با فرصت‌های آموزشی در فضای مجازی آشنا شوید (بخش دوم)

فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، به مثابه اهرم پرقدرتی، دگرگونی در فرایند آموزش را محقق ساخته است.
 

چکیده: امروزه، استفاده از آموزش الکترونیک برای ارتقای دانش و مهارت‌های نیروی انسانی، با به کارگیری برنامه‌های به روز و مقرون به صرفه، به کاربردی متداول در دنیا تبدیل شده است. در ادامه مقاله قبل، با سایر فرصت­ های آموزشی­ ای که فضای مجازی در اختیار ما قرار داده است، آشنا می­ شویم.

تعداد کلمات 970 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد یونسکودر سال 2005 درباره مزیت آموزش مجازی چنین بیان می‌کند: ویژگی برجسته فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات این است که با گذر از محدودیت‌های زمانی و مکانی می‌تواند آموزش را در همه جا و در هر زمان برقرار کند و به مثابه اهرم پرقدرتی دگرگونی در فرایند آموزش و یادگیری را محقق سازد.
 

همان طور که در مقدمه اشاره کردیم، فضای مجازی با درنوردیدن محدودیت‌های زمانی و مکانی، فرصت­های آموزشی بی­شماری را برای کاربران خود فراهم کرده است. در قسمت اول این مقاله با برخی از فرصت­ها از جمله ارایه قالب‌های متنوع آموزشی و ایجاد تعامل و تسهیل ارتباط بین آموزش دهنده و آموزش گیرنده آشنا شدیم. در ادامه با سایر فرصت­هایی که این فضا در اختیار ما قرار داده است، آشنا می­شویم.
 

فناوری دیجیتالی و جامعه شبکه‌ای، افراد را به سوی زندگی‌ای سوق داده است که در آن می‌توانند با اتخاذ نقشی فعال و خلاق، به صورت فردی یا جمعی در ساختن چیزی جدید سهیم باشند، در فرایند هم‌آفرینی شرکت کنند و به خودیابی خویشتن کمک کنند. کیفیت آزادی‌بخشی اینترنت، کاربران اینترنتی را دعوت می‌کند تا به تفکر، تجربه، بازی، فعالیت‌های گروهی و ارتباط بپردازند. اینترنت همواره محیطی را خلق کرده است که همگان می‌توانند با تکیه بر توانایی‌ها و استعدادهای خود دست به ابداع و خلاقیت بزنند. از میان رفتن محدودیت مکان، زمان، نبود کنترل و انتقاد، ناشناس ماندن، امکان خیال‌پردازی و تنوع گوناگون محیط‌های اینترنتی فرصت مناسبی را برای بروز خلاقیت فراهم می‌کند.
 

به دلیل داشتن فضای بحث، گفت‌وگو، اظهارنظر و انتقاد در آموزش الکترونیکی، آزاداندیشی و انتخاب آگاهانه از مزایای مهم آن است. پیروی کورکورانه و براساس تقلید و تعصب، از کسی پذیرفته نیست. این مهم تنها در صورتی تحقق پیدا می‌کند که هر فرد در هر زمینه‌ای بتواند آزادانه دیدگاه‌های موافق و مخالف را بشنود و شخصاً درباره آنها تصمیم بگیرد. خداوند متعال در قرآن کریم به افرادی که راه زندگی خود را بر این اساس انتخاب می‌کنند، مژده هدایت می‌دهد: «پس بشارت ده آن بندگانم را که سخنان را می‌شنوند و از بهترین آنها پیروی می‌کنند. آنان‌اند کسانی که خداوند هدایت‌شان کرده است و آنان‌اند صاحبان خرد.» (سوره زمر: 17 و 18) امام علی (علیه السلام) نیز مواجه شدن با دیدگاه‌های گوناگون را راهی برای تشخیص خطاها دانسته‌اند: «هر کس با نظرات گوناگون روبه‌رو شود، جایگاه‌های خطا را می‌شناسد.»
این آزاداندیشی تا جایی است که در تعالیم اسلامی به مسلمانان توصیه شده است حرف حق را حتی از مشرکان و کافران نیز بپذیرند. این توصیه ارزشمند، به بیان‌های گوناگونی در لابه‌لای متون دینی مطرح شده است. در یکی از این جملات نورانی، از امام علی (علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت فرموده‌اند: «حکمت را بگیرید و لو از مشرکان باشد.»[1]
 

™ برای همه گروه‌های سنی و در همه جا و همه وقت در دسترس است.
™ یادگیری مشارکتی است. یادگیرندگان، معلمان، متخصصان و حتی صنعت‌گران را گرد هم می‌آورد. وجود همه گروه‌ها کنار هم مزایای فراوانی دارد.
™ یادگیری سریع، زنده و پویا و در عین حال کم هزینه است.
™ فرصت‌های آموزشی برابر را در اختیار همگان قرار می‌دهد و می‌توان مدعی شد که در فضای مجازی تبعیض کمتری وجود دارد.
™ می‌توان به انتشار اطلاعات عمومی ضروری مانند اطلاعات پزشکی ـ سلامتی و... پرداخت.
™ کمک به تغییر و بهبود الگوهای مصرف در جامعه از طریق افزایش دانش ملی
™ ایجاد انگیزه برای یادگیری دانش جزئی برای روان‌سازی چرخه دانش و فراهم کردن زمینه‌های مشارکت اقشار مختلف جامعه در تولید دانش
™ ابهام‌زدایی از علم و وارد کردن آن در متن زندگی
™ با حذف ترددهای بی‌مورد نه تنها از هزینه کل آموزش کاسته می‌شود بلکه به کاهش ترافیک و آلودگی هوا (که در شهرهای بزرگ به معضل بزرگی تبدیل شده است) کمک می‌کند.
™ سهولت و سرعت در به روزرسانی، ذخیره، بازیابی، توزیع و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مبتنی بر شبکه
™ ارزان بودن تولید محتوا و توسعه محیط آموزشی نسبت به آموزش سنتی
™ امکان استفاده از تجربیات دیگران در زمینه‌های آموزشی و حفظ و نگهداری و انتشار مجدد آنها
™ کسانی که به دلیل معلولیت و عوامل دیگر قادر به حضور فیزیکی نیستند می‌توانند به راحتی و بدون مشکل از محتواهای آموزشی استفاده کنند.
™ تبلیغ و آشنا کردن مردم سراسر جهان با فرهنگ و علوم اسلامی (با توجه به اعتقاد ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تبلیغ دین مبین اسلام)
™ ایجاد زمینه‌های مناسب برای خلاقیت‌های فرهنگی که ضامن بقای فرهنگی کشور است و همچنین حفظ ویژگی فرهنگی ملی، منطقه‌ای و محلی برای محافظت از اصالت فرهنگی در برابر تهاجم فرهنگی و فراهم کردن زمینه‌های رشد فرهنگی میان اقشار مختلف.

تهیه و تنظیم: خانم حدیثه اسفندیار
منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی