والدین، کودکان و امنیت خانه (بخش دوم)

کودکان در حفظ ایمنی خود و خانه‌شان نقش مهمی ایفا می­ کنند.
 

 چکیده: شما به عنوان والدین، نمی‌توانید از صبح تا شب مراقب بچه‌ها باشید تا کار خطرناکی انجام ندهند؛ بلکه آنها را ترغیب کنید تا به مراقبت از خود عادت کنند. شما می ­توانید به فرزندانتان نکته‌هایی را دربارۀ تصمیم­ هایی که برای مراقبت از خود باید بگیرند، بیاموزید.

تعداد کلمات 1225 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

بچه‌ها باید بدانند، برای آنکه خطری برایشان وجود نداشته باشد، چه کارهایی باید انجام دهند. البته باید به بچه‌ها بگوییم که جلوی ماشینِ در حال حرکت ندوند و پس از استفاده از اجاق گاز آن را خاموش کنند؛ اما بچه‌ها باید خودشان این کارها را انجام دهند. ما نمی‌توانیم از صبح تا شب مراقب بچه‌ها باشیم تا کار خطرناکی انجام ندهند.
یکی از راه ­های برخورد با این مشکل این است که بچه‌ها به مراقبت از خود عادت کنند. بدون آنکه بچه‌ها را بترسانیم، می‌توانیم به آنها نکته‌هایی را دربارۀ تصمیم­ هایی که برای مراقبت از خود باید بگیرند، بیاموزیم.
 

یک راه‌حل، تنها در صورتی خوب است که عملی شود. وقتی درِ حیاط باز بماند؛ وقتی پس از ترک اتاق، بخاری روشن بماند و وقتی کیف پول در معرض دید دیگران قرار گیرد، فایده‌ای ندارد. به همین علت بچه‌ها خودشان باید بخشی از مراحل حل مشکلات باشند. بدین ترتیب راه‌حلها را به مرحلۀ عمل می‌رسانند.
با پرسیدن سؤالاتی قبل از رسیدن به راه‌حل، بچه‌ها را با این فعالیتها آشنا کنید. می‌توانید ابتدا سؤالات زیر را بپرسید و یا اینکه مستقیماً راه‌حل های پیشنهادی در این فعالیت ها را اجرا کنید. در هر صورت اطمینان حاصل کنید که بچه‌ها می‌دانند شما توقع دارید آنها از چه چیزهایی دوری کنند، در اینجا یک روش چهار قسمتی برای این کار ارائه شده است.
1. مشکل چیست؟
2. چه راه‌حل هایی را می‌توان اجرا کرد؟
3. نقاط ضعف و قوت این راه‌حل ها چیست؟
4. در مورد راه‌حل این کار چه فکر می‌کنید؟
با کمک به بچه‌ها برای فکر کردن مرحله به مرحله، آنها را به حل مشکلات عادت می‌دهیم. این برنامه یک طرح اتوماتیک و دقیق نیست. نظراتِ مناسب ممکن است به صورت های عجیبی به ذهن برسد. بسیاری از ما وقتی با تصمیم هایی مواجه می‌شویم، می‌گوییم: «می‌خواهم کمی بخوابم و بعد روی آن فکر کنم.»
گاهی اوقات یک ایدۀ خوب، نیمه‌شب به ذهن ما می‌رسد و صبح روز بعد ما می‌دانیم چه کار می‌خواهیم انجام دهیم. ما برای رسیدن به این تصمیمها از منطق خود کمک گرفته‌ایم. ظاهراً بسیاری از مراحل شگفت‌انگیز و اعجاب‌انگیز تصمیم‌گیری در کار به چشم می‌خورد.
 

در اینجا سؤالاتی با سیستم بالا مطرح شده‌اند. این سؤالات شما را به فعالیت­های «هشدار، هشدار» که در زیر آمده است، راهنمایی می‌کند. این فعالیت، در مورد پیشگیری از مسمومیت است.
1. بچه‌ها به طور تصادفی مواد سمی و یا داروی خطرناکی می‌خورند و بی‌هوش می‌شوند. بسیاری از بچه‌ها مریض می‌شوند و می‌میرند.
2. ما در خانه برای پیشگیری از این اتفاق چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟ بیایید تعداد زیادی از این ایده‌ها را نام ببریم.
3. در مورد ایده‌هایی که در لیستمان داریم چه نکات خوب و بدی وجود دارد؟ مثلاً: اگر می‌خواهیم همه چیز را پنهان کنیم، آیا می‌توانیم داروها یا محصولات خطرناک جدید را تشخیص دهیم؟
4. چطور است که فعالیت های زیر را امتحان کنیم؟ در طی چند هفته متوجه می‌شویم که آیا این کارها نتیجه‌بخش بوده‌اند یا نه؟
نکته: برای آزمایش، شما یک داروی جدید را بیاورید و ببینید فرزندانتان چگونه با آن برخورد می‌کنند. آیا می‌توانند بگویند این ماده خطرناک است؟ کجا می‌خواهند آن را قرار دهند؟
وقتی این تمرین های ایمنی را انجام می‌دهید، سؤالات خاص خود را مطرح کنید. به این صورت فرزندانتان متوجه خواهند شد که در حفظ ایمنی خودشان و خانه‌شان نقشی دارند و شما نیز وقتی در خانه نیستید، احساس امنیتِ بیشتری می‌کنید.
 

