کنترل حواس پرتی هنگام مطالعه

اینکه ساعت‌های متمادی و بدون وقفه پشت میز مطالعه بنشینید و درس بخوانید لزوما به این معنی نیست که به همان اندازه نتیجه مثبت خواهید گرفت.
 

شاید برای شما هم پیش آمده زمانی که برنامه‌ریزی کرده‌اید تا درس بخوانید و شرایط را برای خود فراهم کنید، اما هنگام مطالعه نتوانسته‌اید بیش از یک صفحه یا حتی یک پاراگراف پیوسته تمرکز کنید. فکرتان به چیزهای بی‌ربط، از خاطرات کودکی تا اشیاء محیط درس خواندن‌تان مثل تابلویی که سال‌هاست بر دیوار آن مکان نصب شده یا فرشی که مدت‌هاست روی زمین پهن شده است، پرت شود! قبل از شروع مطالعه خود، بهتر است نکاتی را برای بالا بردن تمرکز قبل از شروع درس خواندن رعایت کنید. این موارد را می‌توانید در اینجا بخوانید.

این شرایط به طور مختصر عبارتند از :
داشتن یک محل مخصوص برای مطالعه
آماده کردن هر آن چیزی را که برای مطالعه نیاز دارید (مانند کتاب، کتاب کمک درسی، ماژیک هایلایتر، دفترچه یادداشت و …)
کنار گذاشتن وسایل الکترونیکی غیرضروری
پیش رفتن طبق یک برنامه دقیق و اصولی
در نظر گرفتن پاداش‌های کوچک به شرط انجام برنامه‌ای که در نظر گرفته‌اید.
 

پس از اینکه شرایط قبل از مطالعه را فراهم کردید و مشغول مطالعه شدید، برای جلوگیری از بروز حواس پرتی و متوقف کردن آن، از موارد زیر کمک بگیرید:
 

برگه یادداشتی کنار خود بگذارید تا هرگاه فکرتان مشغول مسئله‌ای شد آن کلمه، عبارت یا جمله را آنقدر روی همان برگه که بالای آن نوشته‌اید «الان مشغول درس خواندن هستم، بعداً به این مسائل فکر خواهم کرد» بنویسید تا از فکرتان خارج شود. ممکن است دوست نداشته باشید متن خوانا باشد، مهم نیست آهن را به چه شکلی و به چه زبانی می‌نویسید، خوانا می‌نویسید یا ناخوانا، و … آنچه مهم است نوشتن است! شاید عجیب به نظر برسد، اما برای خود من هم پیش آمده است که در پنج خط تنها یک کلمه که ذهنم را به خود مشغول کرده بود، نوشتم اما پس از نوشتن آخرین کلمه، حتی به صورت ارادی هم نمی‌توانستم هنگام درس خواندن به آن مسئله فکر کنم.

ممکن است در اوایل شروع این عادت مفید، از صفحه‌ای که سیاه کرده‌اید، بترسید یا با خود بگویید این کار زمان‌بر خواهد بود، اما به مرور متوجه خواهید شد که اگر روز اول یک برگه کامل را نوشتید، روز بیست‌ودوم شاید نوشتن افکاری که میان درس خواندن به ذهن‌تان می‌رسد، بیشتر از یک خط هم نشود! نکته جالب در مورد نوشتن این است که اگرچه به خود وعده داده‌اید که زمانی دیگر به آن مسائلی که در کاغذ نوشته‌اید، خواهید اندیشید (بهتر است که به قول خود عمل کنید تا در ناخودآگاه این یک وعده دروغ به نظر نام‌گذاری نشود!)، اما وقتی که زمان آزاد برای اندیشیدن به آنچه که روی کاغذ نوشته‌اید پیدا کردید، دیگر تمایلی به فکر کردن راجع به آن‌ ندارید.
 

