شادکامی در دین اسلام

شادکامی می تواند زمینه ساز پذیرش گزاره های معنوی در انسان شود. 
 

دین اسلام به عنوان آخرین برنامه ی الهی زندگی بشر، دینی کامل، جامع و آسمانی است و با توجه به نیازهای متفاوت انسان زمینه های لازم برای کمال و تکامل او در ابعاد مختلف، نگاهی همه جانبه به وی داشته است، از جمله به پدیده ی شادمانی و نشاط توجه خاصی نموده و برای تجدید توان و کسب شادی و طراوت روحی راهکاری بنام "ادخال سرور"، "خرسندسازی" هم نوعان را ارائه کرده است و آن را از خصلت های خداجویان دانسته است (لقمانی، ۱۳۸۰؛ به نقل از دریکوندی، ۱۳۸۱).
 
شادمان کردن مومنان که در احادیث همچنان که مشاهده شد، سفارش زیادی به آن شده و همپایه ی شاد کردن رسول خدا و خداوند است. شادکامی که در فرهنگ دینی مرور نام گرفته است، صفتی پنهان و قلبی است که به خاطر دستیابی به خیر و منفعت و همراه با لذت درونی انسان خواهد بود، از این رو مفهوم "سر" "ویژگی ناپیدا" در آن وجود دارد و صاحب نظران آن را شادی خالصی قلبی دانسته اند (لقمانی، ۱۳۸۰؛ به نقل از دریکوندی، ۱۳۸۱).
 
روشنفکران و اسلام شناسان نشاط و شادمانی را پیامد ایمان به خدا می دانند و برای ایجاد نشاط ارزش زیادی قائل هستند. در این زمینه استاد مطهری معتقد است که ایمان مذهبی آثار تیک فراوان دارد، چه از نظر کاهش و رفع ناراحتی های ضروری که لازمه ساختمان این جهان است. خوش بینی، روشن دلی، امیدواری و آرامش خاطر از آثار بهجت زایی و انبساط آفرینی ایمان ملی است.
 

حضرت امام موسی بن جعفر (علیه السلام) از پدران خویش و امام علی (علیه السلام) نقل می کند که در تفسیر آیه ی "لا تنس نصیبک من الدنیا" فرمودند: پنج چیز را فراموش مکن و بیهوده از دست نده: ۱- صحت و سلامتی ۲-نیرو و توانایی ۳- فراغت و فرصت 4- جوانی 5- نشاط و سرزنده بودن را تا به وسیله آنها آخرت را به دست آوری (لقمانی، ۱۳۷۹؛ به نقل از دریکوندی، ۱۳۸۱). در فرازهایی از قرآن کریم سرور و شادی مطرح شده و جلوه های مختلف آن بیان شده است.
 
از جمله در سوره ی حدید آیات ۲۲ و ۲۳ می فرماید: هیچ مصیبتی نه در زمین و نه در نفس های شما به شما نرسد مگر آنکه پیش از آنکه آن را پدید آوریم و در کتابی مقدر شده باشد این کار بر خدا آسان است تا بر آنچه از دست شما رفته، اندوهگین نشوید و به سبب آنچه به شما داده است شادمانی نکنید و هیچ خود پسندی و فخرفروشی را دوست ندارد. در آیه ی ۳۶ سوره ی روم نیز می فرماید: و چون مردم را رحمتی بچشانیم بدان شاد می گردند و چون به سزای آنچه دستاورد گذشته ی آنان است صدمه ای به ایشان برسد به ناگاه ناامید می شوند. در آیه ی ۴۳ سوره نجم نیز آمده: هم اوست که می خنداند و می گریاند، یعنی تمامی اسباب خنده و گریه همچون احساسات انسان و یا دهان و چشم و سایر اعضاء در اختیار اوست و خداوند خالق همه ی آنهاست (علامه طباطبایی، به نقل از دریکوندی ۱۳۸۱). در احادیث هم توجه به شادی شده که قبلا ذکر شده که همه ی این ها نشان از اهمیت و جایگاه شادکامی در فرهنگ اعتقادی اسلام است.
 

در بهشت سرایی است به نام دار الفرح (شادی سرا) که تنها کسانی وارد آن می شوند که یتیمان مؤمنان را شاد کنند.  هر که مؤمنی را شاد کند مرا شاد کرده است و هر که مرا شاد سازد از خداوند زنهاری گرفته باشد و هر که از خدا زنهاری گیرد روز قیمت در امان  باشد. ۳- هر که اندوهی از اندوه های دنیا را از برادر مؤمن خود بزداید، خداوند هفتاد اندوه از اندوه های آخرت را از او بزداید (به نقل از فتاحی، ۱۳۸۷).
 

شادی، انبساط خاطر و نشاط می آورد و غم، گرفتگی خاطر و دلگیری. 2- کسی که شادیش کم باشد، آسایش او در مردن باشد. ۳- هر شادمانی به همان اندازه تلخ کامی در پی دارد. ۴- ریشه ی خرد توانمندی است و میوه ی آن شادی. ۵- شانی تو بیشتر به خاطر کار خیری می باشد که انجام داده ای و اندوهت بیشتر برای کار خیری است که از دست داده ای، ۶- عبدالله بن عباس می گوید: پس از سخن رسول خدا از هیچ سخنی به اندازه ی این سخن علی (علیه السلام) بهره مند نشده ام اما بعد، آدمی گاه برای دست یافتن به چیزی شاد می شود که در هر حال به آن می رسد و برای نرسیدن به چیزی اندوهگین می شود که هرگز به آن نمی رسد.
 
بنابراین، نکند بالاترین هدف تو در این دنیا رسیدن به لذتی یا فرونشاندن خشمی (از طریق انتقام) باشد بلکه باید هدف خاموش کردن باطلی یا زنده کردن حقی باشد و باید شادی تو به خاطر آن چیزی باشد که به امری از امور آخرتت دست یابی واندوهت آن جا باشد که امری از امور آن را از دست می دهی. ۷- هر که دلی را شاد کند: سوگند به آن که همه ی آواها را می شنود، هیچ کس دلی را شادمان نسازد مگر آنکه خداوند از آن شادمانی لطفی بیافریند و بدان گاه که گرفتاری و مصیبتی بدو رسد آن لطف، همچون آبی که در نشیب روان گردد، به سوی آن مصیبت و گرفتاری سرازیر شود و آن را از او دور گرداند همچنان که شتر غریبه (از میان رمای شتران) رانده می شود. ۸- شادی مومن در چهره ی او واندوهش در دلش پنهان است.
 

1-شادی در سه خصلت است: در وفاداری و رعایت حقوق و ایستادگی در برابر سختی های زمانه. ۲- هیچ یک از شما فکر نکند که اگر مؤمنی را شاد کرد فقط او را شادمان ساخته بلکه به خدا قسم ما را شاد کرده، بلکه به خدا قسم خدا را شاد کرده است. ٣- به خدا سوگند هر گاه حاجت مؤمن برآورده شود، در برآورده شدن آن رسول خدا شادتر گردد تا خود آن مژمن. ۴- هر که غمی از مؤمنی بزداید، خداوند اندوه های آخرت را از او برطرف سازد و از گورش خنک دل برون آید.
 
منبع: کتاب معنویت درمانی. سیدرضا میرمهدی، مجید صفاری نیا و احسان شریفی. صص 131-133، انتشارات آوای نور، سوم. 1396.