وظایف شوهر نسبت به همسر از نظر قرآن و روایات (بخش اول)

در نفقه شرط نیست که زن فقیر باشد لذا بر شوهر واجب است، نفقه زن را بپردازد، هر چند زن توانگرتر از مرد باشد.
 

چکیده : همان‌طور که می‌دانید خانواده از مسئولیت‌های مشترک تشکیل شده و هسران نسبت به یکدیگر وظایفی دارند که در اینجا به وظایف اساسی شوهر نسبت به همسر خود از نظر قرآن کریم و روایات پرداخته می‌شود. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 954 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 تکالیف و وظایف شوهر

«قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ ناراً»؛ خود و خانواده خود را از آتش قهر الهى حفظ کنید. (سوره تحریم، آیه 6)
بر اساس این آیه، وظیفه مرد، حفظ خود و خانواده از جمله همسر، از گناه و معصیت بوده و مسئولیت اجراى موازین شرعى در خانواده به عهده مرد گذاشته شده است.
البتّه این وظیفه همان فرائض امر به معروف و نهى از منکر است که باید شرایط آن در نظر گرفته شود.
 

«وَعاشِرُوهُنَّ بِالمَعْرُوفِ»؛ با آنان (زنان) به نیکویى رفتار کنید. (نساء، آیه 18)
برخورد شایسته، یکى دیگر از وظایف مرد است. بنابراین، بر مرد جایز نیست با آزار و اذیّت زن، به خواسته‏ هاى خود برسد. رعایت حقوق شرعى زن و رفتارى خوش و منصفانه، از مصادیق برخورد شایسته است که رابطه ‏اى مودّت ‏آمیز را ایجاد مى ‏نماید.
 

«فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا»؛ «چنانکه اطاعت کردند (در امر زناشویى) دیگر بر آنها حقّ هیچگونه ستم‏ ندارید». (نساء، آیه 34)
هیچ‏گونه سلطه زور مدارانه و همراه با زیاده خواهى نباید از سوى مرد بر زن اعمال گردد. در اسلام، شوهر حاکم و زن محکوم و زیردست نیست. خانواده نباید محل‏ اعمال‏ ظلم وقدرت طلبى‏ هاى مرد قرار گیرد.
 

 «وَلاتُضارُّوهُنَّ لِتُضَیِّقُوا عَلَیْهِنَّ»؛ بر آنها تنگ نگیرید و آزار ندهید. (طلاق، آیه 6)
مطابق این آیه، مرد نباید در دادن مهریّه و نفقه و سایر حقوق زن، بر وى سخت گرفته و به آزار و اذیّت وى بپردازد، تا از حقوق خود چشم پوشى نماید.
 

 «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ»؛ مردان، سرپرست زنانند. (نساء، آیه 34)
 قوام یعنى سامان دهنده زندگى زن.
 «مرد تکیه ‏گاهى است که همسر به قوامیّت و تدبیر و گردانندگى او تکیه مى‏کند، برترى مرد از جهت نفقه‏ اى است که به زن مى‏ دهد، بنابر این دائره قوامیّت محدود به رابطه زوجیّت است، زیرا در آیه مذکور علت قوامیّت، نشوز و نفقه ذکر شده است که این دو عامل فقط در رابطه زوجیّت تحقق ‏پذیر است. از آنجا که سنخ قانون‏گذارى در فرهنگ اسلامى بر پایه عدل و احسان است (انَّ اللَّه یَأمر بالعدل و الاحسان)، لذا ریاست مرد در خانواده نیز بر همین اساس شکل مى‏گیرد. چنانکه کونوا قوّامین بالقسط، قوّامیّت را به قسط و عدل مى‏ خواهد. (آیت اللَّه سیّد محمد تقى مدّرسى. فصلنامه شوراى فرهنگى و اجتماعى زنان ش 9 ص 45)
 

در نفقه شرط نیست که زن فقیر باشد لذا بر شوهر واجب است، نفقه زن را بپردازد، هر چند زن توانگرتر از مرد باشد. ( تحریر الوسیله فصل فى النفقات، ج 2، ص 285، مسئله 19) 
دادن مخارج زندگى زن بر شوهر وقتى واجب مى‏ شود که زن در عقد دائمى شوهر باشد و اما زن غیر دائم واجب النفقه شوهر نیست، شرط دیگر این وجوب این است که زن در اطاعت شوهر باشد، بنابراین زن نافرمان حقّ نفقه ندارد. اگر زن مرتدّه شود، تکلیف دادن نفقه از شوهر وى ساقط مى‏ گردد. (تحریر الوسیله فصل فى النفقات، ص 280، مسئله 3- 1، ترجمه ج 4، فصل در نفقه و هزینه زندگى، ص 114)
نظر امام خمینى (ره) در میزان نفقه بر این است که «براى نفقه از ناحیه شرع، اندازه‏اى معیّن نشده، بلکه مکلّف را موظف نموده به اینکه هر چه زن نیازمند است از طعام و خورش و جامه در رختخواب و فرش و منزل و خدمتکار و آلات مورد نیاز در شرب و طبخ و تنظیف و غیره را برایش فراهم کند. بهتر است در تعیین معیار جنس و مقدار شئونات زن و حال امثال این زن و حال و متعارف در آن شهر ملاحظه شود». (تحریر الوسیله فصل فى النفقات، ص 281، مسئله 8)
 

 «وَآتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَى‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً»؛ و مهریه‏ هاى زنان را بدهید در حالى که آن عطیّه ‏اى از جانب خدا به ایشان‏ است، پس اگر چیزى از مهر خود را از روى رضا و خشنودى به شما بخشیدند، برخوردار شوید که آن برای شما حلال و گوارا خواهد بود. (نساء، آیه 4)
زن با تمام شدن عقد نکاح مالک مهریه مى‏ شود، لکن نیمى از آن در همان هنگام ملک مستقر مى‏ شود و نیم دیگر موقوف بر مطلق دخول است. (ترجمه تحریرالوسیله، ج 4، ص 96، مسئله 15)
آیه‏اى دیگر در لزوم پرداخت مهریّه و پرهیز از آزار و اذیّت زن در چشم پوشى از مهریّه خود مى ‏فرماید: «اگر خواستید زنى را رها کرده و زنى دیگر به جاى او اختیار کنید، و مال بسیار مهر او کرده‏اید، البته نباید چیزى از مهر او باز گیرید، آیا به وسیله تهمت زدن به زن، مهر او را مى‏ گیرید و این گناهى آشکار است، و چگونه مهر آنها را خواهید گرفت، در صورتی که هر کس به حقّ خود رسیده (مرد به لذّت و زن به نفقه و مهر) و در صورتی که آن زمان مهر را در مقابل عقد زوجیّت و عهد محکم حقّ از شما گرفته است». (نساء، آیه 19)

ادامه دارد...
 
منبع: حقوق وظایف زن و شوهر در قرآن و کلام اهل بیت علیهم السلام، ص 28، به نقل از نرم افزار کوثر