راهکارهای ایجاد نظم در کودکان

انتظارات واقعی، احترام متقابل، دلگرمی و مهارت های برقراری ارتباط، چارچوبی را برای بنا نهادن همکاری و مسوولیت در بچه های کوچک به وجود می آورد. والدین می توانند در این چارچوب روش های موثر انضباط را جستجو کنند. انضباط موثر به بچه ها  کمک می کند که یاد بگیرند چگونه با دیگران همکاری کنند و  چگونه از عهده کارشان برایند.
مکانیزم پاداش: پاداش به بچه ها یاد می دهد که حق دارند بابت همکاری انتظار پاداش داشته باشند. پاداش از نظر ارزش باید  تغییر یابد. آنچه باعث انگیزش یک بچه دو ساله می شود ممکن نیست به بچه پنج ساله انگیزه دهد.
تنبیه: تنبیه رابطه ای بر مبنای ترس است و به بچه ها یاد می دهد که خشمگین شوند. تنبیه حمله به عزت نفس بچه است و معمولا شورش و طغیان را فرا می خواند.
تنبیه ممکن است با موارد زیر همراه باش:

کتک زدن بچه ها به آنها نشان می دهد  که حل مشکلات از طریق کتک زدن کاری َخوب است. با ایجاد دردهای  جسمانی در بچه ها به آنان می آموزیم که از والدین بترسند. بعضی از بچه ها از احساس گناهی که در والدین بعد از کتک زدن ایجاد می شود استفاده کرده و همه گونه امتیاز به دست می آورند.
 

انضباط موثر یک فرایند یادگیری را آموزش می دهد و هدفش خود انضباطی و هدایت بچه ها به این امر است مسئول و همیار باشند. انضباط بر این اصل تاکید دارد که کودکان بتوانند بر اساس کنترل و خواست درونی به انجام برنامه ها و ترتیب دادن امور شخصی بپردازند.
 

کلید انضباط موثر برقراری احترام و انتظار همکاری است. بچه ها به احترام و انتظارات مثبت پاسخ می دهند.
پرت کردن حواس بچه، نادیده گرفتن سوء رفتار در مواقعی که لازم است، ایجاد محیط مناسب، کنترل وضعیت نه بچه، درگیر کردن بچه ها از طریق انتخاب ها و پیامدها، طرح ریزی برای ابراز محبت، اجازه عمل دادن، افزایش ثبات  خود و توجه به رفتار مثبت از جمله ملاک های تربیتی مناسب جهت رشد انظباط در کودکان است.
در انتخاب روشی مناسب، در نظر گرفتن سطح رشد بچه حائز اهمیت است. شما مطمئنا درخواهید یافت که بعضی از روش ها در مورد فرزند شما بیش از سایر روش ها موثر است.
 

این امر به روشی محترمانه با اشتیاق، کنجکاوی وگستره توجه کوتاه مدت آنان سر و کار دارد. مثلا اگر فرزند سه ساله تان با اصرار گوشی موبایل برادرش را گرفت بجای بکارگیری برخورد جسمانی و زور اسباب بازی یا وسیله ای دیگر را به او بدهید و گوشی را از او پس بگیرید.
 

این مهارت را می توان برای انجام مزاحمت های پیش پا افتاده که مخرب نیستند یا خطرناک نیستند به کار برد، مانند تظاهر کردن، قهرکردن ، نالیدن، نمایش قدرت دادن، کوشش در قطع کلام کردن و درخواست همراهی کردن، توهین کردن.
البته در پاره از موارد نادیده گرفتن سوء رفتار نامناسب خواهد بود. مثلا فرزند شما با عده ای از بچه ها بازی می کند و کلمات بد به زبان می آورد. در این وضعیت باید تصمیم بگیرید که بچه را از بازی خارج کنید تا تاثیر کلمات بد به بچه های دیگر سرایت نکند.
نادیده گرفتن سوء رفتار چیزی بیش از صحبت نکردن است. اگر شما احساس تان را با حالت  چهره یا به زبان حرکات انتقال می دهید، فرزندتان خواهد دانست که شما رفتار او را نادیده نگرفته اید.
 

بچه های کوچک باید جستجو کنند تا بتوانند چیزی یاد بگیرند. این ما هستیم که باید محیط را طوری به وجود آوریم که بچه ها بتوانند تجاری عملی داشته باشند.
پیشنهاد شده است که وسایل خانه را طوری بچینید که بچه ها بتوانند به آنچه در سه چهارم اتاق در دسترس شان است دست یابند.
وقتی محیطی امن ایجاد می کنید به خاطر داشته باشید: بچه های نوپا در فرایند یادگیری معنی مال من و مال ما هستند به محض اینکه فرزندتان یاد گرفت بعضی چیزها را این طرف و آن طرف بگذارد تفاوت میان مال من و مال تو را به او اموزش دهید.
به محض اینکه فرزندتان اموال شما  را محترم دانست، می توانید به تدریچ بسیاری از آنها را در محیط امن قرار دهید.
اگر اشیا را همیشه دور از دسترس بچه ها بگذارید بچه ها مفهوم احترام قائل شدن برای اموال دیگران را یاد نمی گیرند.
 

وقتی بچه را کنترل می کنیم، خطوط راهنما رامشخص می کنیم و به بچه آزادی می دهیم در آن موقعیت انتخاب کند. ما فرزند مان را با گفتن این که چه کاری انجام دهد، کنترل نمی کنیم، بلکه وضعیت را کنترل می کنیم. وقتی به بچه ها اجازه می دهیم جنبه هایی از زندگی شان را که متناسب با رشد آنان نیز هست، کنترل کنند، شانس ایجاد همکاری در زمینه هایی را که انتخاب ها محدود هستند، افزایش می دهیم.
دو راه برای کنترل وضعیت وجود دارد :
از طریق ساختن محیط
با به کار بردن انتخاب های کلامی در درون محدودیت ها
 

هنگامی که چندین انتخاب را در برابر فرزندتان قرار می دهید، به او کمک  می کنید که عدم وابستگی و همکاری را در خود پرورش دهد. شما می توانید انتخاب های ساده تری را مطرح کنید که هم  به خواسته فرزندتان احترام بگذارید و هم خواسته خودتان را لحاظ دارید.
 

مسئله انضباط و سازمندهی رفتار امری بسیار مهم است که پرداخت به آن از دوران کودکی ضروریست. کودکان با رشد توانایی حرکتی و ایجاد توانایی راه رفتن حالا دیگر می توانند دستکاری های بیشتری بر محیط پیرامون داشته باشند. اینجا مرحله ایست که بایستی بر نظم جویی و احترام به حقوق دیگران تاکید کنیم. بایستی به مرور به کودکمان آموزش دهیم که هرچه او میخواهد امکان ندارد سریعا در دسترس او قرار گیرد. البته بایستی توجه داشت که با ایجاد محدودیت های زیاد و مانع تراشی بیشتر برای کودکان نبایستی از تجربه و کسب لذت ناشی از کنجکاوی او نیز جلوگیری کنیم، بلکه بایستی با رویکردی متعادل همکاری و احترام به حقوق دیگران را نیز به او آموزش دهیم.

منبع:
رابینسون، ماریا. رشد و شخصیت کودک از تولد تا یک سالگی. (1387). (مترجمین غلامرضا تبریزی، مرضیه وطن خواه، معصومه تبریزی). نشر دقت: مشهد.
درایکورس، رودلف، (1391) کودکان خوشبخت (راهبردهای تربیت کودک و بهبود رابطه ی والدین – فرزند). (ترجمه ی دکتر حمید علیزاده – علیرضا روحی). نشر ارسباران.