک آن وعده آتش فردای قیامت داده، پس ما از آن آتش به حضرت حق پناه می‌بریم!» (بحار الانوار، ج 96، ص 11)
منبع: چهل حدیث حج، حسین انصاریان، نشر مشعر، تهران، 1374 ه.ش.
برخی از نعمت‌هایش همانند عقل، وجدان، فطرت، سلامت و عافیت، تمکّن و قدرت، چشم و گوش، دست و زبان، شکم و قدم جای‌گزین ندارد.
عقل بیدار و قلب بینا حکم می‌کند که به ادای حقِّ نعمتِ منعم برخیزی و سپاس و شکر نعمت دهنده را بجای آوری.
ادای حق منعم و شکر نعمت حضرت دوست به این نیست که چون از نعمتی همه جانبه استفاده کنی زبان در زمانی کوتاه در دهان بگردانی و آن را مترنّم به ذکر «الحمد للَّه» کنی! بلکه شکر نعمت و ادای حق منعم به این است که نعمت را در جایی خرج کنی کهصاحب نعمت دستور داده و منعم حقیقی نسبت به آن طرح و نقشه مرحمت فرموده.
نعمت زمانی که به اینصورت به خرج گذاشته شود، حق منعم به اندازه قدرت نعمت‌دار ادا شود و دامن حیات و زندگی انسان از لوث گناه و معصیت مصون ماند و فساد و افساد از عرصه‌گاه عیش آدمی خیمه برچیند و دست و پای شیاطین انسی و جنّی بسته گردد وصورتی از بهشت آخرت در دنیا پدیدار شود.
اگر زمینه خرجِ نعمت به دست هوای نفس و امیال و غرایز آزاد از حدود الهی و نقشه‌های شیطانی فراهم آید، حالت کفر و ناسپاسی و میدان پایمال شدن حقوق انسانی و جایگاه جولان غارتگران حقایق معنوی، با زشت‌ترین چهره جهنّمی آشکار گردد، و محل تاخت و تاز معاصی و گناهان و سوء اخلاق و اعمال پدیدار آید، و از وجود انسان چهره‌ای منفور و لایقِ غضب و سخط خداوندی ساخته شود.
فرهنگ پاک الهی، بخاطر یافتن عظیم‌ترین منافع دنیوی واخروی، در مدّت عمر یک بار، زیارت خانه منعم را بر اهل استطاعت؛ یعنی آنان که از نعمت مال و سلامت بدن و امنیت راه، و تمکّن و قدرت و عقل و درک برخوردارند واجب نموده، این کدام بی‌انصاف است که با داشتن انواع نعمت‌های حضرت حق، از امر حق و واجب الهی که در این عصر رفتن و برگشتن و انجام دادن مناسکش بیش از دو هفته وقت لازم ندارد سرپیچی می‌کند؟!
این امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام درباره چنین کافر و ناسپاسی چه نظری می‌دهد:
«اعلم یرحمک اللَّه أنّ الحج فریضة من فرائض اللَّه جلّ و عزّ، اللازمة الواجبة من استطاع الیه سبیلًا، و قد وجب فی طول العمر مرّة واحدة و وعد علیها من الثواب الجنّة و العفو من الذنوب و سمّی تارکه کافراً و توعّد علی تارکه بالنار فنعوذ باللَّه من النار.»
«ای مکلّف به تکلیف حج، خدایت مورد رحمت قرار دهد. به تو هشدار می‌دهم که حج فریضه‌ای از فرائض خداوند جلیل و عزیز است و بر آن که دارای استطاعت می‌باشد واجب است و این وجوب در تمام عمر انسان یکبار است و خداوند بر انجام دهنده آن وعده بهشت و گذشت از گناهان داده است و در قرآن مجید که سند تمام حقایق است روی گردان از این واجب عظیم و فریضه بزرگ را کافر نامیده و به تارک آن وعده آتش فردای قیامت داده، پس ما از آن آتش به حضرت حق پناه می‌بریم!» (بحار الانوار، ج 96، ص 11)
منبع: چهل حدیث حج، حسین انصاریان، نشر مشعر، تهران، 1374 ه.ش.
