عفونت ادراری در کودکان، علائم و درمان

اطمینان حاصل کنید که کودک شما مقدار زیادی مایعات می‌نوشد. نوشیدن مایعات بیشتر باعث ادرار کردن بیشتر خواهد شد که دستگاه ادراری را تخلیه و تمیز خواهد کرد.

چکیده : عفونت مجاری ادراری یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند هر بخشی از دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار دهد. این دستگاه شامل کلیه‌ها که ادرار را تولید می‌کنند، میزنای یا حالِب که لوله‌های حمل ادرار از کلیه‌ها به مثانه است، مثانه که ادرار را تا زمانی که بدن آمادهٔ تخلیۀ آن است، ذخیره می‌کند و میزراه یا پیشاب‌راه یعنی لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن انتقال می‌دهد.

تعداد کلمات 1347 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

عفونت ادراری کودک

ادرار به طور معمول مسیر ذکرشده در بالا را بدون دردسر طی می‌کند، اما اگر باکتری‌ها از پوست اطراف ناحیهٔ تناسلی یا مقعد و یا از طریق جریان خون وارد بدن شود، می‌تواند در هر نقطه‌ای در طول مسیر ادرار، عفونت و التهاب ایجاد کند. حدود ۸ درصد از دختران و ۲ درصد از پسران، حداقل یک عفونت ادراری را در دوران کودکی تجربه می‌کنند، هرچند قبل از یک سالگی، عفونت ادراری در پسرها شایع‌تر از دخترهاست.
اگر احساس می‌کنید مشکلی وجود دارد، با پزشک کودک تماس بگیرید. عفونت‌های مجاری ادرار معمولاً به آسانی درمان می‌شود، اما اگر بدون درمان رها شود می‌تواند منجر به آسیب دائمی به کلیه و حتی نارسایی کلیه شود. پزشکان می‌گویند کودکان زیر دو سال نسبت به کودکان بزرگ‌تر، احتمال بیشتری برای آسیب‌های جدی دارند، پس ضروری است که تشخیص و درمان عفونت مجاری ادراری کودک به‌موقع صورت گیرد.

علائم عفونت ادراری کودک

برای بسیاری از کودکان، تب غیرقابل توضیح تنها علامتی است که در این بیماری بروز می‌کند. درصد کمی از کودکانی که تب دارند اما هیچ علائم بیماری دیگری ندارند، اغلب دچار عفونت ادراری هستند. طبق نظر برخی از کارشناسان، فقدان نشانه‌های دیگر باعث می‌شود که بسیاری از عفونت‌های ادراری در کودکان تشخیص داده نشود. در برخی موارد، کودک ممکن است علائم دیگری را، همراه تب یا بدون آن نشان دهد.

برخی از این علائم شامل موارد زیر است:

گریه یا علامت دیگری به نشانۀ درد هنگام ادرار کردن در کودک
بوی غیرطبیعی ادرار
ادرار کدر یا خونی
تحریک‌پذیری مداوم و غیرقابل توضیح
نداشتن وزن‌گیری مناسب
استفراغ
امتناع از غذا خوردن
اسهال

آزمایش‌ تشخیص عفونت ادراری کودک

پزشک در مورد علائم کودک سؤال‌هایی می‌پرسد و او را معاینه می‌کند. او ممکن است در مورد سابقهٔ خانوادگی عفونت‌های مجاری ادراری از شما سؤال کند، زیرا ابتلا به آنها می‌تواند به طور ژنتیکی به ارث برده شود.
اگر پزشک مشکوک به عفونت دستگاه ادراری باشد، به یک نمونه ادرار برای کنترل عفونت و التهاب از طریق آزمایش ادرار و کشت ادرار نیاز دارد. پزشک باید از وجود عفونت و نوع باکتری که آن را به وجود آورده مطمئن شود تا بتواند آنتی‌بیوتیک درست را تجویز کند.
پزشک نیاز به یک نمونه ادرار استریل دارد، یعنی نمونه‌ای که توسط باکتری‌های همیشگی روی پوست کودک آلوده نشده باشد. انجام این کار برای نوزاد یا کودکی که نمی‌تواند طبق دستور ادرار کند یا دستورالعمل‌های خاصی را دنبال کند، سخت است. به همین دلیل و به احتمال زیاد، از یک سوند برای جمع‌آوری نمونه استفاده خواهد شد. پزشک، اندام تناسلی کودک را با محلول استریل تمیز و پس از آن یک لوله یا سوند را وارد مجرای ادراری می‌کند تا ادرار را مستقیماً از مثانهٔ کودک بگیرد. کودک ممکن است در طول این پروسه گریه کند، اما خطری وجود ندارد، هرچند می‌تواند ناراحت‌کننده باشد ولی معمولاً در کمتر از یک دقیقه انجام و تمام می‌شود. همچنین یک گزینۀ دیگر که کمتر استفاده می‌شود، جمع‌آوری ادرار به طور مستقیم از مثانه با وارد کردن یک سوزن به داخل قسمت تحتانی شکم است که روشی بسیار معمول و بی‌خطر است.