  فکر کردن
  آزمایش ایمنی خانه
برای این فعالیت نیاز به قفل و کلیدهای سالمی دارید. در قسمت های مختلفِ خانه به بچه‌ها نشان دهید که چگونه تمام درها را قفل کنند و باز کنند و دست کم چند پنجره را نیز امتحان کنید. راههای خروجی را برای شرایطی مانند آتش‌سوزی جهت فرار نشان دهید.
بگذارید بچه‌ها تمام کلیدهای خانه را امتحان کنند، برای هر یک از اعضای خانواده کلیدهای جداگانه‌ای بسازید و آنها را در جای خاصی قرار دهید.
تا حد امکان خانۀ خود را از خطرِ دزدی مصون کنید. در جلوی درِ ورودی یک زنجیر ضخیم قرار دهید که در به صورت محدود، باز شود. بسیاری از والدین به فرزندانشان می‌گویند هیچ گاه در را به روی کسانی که نمی‌شناسند، باز نکنند.
به بچه‌ها بگویید اگر پس از بازگشت به خانه متوجه شدند که در نیمه‌باز است، پنجره شکسته یا چیزی به نظر عجیب می‌آید، وارد خانه نشوند. آنها را راهنمایی کنید تا به خانۀ همسایه یا به فروشگاه محله بروند و بعد به پدر یا مادر تلفن کنند و تا زمانی که یک بزرگ‌تر به خانه باز نگشته، داخل خانه نشوند.
 

  خواندن/ نوشتن
  بررسی علائم محله
این فعالیت باعث می‌شود که بچه‌ها در جامعه احساس کنند که در خانه‌شان هستند و به آنها معنای علائم مهم را می‌آموزد؛ حتی اگر قادر به خواندن نباشند. برای این کار به ذهنی متفکر، کاغذ، مداد و کمی پول خُرد نیاز دارید.
همراه با فرزندتان پیاده یا با اتومبیل در محلۀ خود بگردید. انواع علائمی را که می‌بینید به او نشان دهید. کدام علامتها برای ایمنی هستند؟ علائم دیگر چه پیامی دارند؟ مثلاً: اتوبوس، حق تقدم، عابر پیاده و احتیاط، برخی از علائمی هستند که بچه‌ها باید بدانند.
به او نشان دهید که کدام قسمت خیابان بدون خطر و کدام قسمت خطرناک است. پلیس محل خود را شناسایی کنید و خود را به او معرفی کنید. دربارۀ جاهای مناسبی که در هنگام خطر می‌توان به آنجا رفت، با او صحبت کنید. به عنوان مثال: خانۀ همسایه یا دفتر یک اداره.
 

  ارتباط برقرار کردن/ خواندن
  صحبت کردن با همدیگر دربارۀ امنیت
  خواندن مطالب اجتماعی
وقتی بچه‌ها به سنی رسیدند که بتوانند از خود مراقبت کنند، با هم اصول ایمنی را مرور کنید.
دست کم دربارۀ سه چیز که در خارج از خانه میزان ایمنی را بالا می‌برد، صحبت کنید. مثال: قفل کردن اتومبیل، قرار ندادن وسایل شخصی در معرض دید در اتومبیل و اینکه از رفتن به خارج شهر و قسمتهای بیابانی پرهیز کنیم.
از افرادِ خانواده یا دوستان بخواهید دربارۀ یک اصل ایمنی که در خانه یا بیرون از خانه اجرا می‌کنند، صحبت کنند. آیا ایده‌های خوبی وجود دارند که شما تا به حال به آنها فکر نکرده‌اید؟
در برنامه‌های زمان‌بندی نظام حمل و نقل شهری، مقصد خاصی، مثلاً سالن کنسرت را تعیین کنید. چه مدت طول می‌کشد تا به آنجا برسید؟ آیا آنجا محل امنی است؟ آیا هیچ گونه احتیاطی لازم نیست؟ چه نوع احتیاطهایی لازم است؟


منبع: دروتی، ریچ؛ (1393)، کلیدهای پرورش مهارت­ های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، مترجم اکرم قیطاسی، انتشارات صابرین.