چکیده: حتماً تابهحال با صحنههایی از جیغ کشیدن کودکان مواجه شدهاید. شاید این کودک، کودک خود شما بوده است و این کار او سبب سردرگمی شما در نحوه برخورد با او شده است و شاید هم کودک دیگری بوده و شما به خاطر اینکه جای والدین او نبودید، خدا را شکر کردهاید. اما نحوه برخورد با رفتارهای اینچنینی کودکان چیست؟ چگونه میتوان به مهار این رفتارها دستیافت؟
تعداد کلمات 847 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه
تعداد کلمات 847 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه
حسین ابراهیمی تهرانی
مقدمه
نیک میدانیم که اسلام، وظیفه تربیت فرزندان را بر عهده والدین قرار داده است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم یغفرلکم»[1] به فرزندان خود احترام بگذارید و آنان را نیکو ادب کنید تا آمرزیده شوید.
ازآنجاکه تربیت فرزند، امری پراهمیت و حیاتی است، لذا دقت والدین در این زمینه کارساز خواهد بود.
ازجمله مسائلی که والدین در برخورد با کودک با آن روبرو هستند، جیغ کشیدن کودک است. جیغ کشیدن کودک میتواند به روان او و سیستم عصبی والدین آسیبهایی را به همراه داشته باشند. پس باید این جیغها کنترل شود. ولی نحوه برخورد با آن از اهمیت به سزایی برخوردار است تا کمترین آسیب متوجه کودک گردد.
برای بررسی این موضوع، باید جیغ کشیدن را در سنین مختلف بررسی نماییم:
ازآنجاکه تربیت فرزند، امری پراهمیت و حیاتی است، لذا دقت والدین در این زمینه کارساز خواهد بود.
ازجمله مسائلی که والدین در برخورد با کودک با آن روبرو هستند، جیغ کشیدن کودک است. جیغ کشیدن کودک میتواند به روان او و سیستم عصبی والدین آسیبهایی را به همراه داشته باشند. پس باید این جیغها کنترل شود. ولی نحوه برخورد با آن از اهمیت به سزایی برخوردار است تا کمترین آسیب متوجه کودک گردد.
برای بررسی این موضوع، باید جیغ کشیدن را در سنین مختلف بررسی نماییم:
کودک زیر یک سال
بنا به نظر روانشناسان، از هنگام تولد تا یکسالگی، سن اعتماد کودک به جهان پیرامون است[2]. کودک برای ادامه حیات، نیازهایی برای برآورده شدن دارد. با ارضاء صحیح نیازهای کودک، وی به جهان پیرامون اعتماد کرده و مرحله اول رشد او با موفقیت سپری میگردد. اما کودک وسیلهای برای بیان نیازش جز گریه کردن و جیغ کشیدن ندارد. لذا والدین با شنیدن شیپور نیاز او، باید به رفع حوائج او شتاب نمایند. در صورت برآورده نشدن نیازهای کودک در این دوره، کودک به بیاعتمادی به جهان پیرامون خود مبتلا شده و این زمینهساز مشکلات روحی آینده او خواهد شد.
سن یک تا دوسالگی
در این سن، کودک قادر به ابراز نیازهای خود هست. اما باید این را بیاموزد که جیغ زدن تنها راه درخواست نیازهایش نیست. بنابراین اگر کودک با جیغ کشیدن، خواستهای را از والدین داشت، باید با تأخیر در اجابت مواجه شود.
سن دو تا سهسالگی
کودک در سن استقلالطلبی قرار دارد و دوست دارد کارهایش را خودش انجام دهد. در این دوره، کودک دچار «خود مرکز بینی» است. یعنی تصور میکند که در مرکزیت توجه همگان باید واقع شود. در این سن، اگر کودک برای بیان خواستههای خود از ابزار جیغ کشیدن استفاده نمود، نباید به او توجه شود. زیرا این برخورد در او نهادینهشده و از این نقطهضعف والدین سوءاستفاده خواهد کرد.
چند نکته:
- جیغ زدن، گاهی بجهت شور و هیجان کودکی صورت میگیرد. بهطور مثال، در اثر هیجان بازی یا ترس از چیزی جیغ میکشد. لازم نیست با برخورد قاطع و کوبنده با او برخورد شود. بلکه با زبان ملایم، از او خواسته شود که این کار او باعث رنجش اطرافیان است.
- گاهی جیغ کشیدن بجهت کنجکاوی کودک است نه آزار والدین. مثلاً در سالن بزرگی بجهت پیچیدن صدا، کودک از صدای خود لذت میبرد. که باز، برخورد مشفقانه والدین را میطلبد.
- گاهی کودک بجهت خسته شدن از موقعیتی که در آن واقعشده جیغ میکشد. مثلاً والدین به جهت کار اداری خود مدتی طولانی در ادارهای توقف کردهاند و کودک خسته شده و به بهانهگیری و جیغ کشیدن میپردازد. در اینجا والدین باید به او توجه کنند و از او بخواهند کمی صبر کند و درعینحال با تکنیک «ذهن گردانی» او را از خستگی پیشآمده دور کنند. مثلاً از او بخواهند که شعری بخواند.
- گاهی کودک بجهت جلبتوجه جیغ میکشد. باید دقت شود که کودکان نیاز به توجه و محبت والدین دارند. والدین باید برای کودکان خود وقت کافی بگذارند. سیره رسول خدا(ص) اینگونه بود که به کودکان توجه خاصی داشتند و با آنها بازی میکردند. بهعنوانمثال، ایشان پس از سفر و درراه به کودکان برمیخوردند و به اصحاب خود دستور میدادند تا کودکان را بلند کنند و بهسوی ایشان ببرند. سپس رسول خدا(ص) برخی از کودکان را در آغوش خودشان و برخی را در پشتشان سوار میکردند. پیامبر(ص) نهتنها خود به بازی میپرداختند، بلکه اصحاب را نیز دعوت میکردند تا کودکان را در آغوش بگیرند[3].
- اگر کودک بالای سه سال برای خواستههای خود جیغ میکشد، خواسته او را برآورده نکنید و به او بفهمانید که وقتی جیغ میکشد، متوجه خواسته او نمیشوید و او باید با سخن گفتن و بهآرامی خواستهاش را بگوید. وقتی درست حرف خود را زد، خواستهاش را انجام دهید.
نتیجهگیری
برای قضاوت در مورد جیغ کشیدن کودکان، باید به سن کودک توجه نمود. در سن زیر دوسالگی که کودک توانایی بیا خواستهاش را ندارد، باید با تسامح با مسئله برخورد نمود. اما پس از مجهز شدن کودک به ابزار بیان، او باید یاد بگیرد که خواستهاش را درست بیان نماید.
پاورقی:
[1] ری شهری، محمدعلی، میزان الحکمه، قم: مرکز تبلیغات اسلامی، 1362، ح402.
[2] فیلیپ رایس، رشد انسان، ترجمه: مهشید فروزان، تهران: ارجمند، 1392، چاپ هشتم، ص41
[3] علی اکبر غفاری، الاحیاء، ج3، قم: دفتر نشر اسلامی، ص366
منابع
ری شهری، محمدعلی، میزان الحکمه، قم: مرکز تبلیغات اسلامی، 1362
رایس فیلیپ، رشد انسان، ترجمه: مهشید فروزان، تهران: ارجمند، 1392
غفاری، علی اکبر، الاحیاء، ج3، قم: دفتر نشر اسلامی.
بیشتر بخوانید:
روش های مهار خشم کودک
خشم کودک را عاقلانه مهار کنیم
پرخاشگری در کودکان