خود پزشک ممکن است بتواند با استفاده از یک نوار ادرار یا با بررسی نمونه ادرار زیر میکروسکوپ و در مطبش بتواند یک نتیجه‌گیری اولیه انجام دهد. اگر او شواهدی از عفونت در نتایج اولیهٔ آزمایش ببیند، ممکن است درمان را فوراً شروع کند و اگر نمونه را به برای آزمایش آزمایشگاه می‌فرستد، دریافت نتایج ممکن است یک یا دو روز طول بکشد.
پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را نیز توصیه کند، زیرا عفونت مجاری ادراری می‌تواند نشانهٔ این باشد که مشکلی در دستگاه ادراری کودک وجود دارد. مشکلاتی که باعث عفونت مجاری ادراری می‌شوند شامل انسدادها و یک بیماری به نام ریفلاکس ادرار یا ریفلاکس وزیکویورترال است که در آن ادرار از مثانه به کلیه‌ها برمی‌گردد. ریفلاکس ادرار در ۳۰ تا ۴۰ درصد از نوزادان و کودکان خردسال که عفونت مجاری ادراری دارند دیده می‌شود. غیر از این موارد، آزمایش‌های دیگری که پزشک کودک شما ممکن است توصیه کند عبارت است از:

سونوگرافی که از امواج صوتی برای نشان دادن تصویری از کلیه‌ها و مثانه استفاده می‌کند.
سیستو یورتروگرام حین ادرار؛ VCUG، که نشان می‌دهد آیا ادرار از مثانه به کلیه‌ها برمی‌گردد یا خیر. در طول سیستو یورتروگرام، قبل از اینکه سوند از طریق میزراه وارد مثانه شود، عکس‌برداری انجام می‌شود. به این ترتیب که یک رنگ مایع از طریق لولۀ سوند به مثانه تزریق می‌شود و عکس‌های بیشتری گرفته می‌شود تا رنگ در حین پر شدن مثانه و ادرار کودک، مشاهده شود. این فرایند حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
انواع اسکن‌های هسته‌ای که شبیه سیستو یورتروگرام است، اما از مایعات رادیواکتیو استفاده می‌کند و همگی بی‌خطر است.

درمان عفونت ادراری کودک

برای درمان عفونت ادراری کودک احتمالاً نسخه‌ای از آنتی‌بیوتیک ها تجویز می‌شود، تا بسته به نوع دارو، بین یک تا چهار دز را برای یک روز تا دو هفته به کودک بدهید. حتی اگر کودک شما بعد از چند روز بهتر به نظر رسید، لازم است دورهٔ کامل داروها را به او بدهید. اگر این کار را نکنید، ممکن است باکتری‌ای که باعث عفونت ادراری شده است به طور کامل از بین نرود و عفونت می‌تواند دوباره با قدرت بیشتری برگردد و کودک را حتی بیمارتر کند یا آسیب غیرقابل جبرانی به کلیه‌های او بزند.

اگر کودک شما بسیار بیمار است و قادر به خوردن و نوشیدن نیست، لازم است چند روز در بیمارستان بستری شود تا داروها را به صورت داخل وریدی و از طریق سرم دریافت کند. همچنین نوزادن کوچک‌تر از یک ماه که عفونت ادراری دارند حتماً باید در بیمارستان بستری شوند.
اگر کودک یک انسداد در مجاری ادراری خود دارد، ممکن است به عمل جراحی برای درمان آن نیاز داشته باشد. در برخی از موارد، برای درمان ریفلاکس ادرار نیز جراحی مورد نیاز است، اگر چه بسیاری از کودکان تا شش سالگی کاملاً از این عارضه بهبود می‌یابند. آنچه پزشک کودک ممکن است در این فاصله برای جلوگیری از صدمه به کلیه‌ها انجام دهد تجویز بلندمدت آنتی‌بیوتیک شبانه با دز پایین برای جلوگیری از تکرار عفونت ادراری است.

جلوگیری از عفونت ادراری کودک

برخی از کودکان ممکن است کلاً مستعد ابتلا به عفونت مجاری ادراری باشند، اما در اینجا به چند اقدام که می‌توانید برای به حداقل رساندن خطر ابتلا کودک انجام دهید اشاره می‌شود:
شیردهی: اگر کودک را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، همچنان در صورت بیماری لازم است به شیردهی ادامه دهید. مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه با شیر مادر ممکن است از کودک در برابر عفونت ادراری محافظت کند و مزایای آن حتی پس از قطع شیردهی تا دو سال ادامه دارد.
مصرف مایعات: اطمینان حاصل کنید که کودک شما مقدار زیادی مایعات می‌نوشد. نوشیدن مایعات بیشتر باعث ادرار کردن بیشتر خواهد شد که دستگاه ادراری را تخلیه و تمیز خواهد کرد. نوشیدن مایعات همچنین از یبوست، که احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری را بیشتر می‌کند، جلوگیری خواهد کرد.
مصرف غذاهای فیبردار: اگر کودک شما خوردن مواد غذایی جامد را شروع کرده است، مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار که به جلوگیری از یبوست نیز کمک می‌کند به او بدهید.
بهداشت ناحیۀ تناسلی: اگر کودک شما دختر است، از شست‌وشوی او با صابون‌های عطری که می‌تواند اندام تناسلی او را تحریک کند، خودداری کنید و وقتی پوشک او را عوض می‌کنید ناحیهٔ تناسلی را از جلو به عقب تمیز کنید تا باکتری‌های این ناحیه را به حداقل برسانید ولی از وسواس بیش از حد در مورد شست‌وشوی ناحیۀ تناسلی کودک تان خودداری کنید.

منبع : مادرشو

بیشتر بخوانید :
علل و راه‌حل عفونت ادراری
والدین درمان عفونت ادراری کودکان خود را جدی بگیرند
تغذیه و عفونت مجاری ادراری
عفونت ادراری در کودکان