حقیقت این است که مکانیسم بدن ما بسیار هوشمند و در عین حال بسیار ساده و تربیت‌‌پذیر است؛ می‌توانیم از این ویژگی‌ برای عادت دادن‌ خود به متمرکز بودن هنگام مطالعه استفاده کنیم. برای این کار کافی است یک کش پلاستیکی معمولی که از اندازه دور مچ‌تان بزرگ‌تر باشد (مثل کشی که به دور پول می‌بندند) تهیه کنید و در مچ یکی از دست‌های خود بیندازید و هر زمان که متوجه شدید فکرتان از درس منحرف شده است، آن را کمی بکشید و رها کنید. مراقب باشید که خودزنی نکنید!! تنها گزش کوچکی که حواس شما را سر جایش بیاورد، کافی است.

این روش که در مقالات بسیاری به آن اشاره شده است، ما را به سمت شرطی شدن سوق می‌دهد؛ شرطی که ناخودآگاه ما را این‌گونه تربیت می‌کند که اگر هنگام درس خواندن حواس‌مان را از آنچه که باید (درس) منحرف شود، تنبیه کوچکی در کار است. باز هم تاکید می‌کنیم که اعتدال را در این کار رعایت کنید. قرار است تمرکزتان را تربیت کنیم نه اینکه به خود آسیب بزنیم و خود را برعکس از مطالعه بیزار کنیم!
 

اینکه ساعت‌های متمادی و بدون وقفه پشت میز مطالعه بنشینید و درس بخوانید لزوما به این معنی نیست که به همان اندازه نتیجه مثبت خواهید گرفت. گرام‌های (نمودار) بررسی مغزی نشان می‌دهد که توان یادگیری ذهن بعد از ۵۰ دقیقه نزولی می‌شود؛ به همین دلیل اگر بعد از هر ۵۰ دقیقه مطالعه، ۱۰ دقیقه استراحت برای خود در نظر بگیرید، عملکرد ذهن خود را برای یادگیری همچنان بالا نگه می‌دارید. البته اعداد دیگری که در این زمینه مشخص شده‌، یک ساعت مطالعه و ۲۰ الی ۳۰ دقیقه استراحت هم بیان شده است. آنچه اهمیت دارد این است که شما با چه مقدار مطالعه احساس راحتی می‌کنید؛ بنابراین بین این دو زمان گفته شده، زمان مشخص سیستم بدنی خود را بیابید.
 

اگر بدن شما یک ماشین باشد، بدون سوخت می‌تواند فعالیت کند؟ سوخت کافی (به مقدار کافی) به بدن (معده) خود برسانید تا آن هم بتواند انرژی مورد نیاز شما را برای درس خواندن که یک عمل ذهنی است و انرژی زیادی می‌طلبد، به مغزتان برساند.

شاید برای تان اتفاق افتاده باشد که هنگام مطالعه به دلیل گرسنگی‌، تمرکزتان را از دست داده‌اید. در این مواقع بهتر است وقفه‌ای کوتاه به خود بدهید و یک میان‌وعده سالم میل کنید و دوباره به درس خواندن ادامه دهید. اگر می‌دانید این مسئله مدام تکرار خواهد شد کمی خوراکی مفید کنار خود داشته باشید تا لازم نباشد محل مطالعه خود را ترک کنید.

بدیهی است اما ذکر این نکته مفید به نظر می‌رسد که خوراکی‌ها و میان وعده‌هایی که در این میان میل می‌کنید باید سالم باشد؛ به طوری که مغز بتواند بخش مفیدی از آن را جذب کند. این ضرب‌المثل انگلیسی اهمیت خوراکی‌هایی که به بدن خود می‌رسانید، به خوبی نشان می‌دهد: «شما آن چیزی هستید که می‌خورید».
 

این مورد را در نکاتی که باید قبل از شروع مطالعه رعایت کنید، ذکر کرده‌ایم اما ممکن است عادت داشته باشید که هنگام مطالعه‌ به موسیقی گوش دهید یا تلویزیون ببینید و هم‌زمان به مطالعه هم بپردازید.

منبع : مجله اینترنتی گاج مگ