چالش های فراروی ازدواج (بخش دوم)

چکیده: در بخش اول این نوشتار بیان شد که برخی از امور هستند که به گونه ای موجب به خطا رفتن امر ازدواج و تشکیل خانواده می شود. در نوشتار پیشین به دو مورد از آن اشاره شد و در این بخش نیز به دو مورد دیگر، اندیشه سکولاری و گرایش به رهبانیت اشاره می شود. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 1007/ تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

اسلام از رهبانیت شدیدا نهی کرده است. در زمان رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) گاهی برخی برای برحذر بودن از آثار اقبال به دنیا، به زهد منفی دچار می شدند. امام صادق (علیه السلام) فرمود: عثمان بن مظعون، تارک دنیا شد و روزها روزه می گرفت و شب ها را به عبادت می گذراند. همسر او نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شرفیاب شد و ایشان را از روش عثمان آگاه کرد؛ حضرت غضبناک شد و حرکت کرد، به گونه ای که کفش های خود را نپوشید و آنها را در دست گرفت و به سراغ عثمان آمد. عثمان در حال نماز بود و با مشاهده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از نماز دست کشید؛ حضرت به او فرمود: ای عثمان! خدا مرا به رهبانیت و ترک دنیا مبعوث نکرده؛ خدا مرا به دینی حق، مستقیم و آسان برانگیخت که سختگیری نمی کند! من نیز نماز می خوانم و روزه می گیرم و با همسرانم معاشرت دارم، پس آنان که فطرت و روش مرا می پسندند، باید به سنت من عمل کنند و ازدواج و معاشرت با همسر از جمله سنت من است.»[1]
براین اساس، هر چند غوطه وری در زندگی دنیا و دلبستگی به آن نکوهیده است و انسان را از هدف آفرینش - یعنی لقای حق - باز می دارد، ترک افراطی دنیا نیز پسندیده نیست و مانع رشد و تکامل انسان است. از بدعت های زشت مسیحیان در زمینه ترک دنیا، تحریم ازدواج برای مردان و زنان تارک دنیا و سفارش به انزوای اجتماعی و پشت پا زدن به وظایف انسان در جامعه، نیز انتخاب صومعه ها و درهای دور افتاده، برای عبادت و زندگی در محیطی دور از اجتماع بود، حال آنکه انسان موجودی اجتماعی است و تکامل معنوی و مادی او نیز در زندگی جمعی به دست می آید، از این رو هیچ یک از ادیان آسمانی، این حقیقت را نفی نمی کند. خدا غریزه جنسی را برای حفظ نسل آفریده است و هر چیزی که به طور مطلق آن را نمی کند، باطل است.
زهد اسلامی که به معنای بی رغبتی به دنیا و حذف تجملات و عدم اسارت در چنگال مال و مقام است، هیچ به رهبانیت ربط ندارد.[2] قرآن کریم درباره برخی از مردم می فرماید: (قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالًا الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا).[3] وحضرت على (علیه السلام) ذیل آیه یادشده فرمود: «هم الرهبان الذین حبسوا أنفسهم فی السواری»؛[4] یعنی مصداق بارز آن راهبان، تارکان دنیایند که خود را در ارتفاعات کوه ها و در بیابان ها حبس کردند و گمان دارند که کار خوبی انجام می دهند.[5]

 اندیشه سکولاری و گرایش به امور تشریفاتی، از دیگر چالش های فراروی ازدواج است که تشکیل خانواده را دشوار کرده و سبب افزایش سن ازدواج گردیده است. کسی که اهل نماز، روزه و مسجدی است، ولی دین در زندگی و کارهای روزانه اش نقشی ندارد، دانسته یا نادانسته، گرفتار اندیشه سکولاریستی است! او دین را تنها در نماز، روزه و عبادت های فردی خلاصه می کند. همانند کسی که برای ازدواج در پی تشریفات زاید، بیهوده، جهیزیه و مهریه سنگین است و برای فراهم کردن این امور زایل و آفل، شرع و شرف را زیر پا می نهد! او نمی داند که دین خدا برای همه امور برنامه دارد و انسان را به زندگی ساده فرا می خواند و رهنمود می دهد که انسان باید خردمند و پرهیزگار باشد؛ نه خیال پرداز فخرفروش![6] نخستین کابینی که برای مبدأ نسل کنونی بشر، یعنی نکاح آدم و حوا معین شد، آموزش احکام و حِکَم الهی بود، چنانکه طبق حدیث زراره، خدا به حضرت آدم (علیه السلام) فرمود: «رضای آن تعلمها معالم دینی، فقال : ذلک لک یارب !».[7] اگر مهر السنه پانصد درهم قرار گرفت که کالای مادی است، ریشه اصلی آن امری قدسی و منزه از ماده است، چون اساس ازدواج صبغه الهی دارد. اگر مهریه جنبه تکاثر پیدا کند و از معیار معقول و مقبول فاصله بگیرد، چنان زنی مشئوم خواهد بود و زشتی و قبح وی در گرانی صداق و افزونی مهر اوست. دراین باره امام صادق (علیه السلام) فرمود: «فأنا شؤم المرأة فکثرة مهرها و عقم رحمها».[8] منشأ این گونه از امور مادی، همانا حقیقت های ملکوتی است و نکاح زن و مرد، صبغه ازدواج بهشتیان با حورالعین را دارد.
شاید حسگرایان تجربه زده و دنیازدگان طبیعت باخته، این گونه از معارف دینی را اسطوره، افسانه، ذهن گرایی، تحجر، ارتجاع و مانند آن بپندارند و حقوق انسانی زن را هضم شده در لابه لای این وعده و نویدهای آخرتی تلقی کنند؛ لیکن مؤمنان به سنت معصومان (علیهم السلام) و دین باوران جامعه اسلامی، هرگز بی تکریم، اجلال و تعظیم به چنین متون دینی نمی نگرند و ادب برخورد با این گونه احادیث را هماره حفظ می کنند و تهمت ناروای تحجر را به تدین و تمدن دینی نسبت نمی دهند. البته هر دو گروه در اعصار و قرون بوده و هستند.[9]
غرض آنکه حصر ارزش انسانی در امور مادی، انحصار حقوق در مزایای طبیعی، حذف مسائل معنوی از حقوق و بریدن آنها در تحلیل مبانی حقوق و آنها را فقط از دیدگاه اخلاق نگاه کردن و اخلاق را پایین تر از مزایای حقوق مادی دانستن، پیامد مبنای خاص حسگرایی و طبیعت زدگی است![10]

 

---