ویژگی های لازم برای زوج درمانی

توصیه های اخلاقی در بهداشت روانی، از متخصصان بالینی می خواهد که به تعلقات دینی مراجعان، احترام بگذارند. البته بیشتر درمانگران آمادگی و کفایت لازم برای پرداختن به تجارب دینی مراجعان را ندارند. روان درمانگران مذهبی می توانند مزایایی نسبت به سایرین داشته باشند؛ به کارگیری متون مقدس، نوشته های مذهبی و قواعد دینی برای کمک به مراجعان در رویارویی با مشکلات. مثلا توجه به کتاب مقدس درباره شرایط طلاق و آداب آن، می تواند به رویارویی فرد با این پدیده کمک کند (دویا و واتس، ۲۰۰۸). در آیات قرآن، طلاق همراه با احسان و نیکی به همسر، براساس عرف و پسند جامعه و حتی به شکلی زیبا تأکید شده است (بقره، ۲۲۹ و ۲۳۱ و احزاب، ۴۹).
پارگامنت و زین بور چگونگی برخورد درمانگران با موضوعات دینی مراجعان را به این صورت بیان می کنند: عدم پذیرش، گزینشی عمل کردن، برخورد سازنده و کثرت گرایانه.

امکانات درمانگر در برخورد با زوج های مذهبی می تواند امور زیر باشد:
1. استمرار همکاری با رهبران دینی؛
۲. موافقت با نظارت افراد دانشمند و استفاده از مشورت آنها؛
۳. خواستن و باز بودن نسبت به استفاده از منابع دینی زوجین (مانند دعا، نماز، سفارش به تکالیف خانگی مذهبی)؛
۴. گفتگو با زوجین در مورد چگونگی تمایل آنان برای دخالت ایمان در درمان و نگاه آنان به نقش درمانگر در این موضوع؛
۵. موافقت با توقف درمان وقتی زوجین احساس کردند که درمان به علت تفاوت در ارزش ها بی تأثیر شده است.

مناسب است درمانگران با هر جهت گیری نظری پرسش های زیر را برای انسجام بهتر دین و رویکرد نظری شان، مورد توجه قرار دهند:
1. پایه گذار این نظریه (مثلا فروید، آدلر، پرلز) دین را چگونه می بیند؟ و نظرش درباره چگونگی کمک یا آسیب باورهای دینی زوجین به آنان چیست؟ آیا من (درمانگر) با این دیدگاه موافقم؟ اختلاف نظرهای احتمالی را چگونه حل و فصل کنم؟ ٢. این دیدگاه ها نسبت به جهان بینی های گوناگون مراجعان، چقدر انعطاف پذیر هستند؟ صاحب نظر معاصر هر دیدگاه، چه نگاهی به دین دارد و چگونه به آن می پردازد؟
٣. آیا باورها و ارزش های اصلی رویکرد نظری من (درمانگر) با باورهای دینی زوجین هماهنگ و سازگار است؟ آیا زبان و اصطلاحات این نظریه با آنچه که زوجین در مکان های دینی می شنوند، مشابه است؟ (مانند موضوعات افسردگی، وسواس، امید به آینده، معنای زندگی، بخشش و تعارض میان فردی).
4. اگر این گونه نبود، چگونه با این زوج از دیدگاه دیگری کار کنم؟ آیا اصلا مایل به این کار هستم؟
۵. پذیرش من از این دیدگاه نظری، چگونه با باورهای دینی و معنوی ام مرتبط و منسجم می شود؟ انتقال این امر به کارم با مراجعان، نحوه دینی دارد یا سکولار؟
۶. آیا میان رویکرد من به کار با این زوج و آنچه نیازهای فعلی آنان است، ناسازگاری احساس می کنم؟
٧. اگر رویکرد نظری من، نمی تواند با باورهای مراجعم و منسجم شود، آیا میخواهم به شکل متفاوتی عمل کنم؟ (مثلا فنون را تغییر دهم، دیدگاه خودم را، یا سایر فنون نظری و پایه ای را با آنان تطابق دهم (دوبا و واتس، ۲۰۰۸، ص۲۱۵).

روسا شایستگی های مشاور برای انسجام دین و معنویت را در هدایت رفتار اخلاقی به شرح زیر بیان می کند:
1. دانش کافی در مورد تفاوت ها و شباهت ها میان معنویت و دین؛
۲. شایستگی برای درک تفاوت های فرهنگی در مورد اعمال معنوی و دینی؛
٣. توانایی برای افزایش سطح دانش و پذیرش خود نسبت به باورهای دینی و معنوی متفاوت؛
۴. توانایی برای تعیین محدودیت های خود در درک دینداری و معنویت مراجع و هدایت او و کفایت مشاور برای ارزیابی رابطه معنویت و دین مراجع؛
۵. شایستگی برای تشخیص اینکه دین و معنویت به حل مشکل مراجع کمک می کند یا بخشی از مشکل اوست؛
6. توانایی به کارگیری باورهای دینی و معنوی مراجع در فرآیند درمان.
بی تردید، تنها دینداری یا معنویت شخصی درمانگر به انجام روان درمانی معنوی کمک نمی کند، بلکه باز بودن، حساسیت و خواست درمانگر برای کشف نقش معنویت در زندگی مراجع مهم تر است (پارگامنت، ۲۰۰۷).
هنگامی که روش های درمانی با سنت ایمانی زوجین سازگار باشد، آشناتر و بیشتر مورد پذیرش و نتیجه، مؤثرتر خواهد بود. متخصصان بالینی در چالش با دو زمینه اخلاقی و بالینی باید دقیق عمل کنند. گفتگو از آموزه های کتاب مقدس در زمینه رفتارهای نابهنجار و باورهای نامناسب و مشکل زا در امور زناشویی می تواند بسیار مؤثر و سودمند باشد. زوج ها را باید تشویق کرد تا بدیل های مفهومی و رفتاری را ملاحظه کنند، بدون آنکه احساس کنند درمانگر باورهای معنوی اصلی آنان را به چالش کشیده است (واتس، ۲۰۰۷).