اضطراب اجتماعی، نشانه ها و درمان آن

برای درمان اضطراب اجتماعی کودکان، درمان های روانشناختی متفاوتی وجود دارد که می توان با مراجعه به درمانگر متخصص از آنها بهره گرفت.
 

ترس از مورد تمسخر قرار گرفتن، تحقیر شدن و خجالت کشیدن، ساده ترین علایمی است که خبر از یکی از فراگیرترین اضطراب های کودکان به نام اختلال اضطراب اجتماعی می دهد. علایم اختلال اضطراب اجتماعی بسیار متنوع و مشخص است و طبق تعریفی که در منابع معتبر علمی اعلام شده، این اختلال، فراتر از یک خجالت کشیدن ساده است و می تواند به طور قابل ملاحظه ای ناتوان کننده فرد در انجام بسیاری از فعالیت های خود باشد.

به گفته متخصصان علایم این اختلال باید حداقل تا 6 ماه ادامه داشته باشد و برای تشخیص آن، فرد باید به طور مشخص از ناراحتی و آسیبی در رنج باشد که فعالیت های معمول او را در موقعیت های اجتماعی، مدرسه و سایر مجامعی که شرکت می کند، تحت تاثیر قرار دهد. گاه اما اضطراب های اجتماعی به گونه ای هستند که برخی کودکان مایل به مطرح کردن دغدغه هایشان نیستند، اما در موقعیت های مختلف اجتماعی احساس ناخوشایندی دارند. این کودکان نه تنها در کنار بزرگسالان بلکه در کنار هم سن و سالان شان نیز احساس ناراحتی می کنند.
 

اختلال اضطراب اجتماعی که بیشتر در سنین نوجوانی خود را نشان می دهد، می تواند در کودکی نیز نمایان شود و چنانچه با اختلالات دیگری  مثل بی قراری، فرار از مدرسه، اضطراب جدایی، کمرویی و سایر اختلالات مشابه همراه شود، تبدیل به دوره های مزمنی شده و اختلال جدی در عملکرد اجتماعی آنها ایجاد می کند. متخصصان می گویند، گریه کردن و قشقرق راه انداختن های شدید و طولانی، آویزان شدن های زیاد به والدین و ناتوانی در صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی از مهمترین نشانه های این اضطراب در کودکان است.
 

افراد دارای این اختلال، اغلب در موقعیت های اجتماعی یا عملکردی، نگران و آشفته اند و از شرمندگی و احتمال تغییر واهمه دارند. به همین علت از موقعیت های ترس آور اجتناب کرده و اضطراب شدیدی را تجربه می کنند. آنها ارزیابی منفی از خود، عزت نفس ضعیف و احساس حقارت دارند و اغلب در مدرسه به علت اضطراب، پیشرفت چندانی نمی کنند و به دنبال آن احساس شکست می کنند. ارتباط این کودکان با افراد آشنا مثل اعضای خانواده اغلب خوب و راضی کننده است، اما مشکل زمانی است که از فعالیت های اجتماعی کناره گیری می کنند و برای تعامل اجتماعی با کودکان دیگر تحت فشار قرار می گیرند.
 

شروع اضطراب اجتماعی می تواند سرآغاز آثار و نشانه های افسردگی باشد و این امر نشان می دهد که ترس اجتماعی دارای نقشی در توسعه و پیشرفت دیگر اختلالات روانی است؛ از این رو تعلل در درمان آن به ویژه در کودکان به هیچ وجه جایز نیست. برای درمان اضطراب اجتماعی کودکان، درمان های روانشناختی متفاوتی وجود دارد که می توان با مراجعه به درمانگر متخصص از آنها بهره گرفت. اما روش اثر بخش دیگری که بسیار برای درمان این اختلال به کار گرفته شده و مورد علاقه بسیار زیاد کودکان نیز هست، بازی درمانی است.
 

بازی باعث ارتباط افکار درونی کودک با دنیای خارجی او شده و موجب می شود که بتواند اشیای خارجی را تحت کنترل خود در آورد و تجربیات، افکار، احساسات و تمایلاتی که برای او تهدیدکننده هستند را به خوبی نشان دهد. پژوهش های فراوانی نیز در این حوزه صورت گرفته که نتایج آنها حاکی از آن است که بازی درمانی می تواند در مهار اضطراب اجتماعی کودکان بسیار موفق عمل کند. چرا که تاثیرات مثبتی در خودپنداره، رفتار، مهارت و توانایی های اجتماعی کودکان ایجاد می کند و در جریان آن خودکنترلی، ابراز احساسات، پذیرش خود، افزایش عزت نفس را به آنها می آموزد.
 

بررسی های صورت گرفته بر روی والدین مبتلا به اختلالات اضطرابی نشان می دهند که کودکان آنها در معرض خطر بیشتری برای اختلالات اضطرابی قرار دارند و از میان اختلالات اضطرابی والدین، اضطراب اجتماعی از جمله شایع ترین اختلالات در طول زندگی افراد است. تحقیقات همچنین نشان می دهد که میزان بالایی از اضطراب اجتماعی در بین والدین کودکان خجالتی مشاهده می شود و نکته جالب توجه این است که اضطراب اجتماعی و اضطراب جدایی در کودکان، هر کدام با شیوع بالاتر همان اختلال در مادران شان مرتبط است.

اغلب اختلالات اضطرابی با گذر زمان برطرف نمی شوند و اگر کودک درمان نشود، در بزرگسالی دچار مشکلات رفتاری فراوان خواهد شد. از این رو لازم است به محض بروز علایم این اختلال در کودک به درمانگر مراجعه کرد. البته توجه به این نکته، بسیار مهم است که بخش زیادی از این اضطراب در کودکان میراثی است که ما پدرها و مادرها به آنها به یادگار داده ایم و تا ما درمان نشویم، شاید آنها هیچگاه درمان نشوند!

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - افسانه احمدی