خوش قولی؛ بهترین راه مسئولیت پذیری کودکان

بچه‌ها باید یاد بگیرند مراقب خودشان باشند؛ حتی اگر والدینشان در طول روز، کاری غیر از مراقبت از آنها نداشته باشند. وقتی بچه‌ها هرشب دندان­های خود را مسواک می­کنند یا پاهایشان را بعد از بازگشت از مدرسه می‌شویند، کارشان به نظر شبیه کارهای مدرسه نیست؛ اما این تمرینِ اتکا به خود، در کلاس نیز اثر خود را نشان می‌دهد.
 

با مجموعه ای از فعالیت­ها که به بچه‌ها کمک می‌کند از خودشان بهتر مراقبت کنند، شروع می­ کنیم.
 

بررسی مهارتها
 به خاطر آوردن جزئیات
جدول‌بندی اطلاعات
برای این فعالیت نیاز به یک ماژیک، یک مداد و کاغذ دارید.
 

                      
با فرزندتان دربارۀ نظافت شخصی و اهمیت آن صحبت کنید. منظور ما «زیاد تمیز» بودن نیست، ما در مورد تمیز بودن صحبت می‌کنیم. مثلاً اینکه «بوی بد ندهیم» و این کار خیلی ساده است.
دربارۀ شستن صورت و دستها، شانه کردن موها و مسواک زدن صحبت کنید. قسمتهای دیگر بدن بچه‌ها را که کثیف می‌شود، اضافه کنید.
همراه با بچه‌ها از کارهایی که قبل از رفتن به مدرسه برای تمیز بودن باید انجام گیرند، لیستی تهیه کنید. لیست را در دستشویی بچسبانید.
اگر هر دو مایل هستید، جدولی مانند جدول سادۀ بالا را نیز به دیوار بچسبانید. فرزندتان مانند خلبانی که قبل از پرواز، جدول پرواز را چک می‌کند، لیست مخصوص به خود را پُر می‌کند. یک ماژیک به جدول وصل کنید تا کار چک کردن آن راحت شود.
برای اینکه انگیزه‌ای ایجاد کنید، به ویژه در شروع کار، می‌توانید جایزۀ کوچکی در نظر بگیرید. این جایزه ممکن است یک مارک جدید خمیر دندان باشد که فرزندتان انتخاب می‌کند و یا مسواک یا مارک مخصوصی از صابون باشد.
ابتدا، هر روز جدول را بررسی کنید و بعد هر هفته یک بار. بعد از مدت کمی، دیگر نیازی به جدول ندارید. بدین ترتیب تمیزی و آراستگی جزو عادات فرزندتان می‌شود.
 

مسئولیت‌پذیری یعنی اینکه بتوانیم روی بچه‌هایمان حساب باز کنیم و آنها بتوانند روی ما حساب باز کنند. در اینجا چند نمونه از فعالیتهای «روی یکدیگر حساب کردن» را آورده‌ایم.
 

فکر کردن
در میان گذاشتن نظرات
ارزیابی اطلاعات
وقتی از بچه‌ها می‌خواهیم کاری را انجام دهند، آنها اغلب قول می‌دهند. ممکن است آنها دقیقاً متوجه نشوند که این قول­ها چه عواقبی را در بر دارد. آنها اهداف صادقانه‌ای دارند و می‌خواهند شما را خوشحال کنند. در اینجا یک روش برای صحبت کردن با بچه‌ها، دربارۀ قول و پیامدهای آن ارائه شده است. تنها چیزی که نیاز دارید قوۀ تفکر است. دربارۀ این مسئله صحبت کنید که اگر افراد به مسئولیتهایشان عمل نکنند چه اتفاقی می‌افتد.
مثال: گیاهانی که به آنها آب داده نشده است پژمرده می‌شوند؛ حیوانات (و بچه‌هایی) که به آنها غذا نرسیده است، بیمار می‌شوند و آشغالهایی که در خانه مانده‌اند بوی بدی می‌گیرند.
به بچه‌ها بگویید فکر کنند که اگر والدین تصمیم می‌گرفتند که دلشان نخواهد به خرید بروند یا غذا درست کنند؛ اگر رانندۀ اتوبوس در خانه می‌ماند و اگر آپارات‌چی سینما به محل کار خود نمی‌رفت، چه اتفاقی می‌افتاد. آیا مردم باید تنها کارهایی را انجام دهند که دوست دارند؟
دربارۀ اینکه اگر افراد وظایف خود را انجام نمی‌دادند، چه تأثیری روی دیگران داشت با هم گفتگو کنید. آیا این کار منصفانه است؟ مسئولانه است؟ آیا به همین علت، عمل کردن به قول­ها تا این حد اهمیت دارد؟

بررسی مهارت ها
ایجاد عادت های خوب در کودکان
با این کار به فرزندتان یاد می‌دهید که تا چه حد اهمیت دارد به دیگران نشان دهیم که در هر شرایطی قابل اتکا هستند. ما والدین، حتی مواقعی که حوصلۀ کاری را نداریم، به محل کارمان می‌رویم. وقتی به علت بیماری، به محل کارمان نمی‌رویم یا قرار است دیر برویم، با مدیر ادارۀ خود تماس می‌گیریم. بچه‌ها باید این روش را یاد بگیرند و به همین صورت رفتار کنند.
با این فعالیت، بچه‌ها یاد می‌گیرند که خودشان سر وقت بیدار شوند. برای این کار نیاز به یک ساعت شماطه‌دار، یک کیسه و یک قطعه کاغذ برای هر یک از اعضای خانواده دارید.
روی یکی از کاغذها بنویسید: «بیدار شو!» و روی بقیۀ کاغذها بنویسید: «مرا بیدار کن!»
کاغذها را داخل کیسه بریزید. هر کس یکی از کاغذها را بردارد. شخصی که کاغذ «بیدارشو» را برداشت، صبح روز بعد، بقیه را بیدار خواهد کرد.
افرادی که کاغذهای «مرا بیدار کن» را برداشته‌اند روزی را برای «بیدارشو» انتخاب می‌کنند. فرد «بیدارشو»، باید آن قدر زود بیدار شود، که همه وقت کافی برای رفتن به مدرسه یا محل کار داشته باشند.
دربارۀ زمانی که افراد منتظر کسی هستند و آن شخص دیر می‌کند صحبت کنید. وقتی والدین شب از محل کارشان دیر بیایند، بچه‌ها نگران می‌شوند. وقتی بچه‌ها از سینما دیر به خانه بیایند، والدین نگران می‌شوند. در مورد این مسئله که چطور می‌توان این نگرانیها را از بین برد، صحبت کنید. آیا می‌توان کاری کرد تا به ما کمک کند وقت‌شناس باشیم؟ بدین وسیله دیگران نسبت به ما حس خوبی پیدا می‌کنند.
شخص «بیدارشو»، ساعت شماطه‌دار را روی پنج دقیقه قبل از زمان بیدار شدن دیگران تنظیم می‌کند. روز بعد شما متوجه می‌شوید که تا چه حد می‌توان روی آن شخصن حساب کرد. اگر او دیر بیدار شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
آیا بچه‌هایتان همیشه خودشان بیدار می‌شوند؟ اگر نه، همین امروز با خریدن یک ساعت شماطه‌دارِ ارزان قیمت، برای هر یک از فرزندانتان، از این روش بهره بگیرید.