آثار بخشش و عفو در زندگی

یکی از راه‌های طول عمر با برکت انسان، عفو و گذشت از حق و حقوق خود نسبت به دیگران است.
 

هر دلخوری و کشمکش‌های که بین ما و اطرافیان رخ می دهد، یک فرصتی است برای بزرگ تر شدن و سکوی پرتابی برای اصلاح اخلاق مان است.اگر بتوانیم عواطف خود را مدیریت کرده و با زیرکی این تهدیدات را به فرصت تبدیل کنیم، باعث می شود ما گاهی با یک بخشش و گذشت از خطاهای دیگران، مراحلی از رشد را به یک باره سپری کنیم. ره صد ساله را یک شبه می‌رویم. 

این نکته را هم بدانید که افراد در مورد جبران کردن خطای دیگران دو حالت دارند: یک گروهی هستند که قدرت ندارند و نمی‌توانند جبران کنند. اما گروه دیگری هم هستند که قدرت دارند اما برای رضای خداوند، آرام می‌گیرند و کظم غیظ می‌کنند.  امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :زمانی که قدرت داری گذشت پیشه کن و هنگام تنگدستی بخشنده و در عین نیازمندی ایثارگر باش، تا فضل تو به کمال رسد. [1]  در روایت های اسلامی، آثار فراوانی برای گذشت کردن ذکر شده است که در این نوشتار به بررسی آنها می‌پردازیم. 
 

خیلی جالب است، در حق شما کوتاهی شده و شما برای رضای خداوند از این کوتاهی چشم پوشی می کنید و رفتار کریمانه ای نشان می‌دهید (چه در زندگی مشترک، چه در بین دوستان، چه در اجتماع…..) و بر احساسات خودتان کنترل دارید و با این رفتار خودتان در بین دوستان و آشنایان، عزیز و بزرگ می شوید. امام صادق (علیه‌السلام) از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده اند که؛ بر شما باد به بخشش، پس همانا بخشش جز به سرافرازی انسان نمی‌افزاید، از لغزش یکدیگر بگذرید تا خداوند شما را عزیز گرداند. [2] 

توجه: اگر در زندگی مشترک از خطاهای یکدیگر بگذرید، باعث محبوبیت و عزیز شدن شما در نگاه یکدیگر می‌شود. پس مانند افراد عقده ای نباشید که به سرعت می‌خواهند رفتارهای زشت دیگران را جبران کنند. چون انتقام جویی چه بسا به درگیری منجر شده و آتش فتنه را بیشتر می‌کند و در نهایت کار را به طلاق ختم می‌کند. 
 

کسی که عفو و گذشت داشته باشد باعث اصلاح قلوب و برطرف شدن کینه ها و عداوت ها می شود و باعث ترمیم رابطه های شکست خورده می‌شود. بخشش باعث شرمنده شدن و سرافکندگی طرف مقابل می گردد و کینه ها را از بین می‌برد. 

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: از لغزش های یکدیگر چشم بپوشید تا کینه و دشمنی از میان شما ریشه کن شود. [3]  وقتی شما از خطای دیگران چشم پوشی کنید، یک فرصت دوباره ای به او می‌دهید تا بتواند رابطه خود را با شما درست کند و از خطای خودش شرمنده شود. این فرصت دادن باعث می‌شود که او احساس کند رفتارش ناپسند بوده و باید برای جبران آن رفتار زشتش تلاش کند و با این رفتار، رابطه شما بهبود پیدا خواهد کرد.
 
توجه؛ بیشترین ارتباطی که انسان‌ها دارند با همسر و خانواده خودش است. پس احتمال اینکه رفتارهای از آنها ببینیم که سبب آزرده خاطری ما شود هم زیاد است. اگر بخواهیم به هر کدام از آنها واکنش نشان دهیم فرصتی برای لذت بردن از زندگی باقی نخواهد ماند. اگر بتوانید از اشتباهات هم بگذرید و رفتار نیکو نشان دهید، رابطه شما مستحکم تر خواهد شد.
 

خیلی جالبه که بدانیم یکی از عواملی که باعث کم شدن عمر انسان می‌شود، افسردگی و کینه و کدورت است. وقتی انسان قلبش ناراحت و پر از کینه باشد، لذتی از زندگی نمی‌برد و عمرش به کم می‌شود. در مقابل اگر کسی توانایی بخشیدن خطاهای دیگران را داشته باشد در واقع برای عمر خودش دارد سرمایه گذاری می‌کند، چون قلبش آرام و بدون استرس خواهد بود و کمتر گرفتار اضطراب می‌شود و از زندگی خود لذت می‌برد. یکی از راه‌های طول عمر با برکت انسان، عفو و گذشت از حق و حقوق خود نسبت به دیگران است. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرماید: من کثر عفوه مد فی عمره؛ کسی که زیاد اهل گذشت باشد عمرش طولانی خواهد بود. [4] 
 

یکی از راه های جلب رحمت الهی، بخشش و گذشت دیگران است. خداوند بنده های خود را دوست دارد و هر گونه لطف به بندگانش را لطف به خود می داند و درصدد جبران بر می آید. از این رو هر گاه ببیند انسانی از خطا و لغزش بنده او می گذرد، درصدد تشکر و جبران بر می آید و رحمت خاص خود را شامل حال او می کند.وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا ۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ، باید مؤمنان عفو و صفح پیشه کنند و از بدی ها در گذرند، آیا دوست نمی‌دارید که خدا هم در حق شما مغفرت (و احسان) فرماید؟ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. [5]

نکته؛ کلمه «عفو» به معنای بخشیدن است و «صَفح» به معنای نادیده گرفتن که مرحله بالاتر از عفو است. بعضی گفته‌اند که «صفح» آن عفوى است که در آن ملامت نباشد. توجه داشته باشید که بخشیدن و چشم پوشی کردن شما باید برای رضای خداوند باشد، چون رضای خداوند وقتی در میان باشد، روابط شما استحکام پیدا می‌کند و مشکلات شما حل خواهد شد. 

پی نوشت :
[1] آمدی، غررالحکم، قم: دارالکتاب الإسلام، سال 61، صفحه 246 
[2] بحارالانوار ، جلد 71، صفحه 401
[3] میزان الحکمة، حدیث 13176
[4] بحارالانوار، جلد 75، صفحه 359
[5] قرآن کریم، سوره مبارکه نور، آیه 22