با قصه ­گویی، فرزندان خود را به مطالعه علاقه­ مند کنید

والدین می­ توانند با قصه ­گویی، زمینه مناسبی را برای رشد تفکر، پیشرفت و سعادت فرزندان خود فراهم کنند.
 

چکیده : سلسله فعالیت‌های بیان شده در این مقاله برای علاقه‌مندسازی کودک به کتاب بسیار مؤثر است و والدین با انجام دادنِ آن‌ها خواهند توانست فرزندی تربیت کنند که با اشتیاق از کتاب استقبال نموده و آن را دوست خود بداند.

تعداد کلمات 1100 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه­

یکی از روش‌های شکوفایی استعداد، آشنا کردن کودک با کتاب و کتاب‌خوانی است. اگر والدین بتوانند علاقه به کتاب را در وجود طفل بارور سازند، زمینه را برای موفقیت‌های آینده او در زندگی اجتماعی و آشنایی با مسائل روز جامعه، پی‌ریزی کرده‌اند؛ زیرا کتاب عاملی جهت شناخت و رشد دینی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی انسان است؛ از این‌رو اسلام نیز به آن توجه داشته است. امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می‌فرمایند: هر کس با کتاب تسلا یابد و آرامش گیرد، هرگز غم‌گساری و تسلابخشی را از دست نخواهد داد.[1] از دیگر فواید کتاب، کسب آرامش روحی، لذّت معنوی و کاهش ناراحتی‌های هیجانی و عاطفی است، در ضمن این که کودک با کتاب خواندن می‌تواند بلیغ‌تر صحبت کند و درخواست‌ها و احساسات خود را به راحتی و زیبایی بیان نماید که این‌ها خود عامل موفقیت محسوب می‌شود.
 

قصه وسیله‌ای است که می‌تواند، فرزند را با بزرگ‌ترها همراه کرده، روابط عاطفی میان آن‌ها را تقویت کند. وقتی والدین برای کودک قصه می‌خوانند، در واقع توجه و اعتماد او را به خود جلب نموده و با انتقالش به دنیای شادی و تخیّل، زمینۀ رشد و تکامل ذهنش را فراهم می‌کنند. قصه‌گویی به عنوان یک برنامۀ آرامش‌بخش و تأمین‌کنندۀ بهداشت روانی و عاملی در جهت رشد تفکر، پیشرفت و سعادت انسان، به اندازه‌ای حائز اهمیت است که حتی در قرآن کریم به پیامبر مهربانی‌ها صلی الله علیه و آله سفارش شده، قصه‌ها را برای اُمتش بازگو کند.[2]
لذا باید قصه‌گویی را همچون گذشته‌‌ها در خانواده رواج داد. سنتی که امروزه به دست فراموشی سپرده شد. تحقیقات امروزی نشان می‌دهد که با صدای بلند قصه خواندن، قصه گفتن پیش از خواب و نظم و ترتیب داشتن، کار قصه‌گویی برای بچه‌هایی که فاصلۀ سنی دو تا هفت سالگی را طی می‌کنند، عامل مؤثری در جهت عادت دادن بچه‌ها به مطالعه بوده و در آینده، از آن‌ها خوانندگانی خوب، تیزبین و ماهر می‌سازد.
 

برای تأثیر بیشتر مطالعه در کودکان، نکته‌های زیر را مدّنظر داشته باشید:

الف) چگونه خواندن کتاب و انتخاب ساعت مناسب برای این کار از مسائل مهم است؛ زمانی را انتخاب کنید که کودک دارای نشاط و شادابی باشد.

ب) گاه او به جهت برقراری ارتباط با تصاویر کتاب، از شما می‌خواهد بارها و بارها برایش بخوانید؛ این کار برای کودک لذت‌بخش است، لذا برایش تکرار کنید و در نظر داشته باشید، او به شنیدن داستان‌هایی علاقه‌مند است که خودش در آن‌ها، نقش اصلی را بر عهده دارد. پس اگر داستانی را برایش می‌خوانید، به جای نام شخصیت اصلی داستان، نام فرزندتان را ببرید و یا برایش شعر بخوانید؛ البته اشعاری که کوتاه، ساده و مرتبط با امور روزمره کودک است.

