کمال‌گرایی، اختلالات روانی و جراحی های زیبایی

چکیده: هرچند توجه به‌سلامت و تلاش برای حفظ شادابی و زیبایی برای همه افراد مهم است؛ اما کمال‌گرایان نیاز دارند جهت دستیابی به آرامش درونی، تغییرات ظاهری خود را کنترل کنند. نیاز به داشتن ظاهری بی‌عیب و نقص، آن‌ها را به سمتی سوق می‌دهد که همیشه به دنبال کامل‌تر بودن باشند؛ چیزی که هرگز نمی‌توانند آن را به دست آورند.
 
تعداد کلمات: 1083 کلمه/ زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه

  

همه‌ساله تعداد بسیار زیادی از افراد در ایران عمل جراحی زیبایی انجام می‌دهند که به‌طور عمده شامل جراحی بینی، لیپوساکشن (برداشتن چربی از نواحی گوناگون بدن) و کشیدن پوست صورت برای برطرف کردن چین‌وچروک است. این جراحی‌ها بیشتر برای احساس رضایت از ظاهر خود و به تعبیری افزایش اعتمادبه‌نفس انجام می‌شود. درصد زیادی از این افراد مبتلابه اختلالات شخصیت خودشیفته و وسواسی و همچنین اختلالات اضطرابی مانند بیماری وسواس و یا اختلال افسردگی هستند. تبلیغات روزنامه‌ها و مجلات که به‌طور عمده همراه با عکس است نیز در ترغیب افراد مؤثرند.
از سوی دیگر با توجه به بررسی‌های انجام‌شده در کشورهای اروپایی و آمریکا، حدود 70 درصد افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند، مبتلابه اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت وسواسی هستند، حدود 20 درصد مبتلابه اختلالات روان‌نژندی مانند اضطراب، وسواس و افسردگی، و فقط 10 درصد اعمال جراحی ناشی از حالت واقعاً غیرطبیعی بینی است.
ازنظر سنی، اعمال جراحی زیبایی بینی بیشتر در سنین 15 تا 25 سال انجام می‌شود و در میان تحصیل‌کرده‌ها و افراد مرفه فراوان‌تر است. هرچند طبقات اجتماعی متوسط و پایین هم باوجود هزینه بالای این قبیل اعمال با تحت‌فشار قرار دادن خود و خانواده به این امر اقدام می‌کنند.

ازنظر روانشناسی، تیپ کمال‌گرا[1] مربوط به افرادی است که تلاش می‌کنند تمامی کارهای خود را به بهترین صورت انجام دهند، اما معمولاً نتایج امور برایشان رضایت‌بخش نیست؛ به‌بیان‌دیگر این افراد به دلیل انتظارات غیرواقع‌بینانه‌شان هرگز از عملکرد خویش خشنود نخواهند شد.[2]
برخی از کمال‌گرایان احساس می‌کنند که باید شرایط بدنی و فیزیکی خود را تحت کنترل کامل داشته باشند. هر نارسایی جسمانی و یا نقص در زیبایی، می­تواند موجب پریشانی خاطر در یک فرد کمال‌گرا شود. کمال‌گرایان نیاز دارند جهت دستیابی به آرامش درونی، تغییرات ظاهری خود را کنترل کنند. شاید نیاز به کنترل زیاد در کمال‌گرایان جهت کسب آرامش و تعادل در ساختار روانشناختی، روشی ناآگاهانه و درونی جهت فایق آمدن بر احساس بی‌کنترلی، تردید و عدم امنیت در دوران کودکی باشد. نیاز به داشتن ظاهری بی‌عیب و نقص در ترکیب با ماهیت رقابتی وجود کمال‌گرایان، آن‌ها را به سمتی سوق می‌دهد که همیشه به دنبال کامل‌تر بودن باشند. چیزی که هرگز نمی‌توانند آن را به دست آورند.
وجود صفت کمال­گرایی به نظر بسیاری از محققان علوم رفتاری و روان­پزشکان، می­تواند انسان را در معرض اختلات روان­پزشکی یا جسمی زیادی قرار دهد و آسیب جدی به سلامت روانی افراد وارد نماید.[3] کمال‌گرایی اغلب به توسعه صفات شخصیت وسواسی منجر در فرد می‌شود و یک نیاز نامتناسب برای کنترل خود و دیگران را ایجاد خواهد کرد. از سوی دیگر کمال­گرایی نه تنها با اختلال وسواس فکری و عملی [4]رابطه دارد بلکه با اختلالات روانی دیگر نیز مانند افسردگی و اضطراب نیز همپوشانی دارد. [5]
بنابراین اگر کمال­گرایی به شکلی بیمارگونه به وسواس فکری تبدیل شود، به دلیل نامطلوب بودن تصویر ذهنی در این افراد، گرایش به اعمال جراحی زیبایی در آن­ها نمود پیدا می­کند. از سوی دیگر افراد دارای شخصیت خودشیفته که کمال‌گرایی آن‌ها متمرکز به خود[6] است ، در تلاش برای دست یابی به کمال مطلوب و ‌ایده‌آل، باهدف افزایش جذابیت ظاهری، تن به این اعمال جراحی می‌دهند.
بر همین اساس، آمار روز افزون استفاده از رژیم‌های غذایی افراطی و جراحی‌های زیبایی نشان می‌دهد بسیاری افراد در جستجوی بهترین خودشان نیستند، در جستجوی سلامت جسمی و تناسب‌اندام در محدوده ویژگی‌های فیزیکی خودشان نیز نیستند؛ بلکه در راه دستیابی به ایده‌آلی فراتر از آن‌چه که هستند و می‌توانند باشند، خود را و گاهی دیگران را آزار می‌دهند.
 

1. مهرانگیز پیوسته گر، کمال گرایی: آگاهی - ارزیابی – درمان، انتشارات آوای نور، 1395.

2. علی فخاری و دیگران، مقایسه نگرش های مذهبی و کمال­گرایی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری- عملی و افراد بهنجار، فصلنامه پژوهش-های نوین روان­شناختی، تابستان ۱۳۸۷، سال سوم، شماره ۱۰.
3. فریبا یزدخواستی و دیگران، کمال گرایی نوروتیک و اختلال بدشکلی بدن در افراد مبتلا به اختلالات پوستی، تحقیقات علوم رفتاری، 1394، دوره 13، شماره 4.

 

بیشتر بخوانید:
روان‌شناسی جراحی زیبایی بینی.
پیامدهای استفاده بی­ رویه از لوازم آرایش.
عوارض خطرناک عمل جراحی زیبایی بینی.
زنان، خودپنداره منفی و جراحی‌های زیبایی.
پیامدها و آسیب‌های عمل‌های زیبایی بدن چیست؟ (بخش اول).
 پیامدها و آسیب‌های عمل‌های زیبایی بدن چیست؟ (بخش دوم).