سیره رفتاری امام حسن (علیه السلام) در برابر آزار دیگران (بخش اول)

حلم و بردباری امام حسن (علیه السلام) در برابری دیگران، یک نمونه کامل رفتاری بر اساس دستورات اسلامست. 
 

امام حسن مجتبی (علیه السلام)، دومین امام شیعیان، در 15 ماه مبارک رمضان سال سوم هجری در شهر مدینه به دنیا آمد[1] و پیامبر (صلی الله علیه و آله) نام زیبای «حسن» را بر ایشان نهاد.[2]  کنیه وی ابومحمد می باشد. سبط، سید، زکى ، مجتبى القابی است که در کتاب های تاریخی برای حضرت (علیه السلام) نقل نموده اند که از همه این القاب، لقب «مجتبی» معروف ترین ایشان می شاد. او از اهل بیت و نیز آل کسا به‌شمار می‌آید. از دیدگاه برخی از اهل سنت، او پنجمین و آخرین خلیفه از خلفای راشدین محسوب می شود

در وصف ایشان، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: پیامبر این حسن [علیه السلام] از من خبر می دهد؛ آثار و دین مرا به مردم معرفی می نماید؛ سنت مرا زنده می کند؛ در رفتار خود متصدی امور من خواهد شد؛ خدا به وی نظر رحمت می افکند؛ پس خدا رحمت کند کسی را که این مقام را برای او بشناسد!^[3]

این نشان از آن دارد که رفتار و سیره عملی امام حسن (علیه السلام) همان رفتار و سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله) می باشد و به عبارتی سبک رفتاری امام (علیه السلام)، سبک رفتاریست که دین از انسان طلب می کند و می تواند الگوی رفتاری برای دیگر مسلمانان و شیعیان باشد، همانطور که طبق توصیفات قرآن کریم از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) ایشان را الگو برای دیگر افراد معرفی می کند و تبعیت از این الگو به گونه ای لازم برای کسانی است که به خدا و روز قیامت اعتقاد داردند و خدا را بسیار یاد می کنند.[4]
 

در یک تقسیم بندی می توان دوران زندگی امام حسن (علیه السلام) را به   تقسیم کرد:

آنچه لازم به ذکر است، عدم تعداد روایات قابل توجه از امام حسن (علیه السلام) می باشد. به همین خاطر در بررسی سیره وجودی ایشان، با منابع زیاد و قابل توجهی همچون دیگر اهل بیت (علیهم السلام) روبرو نیستیم وهمین سخن باعث می شود کشف سیره آن حضرت (علیه السلام) با مشکلاتی روبرو شود.    
 

«سیره» بر وزن «فِعْلَه» از ماده «سَیر» گرفته شده که به معنای حرکت کردن و راه رفتن است.[8]  «سیره» به حالتی گفته می شود که انسان و سایر جان داران، نهاد و وجودشان بر آن سرشت شکل گرفته است، حال می تواند آن حالت یک حالت غریزی باشد و یا یک حالت اکتسابی؛[9] چنان که گفته می شود: فلانی سیره و روشی نیکو یا قبیح دارد.[10] هم چنین سیره به معنای روش، سنت، هیأت و حالت هم آمده است.[11]

با نگاهی به این تعریف می توان بیان کرد که انسان از راه اعمال و رفتاری که از خود نشان می دهد شناخته می شود و اگر با زبان، چیزی درباره خود بیان نکند، اعمالش می تواند ترجمه ای از ذات و صفات درونی اش باشد. بنابراین، سیره می تواند شامل رفتارهای خاص در موقعیت های ویژه و هم رفتارهایی که یک بار و یا به تکرار از فرد سرمی زند، باشد؛ چرا که همه این موارد تجلی اندیشه های دورنی و خط مشی شخص است که به آن باور داشته و نظام فکری خود را بر اساس آن شکل داده است. به عبارت دیگر، آنچه فرد در عمل نشان می دهد، نمایی از سبک زندگی ای می باشد که برای خود برگزیده و بر آن خود را ملزم می داند.

ادامه دارد...

پی نوشت: