عذرخواهی همسران

بخشش راهی است برای بهبود روابط زناشویی. 
 

 تمرکز بر عوامل وحدت آفرین، زوج را برای عذرخواهی یا بخشش راستین آماده می کند. خیانت مسأله ای نیست که بتوان آن را پذیرفت و یا تحمل نمود؛ بلکه فقط می توان آن را مورد بخشش قرار داد.
 
از دید همسر خیانت دیده، بخشش می تواند پر مخاطره و تهدیدآمیز باشد. بنابراین، برای بیشتر افراد، بخشش مستلزم تغییر و افزایش در میزان ایمان، که خود مستلزم وجود شهامت قابل توجهی است. بدین منظور و برای وقوع بخشش دو عامل اساسی و مهم باید وجود داشته باشد: (۱) میزان بالایی از تعهد در رابطه و (۲) یک عذرخواهی راستین از سوی همسر بی وفا (کوچ، جونز و مور، ۱۹۹۹).
 

هدف از عذرخواهی، ارتقا سطح بهبودی رابطه زناشویی آسیب دیده است. برای عذرخواهی راستین، همسر بی وفا باید در این موارد شفاف عمل نماید: که شامل اقرار صادقانه به تخلف صورت گرفته، پشیمانی واقعی، تعهد به تغییر و یک عذرخواهی حقیقى است (کوچ و همکاران، ۱۹۹۹؛ فینچام، ۱۲۰۰۰ فیتنس، ۲۰۰۱؛ فلنگان، ۱۹۹۲: گلد و وینر، ۲۰۰۰؛ ورتینگتون، ۱۹۹۸).
 
همسر متخلف باید اندوه واقعی، تأسف و پشیمانی خود به همراه نیت جبران رنج و آسیب وارد آمده را ابراز نماید. چنانچه عذرخواهی در موقع مناسب و مقتضی ابراز شود، مسلما موجب افزایش همدلی از سوی همسر خیانت دیده خواهد شد (فینچام، ۲۰۰۰؛ فیتنس، ۲۰۰۱؛ گلد و وینر، ۲۰۰۰؛ ورتینگتون، ۱۹۹۸).
 
همدلی برآمده از یک عذرخواهی صادقانه به طور مطلوبی بر روی همسر خیانت دیده اثر گذاشته و موجب تخفیف خشم، کاهش انگیزه برای مقابله به مثل، کاهش انگیزه برای حفظ فاصله با همسر بی وفا و افزایش انگیزه برای رفتارهای آشتی جویانه شود (داربی و شلنکر، ۱۹۸۲؛ مک کالاف، ورتینگتون و ریچال، ۱۹۹۷).
 

معمولا برای آنکه یک عذرخواهی، مؤثر واقع شود، باید با تخلف مرتکب شده و اهمیت آن رابطة زناشویی تناسب داشته باشد. (تاووچیس، ۱۹۹۱). با این وجود، از آنجا که تخلف خیانت، خود به اندازه کافی بزرگ و قابل توجه محسوب می شود، همسران بی وفا اغلب بیشترین تلاش خود را می کنند تا به طرزی مؤثر و کارآمد عذرخواهی نمایند.
 
اما همسران خیانت دیده نیز به طور مشابه معمولا در پذیرش عذرخواهی مشکل دارند، حتی اگر خواهان برقرای آشتی در رابطه زناشویی باشند. کمک به مراجعان برای حرکت صحیح در این فرایند یکی از مهمترین وظایف درمانگر است. پیش از شروع فرایند عذرخواهی، درمانگر باید این موضوع را مورد ارزیابی قرار دهد که آیا همسر بی وفا درک درست و شفافی از آسیب وارد آمده بر در این تخلف را دارد؟ شناختی درست و همدلانه از رنج تحمیل شده به همسر مورد خیانت قرار گرفته دارد؟ ناراحتی صادقانه به خاطر ارتکاب خیانت و تعهد به باوفا ماندن دارد یا خیر؟ (فیتنس، ۲۰۰۱؛ إستاینر، ۲۰۰۰) گفتگو پیش از عذرخواهی، آماده سازی و تمرین می تواند به همسر متخلف کمک کند تا عذرخواهی مؤثرتری انجام دهد.
 
