سخنرانی بیش از هرچیز نیاز به اعتماد به نفس دارد.

سخنرانی در جمع دیگران یکی از سخت ترین کارها برای برخی افراد است. آنقدر سخت که هرگز نمی توانند چنین جراتی به خود بدهند و به آن اقدام کنند. برای اینکه بتوانید با اعتماد به نفس بیشتری به این کار اقدام کنید، با ما همراه شوید.

تعداد کلمات 1780 / تخمین زمان مطالعه 9 دقیقه

بهبود بخشیدن به سخن رانی

چه لازم باشد گُلِ سر سبدِ مجلسی شوید یا برای همکارانتان کارگاهی یک روزه برگذار نمایید، راهبردهایی وجود دارد که به مدد آنها می توانید مطمئن شوید کارتان را درست انجام خواهید داد یا خیر. در این بخش انگاره هایی معرفی شده است که با به کارگیری آنها می توانید کیفیت سخن رانی هایتان را بهبود بخشید.

آماده شدن برای سخن رانی

اگر از پیش می دانید که قرار است سخن رانی کنید، از گام هایی که در ادامه مطرح می شود می توانید برای آماده سازیِ خود استفاده نمایید: (1) تعیین هدفِ سخن رانی، (2) شناسایی مخاطبان، (3) سازماندهی سخن رانی، و (4) تمرین سخن رانی. هر یک از این گام ها در ادامه توضیح داده خواهد شد.

هدف سخن رانی را تعیین کنید

آیا هدفتان سرگرم کردن مخاطبان است؟ آیا هدفتان متقاعد کردن آنان درباره ی موضوعِ خاصی ست (برای مثال، متقاعدشان کنید که فلان ماشین را بخرند یا فلان انگاره را بپذیرند)؟ آیا هدفتان آموزش مهارتِ جدیدی ست؟ بسته به هدف سخن رانی، محتوای آن بسیار متفاوت خواهد بود. برای مثال، اگر هدف سخن رانی تان سرگرم کردن است، می توانید از چند لطیفه استفاده کنید یا موسیقی را چاشنیِ بیانات خود نمایید. از سوی دیگر، چنانچه هدفتان آموزش مهارتی جدید است، ممکن است لازم باشد جزوه های مفصلی تهیه کنید یا فرصتی را در اختیار مخاطبان قرار دهید تا مهارت جدید را تمرین کنند (برای مثال، تمرینات را بین مخاطبان توزیع کنید تا مهارت جدید را تمرین کنند).

مخاطبان را شناسایی کنید.

بهتر است تعداد مخاطبان و مزه ی دهانِ آنان را با توجه به سن، جنسیت، و زمینه ی حرفه ای شان بشناسید. همچنین بهتر است تشخیص دهید که ممکن است چه انتظاری از شما داشته باشند، اطلاعاتشان چه قدر است، و لازم است درباره ی چه مطالبی کسب اطلاع کنند. یادتان باشد که وقتی دارید سخن رانی را در ذهن خود طراحی می کنید باید مخاطبان را هم در نظر بگیرید. اگر مطلبی که در جشن عروسیِ بهترین دوست تان بیان می کنید با لطیفه ای آکنده شود که فقط خودتان و عروس یا داماد بفهمید، خیلی به دل مهمانان نخواهد نشست.
به همین ترتیب، اگر دارید برای گروهی از متخصصان مطالبی می گویید، سخنانتان نباید خیلی سخت یا خیلی راحت باشد. اگر از بابت مزه ی دهانِ مخاطبان مطمئن نیستید، گاه بهتر است قبل از شروع سخن رانی، از آنان سؤالاتی درباره ی پیش زمینه یا میزان آشنایی شان با موضوع سخن رانی بکنید.

سخن رانی تان را سازماندهی کنید.

وقتی دارید برای سخن رانی آماده می شوید، مطالبتان را بر حسب سه بخشِ اصلی تنظیم کنید: مقدمه، بدنه ی اصلی، و نتیجه گیری. مقدمه باید به گونه ای باشد که مخاطبان را با موضوع سخن رانی آشنا کند و نظری اجمالی داشته باشد بر آنچه قصدِ گفتنش را دارید. بدنه ی اصلی سخن رانی باید شامل اطلاعات اصلی باشد. نتیجه گیری باید این گونه بسته شود: خلاصه کردن نکات اصلیِ سخن رانی و بحث درباره ی برخی از تلویحات یا برداشت های مربوط به آن نکات. با اجرای اقدامات مذکور، مخاطبان پی به اهمیت سخن رانی تان خواهند برد.

سخن رانی را تمرین کنید.