ج) شما نیز وقتی داستانی را با صدای بلند می‌خوانید گهگاه خواندن را قطع کنید و سؤال‌هایی دربارۀ داستان از او بپرسید، یا تشویقش کنید، به چیزهایی که در تصاویر هستند توجه کند و اتفاقات بعدی را حدس بزند؛[3] حتی زمینه‌ای فراهم کنید که کودک برایتان قصه بگوید. این کار موجب تقویت تفکر و خلاقیت و حافظه در کودک می‌شود.

د) هنگام خواندن، انگشت خود را زیر کلمات حرکت دهید، ولی طفل را مجبور نکنید به کلمات نگاه کرده یا انگشت شما را دنبال کند، بلکه او را متوجه تصاویر نمایید.

هـ) از آن جایی که انتخاب نوع داستان برای کودک اهمیّت بالایی دارد، از کتاب‌هایی استفاده کنید که بیانگر سرگذشت گذشتگان است و به کودک آداب دینی، اجتماعی و بهداشتی را آموزش می‌دهد. داستان‌های مربوط به زندگی پیامبران و امامان معصوم علیهم السّلام روحیۀ دینی آن‌ها را تقویت می‌کند. به علاوه اگر در این مسیر از مثال‌ها و داستان‌های روز که در طول زندگی اتفاق می‌افتد استفاده کنید، در واقع فهم کودک از مسائل را گسترش داده‌اید. لقمان حکیم با مثالی زیبا، دنیا را برای فرزندش چنین توصیف می‌کند: فرزندم، دنیا [مثل] دریای ژرف و عمیقی است که دانشمندان فراوانی را در خود غرق کرده است، پس برای عبور از این دریا، کشتی از ایمان و بادبانی از توکل فراهم کن و برای این سفر توشه‌ای از تقوا ذخیره کن و این را بدان که اگر از این راه بر خطر برهی [و به سلامت عبور کنی]، مشمول رحمت خدا شده‌ای و اگر در آن هلاک شوی به غرقاب گناهانت گرفتار شده‌ای.[4]

هـ) قفسه‌ای مخصوص کتاب کودک تهیه کنید؛ این کار روش خوبی برای غنی‌سازی محیط کودک و کمک به رشد مناسب او محسوب می‌شود. البته سعی کنید قفسه در دید کودک باشد تا تشویق شود و کتاب‌ها را مرور کند.

ز) در مناسبت‌ها و اعیاد مذهبی و ملی و مرتبط با آن مناسبت، برای کودک، کتابی به عنوان هدیه بخرید که ظاهر زیبا و تصاویر جذاب، بزرگ و متناسب با سطح علائق او در آن باشد.

ط) تشویق طفل به نقاشی نیز از عوامل زیبا و مهم در جهت ایجاد انس به کتاب و کتاب‌خوانی است. در کشور ژاپن که بالاترین میزان مطالعه را در دنیا دارد، از همان ابتدا کودکان را به نقاشی تشویق می‌کنند.[5]
سلسله فعالیت‌های بیان شده، برای علاقه‌مندسازی کودک با کتاب بسیار مؤثر است و والدین با انجام دادنِ آن‌ها خواهند توانست در راه رسیدن به هدف، گام اساسی بردارند و فرزندی تربیت کنند که با اشتیاق از کتاب استقبال نموده و آن را دوست خود بداند.

 منبع : آقا میری؛ فاطمه سادات (1395)، عطیه الهی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 
پی نوشت : 
[1] . مَنْ تَسَلَّی بِالْکتُبِ لَمْ تَفُتْهُ سَلْوَة (تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص 49).