در هنگام عذرخواهی، مراجعان باید صادق و بی ریا، دقیق و بی پرده باشند؛ همچنین باید ابراز ندامت نموده و فقط در خصوص رفتار خود (عمل خلاف خود) گفتگو نمایند. (میچل، ۱۹۸۹). آنها باید از مواردی چون سخنان مبهم، بهانه آوردن، توجیه، کم اهمیت شمردن، اجبار، درخواست عاجزانه، اتخاذ حالت دفاعی و آلت دست قرار دادن، اجتناب نمایند.
 

در برخی موارد، مراجعان معتقدند که آنها فرایند بخشش را درک می کنند و تاکنون نیز چندین بار عذرخواهی نموده اند، اما نتایج اندکی به دست آورده اند. درمانگران باید این امر را طبیعی جلوه داده و با مشارکت مراجعان به کنکاش بپردازند که چرا عذرخواهی ها مؤثر نبوده و چه عواملی می تواند آنها را مؤثرتر و کارآمدتر نماید.
 
البته زوج ها اغلب تلاش می کنند که بدانند چه زمانی فرایند بخشش تکمیل شده است. به جای نشان دادن بخشش به عنوان یک رخداد آنی که یکبار اتفاق می افتد، باید به مراجعان آگاهی داد که بخشش یک فرایند متشکل از چندین مرحله است که مستلزم گذشت زمان و داشتن بردباری است. یادآوری روزمره خیانت می تواند موجب بازگشت احساسات ناخوشایند شود و چه بسا همسر خیانت دیده سرخورده شود و علی رغم تمایل و تصمیم به بخشش، احساساتی چون خشم و تنفر همچنان وجود داشته باشد. چنین مداخلاتی اغلب موجب دلسرد شدن همسران شده و به آنها این احساس را می دهد که بخشش غیر قابل اجرا است. درمانگران باید مسیر طبیعی بخشش را به طور مکرر به مراجعان یادآوری نمایند و توضیح دهند که این فرایند با برداشتن گام های کوچک به پیش می رود و وجود موانع در برخی مواقع قابل انتظار است.
 

در نهایت، نتیجه بخشش واقعی ایجاد تغییر در هسته رابطه زناشویی خواهد بود. بخشش به برگرداندن حس " ما بودن" در زوج کمک می کند، حسی که پس از نقض مرزهای یک رابطه زناشویی پیمانه از بین می رود. بسیاری از زوج های موفق در امر بخشش اظهار می دارند که ازدواجشان در پی به بهبودی قوی تر و مستحکم تر از آنچه پیش از خیانت بود شده است. در این موارد، هرچند خلاف صورت گرفته مورد چشم پوشی قرار نمی گیرد، اما برخی از زوج ها در می یابند که کار متقابل برای فائق آمدن بر این موقعیت بد منجر به بهبودی رابطه زناشویی به آن حدی شده است که می تواند هم عشق عمیق آنان به یکدیگر و هم تخلف وحشتناک صورت گرفته را با هم در خود جای دهد (فریدمن، ۲۰۰۰).
 
موانع احتمالی موجود بر سر راه بخشش
 برای بسیاری از زوج ها عوامل وحدت آفرین و شیوه های درمانی اشاره شده در بالا برای آغاز فرایند بخشش کافی است. با این حال، برخی موانع وجود دارد که می تواند جلوی شکل گیری وحدت در رابطه را گرفته، در فرایند بخشش اختلال ایجاد کرده و حل و فصل مسئله خیانت را به تأخیر بیاندازند. شایع ترین موانع عبارتند از خودشیفتگی، شرمساری، رنج ناشی از اتهام، خشم و ترس در یکی از همسران یا هر دوی آنها (امونز، ۲۰۰۰؛ ورنینگتون، ۱۹۹۸، ورتینگتون و وید، ۱۹۹۹).
 
این قبیل موانع عاطفی می تواند سد راه توانایی همسران در پذیرش مسئولیت در قبال رفتارشان و نیز سدی بر سر راه ایجاد همدلی، فروتنی و تعهد شده و در نتیجه مانع شکل گیری عذرخواهی و بخشش واقعی شوند. هنگامی که زوج ها به درمان معمول برای خیانت پاسخ نمی دهند، درمانگران باید این قبیل موانع را شناسایی و به رفع آنها اقدام نمایند.

نویسنده: پاول ر. پلوسو

 
منبع: کتاب «پیمان شکنی» (مداخلات درمانی برای بحران های زناشویی)