اگر عادت ندارید سخن رانی کنید یا با مطالبی که قرار است درباره شان ایراد سخن کنید آشنا نیستید، جلوی همکاران، دوستان، اعضای خانواده، یا حتی آیینه بایستید و سخن رانی کنید. این کار همچنین کمک می کند اضطرابتان کاهش یابد. اگر دوربین فیلمبرداری دارید می توانید از سخن رانیِ خود فیلم بگیرید و ببینید آیا لازم است تغییراتی در آن بدهید یا خیر.

اجرای سخن رانیِ اثرگذار

در ادامه پیشنهادهایی مطرح شده که در صورت رعایت آنها می توان از بروز برخی از رایج ترین اشتباهاتِ سخن رانان جلوگیری کرد. اگر رهنمون های ساده ی زیر را رعایت کنید به احتمال فراوان کیفیت سخن رانی تان بهبود خواهد یافت.
واضح و رسا سخن بگویید و شدت صدایتان به قدری باشد که تا ته مکانِ سخن رانی برسد.
مطمئن شوید که کلمه ای را غلط تلفظ نمی کنید. طریقه ی تلفظِ کلماتی را که از بابت تلفظِ صحیح شان مطمئن نیستید، بررسی کنید.
تا جایی که می توانید از گفتن «آم»، «آه»، و نظایر آنها اجتناب کنید.
با مخاطبان تماس چشمی برقرار کنید.
به هنگام سخن رانی حرکت کنید و از دستانتان استفاده نمایید. دستان خود را دائماً در جیب هایتان نگذارید یا دائماً دست به سینه نایستید.
بسیار سریع سخن نگویید یا سعی نکنید مخاطبان را با انبوهی از اطلاعات بمباران کنید.
مخاطبان به دلیل انحراف توجه احتمالاً بخشی از سخنانتان را از دست خواهند داد. از این رو، مهمترین نکاتِ سخن رانی تان را چند بار تکرار کنید. این کار باعث می شود مخاطبان بتوانند سخنانتان را بی کم و کاست دنبال کنند.
خودتان باشید. خود را به زحمت نیندازید تا نابغه یا خیلی دلپذیر به نظر برسید. اگر مخاطبانْ شما را آدم متقلبی بیابند، در انتقال پیامتان با مشکل مواجه خواهید شد.
برای اینکه به بهترین وجه ممکن به سؤالات پاسخ دهید، خود را آماده کنید. در سخن رانی طولانی، مطمئن شوید همه سؤالات را تکرار می کنید تا افرادی که ته مکانِ سخن رانی نشستند نیز بتوانند آنها را بشنوند. اگر پاسخ پرسشی را نمی دانید، فقط بگویید نمی دانم و از آن رد شوید؛ خواهشاً جواب من در آوردی ندهید!

شوق انگیزی در مخاطبان

اگر علاقه ی مخاطبان به سخن رانی تان را حفظ نکنید، نمی توانید پیامتان را منتقل نمایید. سخن رانان برای اینکه گفته هایشانْ توجه مخاطبان را جلب کند از راهکارهای مختلفی استفاده می نمایند. برخی از آنها که به کرات مورد استفاده قرار می گیرد، عبارت اند از:

جُک گفتن
گفتن جُک یا استفاده از کاریکاتوری مرتبط می تواند روشی مؤثر برای حفظ توجه مخاطبان باشد. با این حال، اگر شوخیْ درست به کار گرفته نشود، از اعتبار سخن رانی می کاهد. یادتان باشد که اثرگذاری شوخی به شنونده بستگی دارد. جکی که برای فرد الف با مزه است ممکن است از نظر فرد ب لوس یا حتی توهین آمیز باشد. جک ها و کاریکاتورهایتان را پیش از آنکه برای عده ی کثیری بگویید و نمایش دهید، برای چند تن از افرادِ مورد اعتمادتان بگویید و نمایش دهید. همچنین، از گفتن جک هایی که باعث می شود دیگران مورد تمسخر قرار گیرند، اجتناب کنید. اگر بخواهید دیگری را دست بیندازید در واقع دارید خود را دست می اندازید. چنانچه فرد یا گروه خاصی را هدف قرار دهید ممکن است به مذاق برخی از مخاطبان خوش نیاید.

بیان حکایت ها یا توصیف های شخصی
بیان حکایت های شخصی نیز ممکن است روش مفیدی برای شوق انگیزی در مخاطبان باشد. مطمئن شوید که حکایت هایتان مرتبط است، و از اعتبار شما یا پیامی که سعی می کنید منتقل کنید، نمی کاهد.

توضیح دادن و مثال آوردن
اگر دارید درباره ی موضوعِ پیچیده ای سخن می گویید، از مثال ها و توضیحاتی که کمک می کنند پیامتان به خوبی منتقل شود استفاده کنید. برای مثال، اگر دارید در جشن عروسیِ بهترین دوست تان سخن می گویید، به جای اینکه صرفاً بگویید انسان فوق العاده ای ست از کارهای فوق العاده ای که انجام داده، مثال هایی بیاورید. همچنین، بسته به موضوعِ سخن رانی، چنانچه از آمار و ارقامِ مرتبطْ مطالبی بیان کنید، می توانید نکات اصلی را به خوبی توضیح دهید.

به اندازه سخن گفتن
درباره ی موضوعِ خاصی بیشتر از حدّ لازم سخن نگویید. شاید برای اینکه نشان دهید چه قدر باهوش هستید وسوسه شوید هر چه به ذهنتان می رسد، بگویید. سعی کنید در برابر این وسوسه مقاومت کنید. خلاصه آنکه کم و گزیده بگویید چون دُر.

از رو یا از بر نخواندن مطالبِ سخن رانی
اغلب بهتر است که در طی سخن رانی کمی صرافتِ طبع نشان دهید و بداهه گویی کنید. سخنانی که از بر شده است یا از روی متنی خوانده می شود، گیرایی کمتری دارد، حتی خسته کننده است؛ خاصه اگر برای مخاطبان آشکار باشد که دارد کلمه به کلمه خوانده می شود. در صورت امکان، سعی کنید رئوس مطالب را به اندازه ی کافی توضیح دهید تا مطلبی از قلم نیفتد؛ با این حال، بخشی را هم بگذارید برای اینکه مطالبتان را به شیوه ای زنده و جالب بیان کنید. البته، برای برخی از سخن رانان (آنانی که با تصمیم گیریِ سریع مشکل دارند) و برخی از موضوعات (خاصه موضوعات پیچیده)، ممکن است گزینه ای جز این نباشد که حداقلْ بخش هایی از مطالب، از رو خوانده شود. اگر دلیلِ از رو خواندنتان این است، پس سعی کنید هر بار که چند جمله را می خوانید سرتان را بالا بگیرید و به مخاطبان نگاه کنید؛ نه اینکه مدام چشم بدوزید به صفحاتی که دارید از روی آنها می خوانید!

تشویق مخاطبان برای وارد شدن به بحث
بسته به نوع سخن رانی ممکن است مفید باشد که راه هایی برای وارد کردن مخاطبان به بحث پیدا کنید. برای مثال، به سؤالاتشان پاسخ دهید، از آنان سؤال کنید، بخواهید یکی از آنان در ایفای نقش یا تمرینی دیگر شرکت کند، یا درباره ی آنچه در طی سخن رانی گفتید آزمونی ترتیب دهید.

استفاده از وسایل سمعی بصری
برای اینکه سخن رانی جذاب تر شود از وسایل سمعی بصری، به کرات، استفاده می شود. برخی از آنها عبارت است از پاورپوینت، آلبوم نمودارها، بروشور، موسیقی یا پیام ضبط شده، نوار ویدئو، یا لوح فشرده. این وسایلِ یاری رسان ممکن است چنین مواردی را شامل شوند: نکات اصلی، سر فصل های موضوعِ مورد نظر، تصاویر، علامت نقل قولِ مرتبط، کاریکاتور، توضیحات، یا هنرهای گرافیکی دیگر. حتی می توانید از کمک های کاغذی استفاده کنید. برای مثال، اگر درباره ی بروشورِ جدیدی سخن می گویید که خودتان تهیه کرده اید، کپی آن را در اختیار مخاطبان قرار دهید تا مطالعه اش کنند. مطمئن شوید که این وسایل، کیفیت سخن رانی تان را ارتقا می بخشد. چنانچه دیدن وسایلِ مذکور بسیار سخت باشد، حواس مخاطبان را بارها و بارها پرت کند، یا بسیار نامرتبط باشد، از اعتبار سخنانتان می کاهد.

تمرین: سخن رانی جدیدی ترتیب دهید و آن را با سخن رانی قبلی تان مقایسه کنید
دفعه ی بعد که باید سخن رانی کنید، سعی کنید برخی از پیشنهادهای این مقاله را به کار گیرید. تفاوت هایی را که بین سخن رانی جدیدِ خود ـ یعنی، سخن رانی اصلاح شده ـ و سخن رانی های قبلی تان مشاهده می کنید، در دفترچه ی یادداشت بنویسید. سپس ببینید کدام راهبردها مؤثر واقع شد؟ کدامیک از آنها را قصد دارید مجدداً به کار گیرید؟

منبع :

برگرفته از کتاب رهایی از کمرویی؛ مارتین ام آنتونی

بیشتر بخوانید : هنر سخنوری
چطور سخنران خوبی باشیم؟
بررسی شیوه های نفوذ کلام در سخنوری
روش خطابه و سخنوری(1)