طی سالهای اخیر در سراسر جهان و به دنبال آن در ایران، نمونه های مختلف پهپادهای تجاری به با کاربردهای مختلف تفریحی، نقشه‌برداری، تصویربرداری و ... در ابعاد وسیعی در اختیار اقشار مختلف قرار گرفته و در کنار کاربردهای فراوان خود، تهدیداتی را در پی داشته است.
دی ماه سال ۹۵ بود که پرواز یک «هلی‌شات» بر فراز منطقه پرواز ممنوع در مرکز تهران، واکنش پدافند هوایی و شلیک توپ‌های ارتفاع پست را به دنبال داشت.
۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۵ پرواز یک ریزپرنده بر فراز تهران با واکنش و شلیک پدافند هوایی همراه بود
از جمله مواردی که می‌توان آن را تهدید جدی از سوی پرنده‌های بدون سرنشین برشمرد، موضوع جاسوسی و تصویربرداری هوایی از اماکن ممنوعه، پادگان‌ها، مراکز نظامی و صنعتی و ... با توجه به کیفیت بالای تصویربرداری این نوع از پهپادها است.
همچنین طی سالهای اخیر و با توسعه تروریسم تکفیری در منطقه غرب آسیا، گروه‌های تروریستی مانند داعش و جبهة النصره که در عراق و سوریه فعالیت می‌کنند، استفاده از مولتی‌روتورهای مسلح به بمب‌های کوچک و یا حامل مواد منفجره برای انجام عملیات انتحاری متداول شده و تهدید جدیدی را پدید آورده‌اند.
نمونه‌ای از مولتی‌روتورهای مسلح گروهک تروریستی داعش
با توجه به تهدید جدی که پرواز پهپادهای کوچک در اماکن و محیط‌های ممنوعه پروازی می‌توانست ایجاد کند، بررسی روش‌های مقابله با این نوع پرنده‌ها با محوریت سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش بعنوان قطب طراحی و ساخت سامانه جامع مقابله با تهدیدات نوین ریزپرنده در دستور کار نیروهای مسلح قرار گرفت. پهپادهای تجاری و ریزپرنده‌ها از سیستم‌های هدایت رادیویی برخوردار هستند و بعضا توسط سامانه موقعیت یاب جهانی(GPS) نیز قابلیت مسیریابی و یا بازگشت به نقطه اول پرواز را دارند؛ از این رو مناسب‌ترین شیوه مقابله با این نوع ریزپرنده‌ها را می‌توان ایجاد اخلال الکترونیک در فرآیند هدایت و ارتباط آنها برشمرد.
در آذرماه سال ۱۳۹۵ و در جریان برگزاری رزمایش محمد رسول الله(ص) نیروی زمینی ارتش، نخستین سلاح اخلالگر الکترونیک برای مقابله با پهپادها و ریزپرنده ها به نمایش درآمد. این اخلالگر با برد ۳ کیلومتر و فعالیت در باند S، در بازه فرکانسی ۲.۳ تا ۲.۵ گیگاهرتز فعالیت می‌کند و توان تشعشع آن معادل ۳۰ وات است و توانایی مقابله با ریزپرنده ها و به زمین نشاندن آنها را دارد.
ظاهر این سلاح‌ها مانند یک سلاح انفرادی است که با نشانه‌روی به سمت هدف پرنده، باعث ایجاد اختلال در هدایت پرنده خواهد شد.
در گام‌های بعدی پروژه شاهد در نزاجا منجر به تولید خانواده اخلالگرهای «شاهین» در سه نمونه کوله‌ای، استقراری و دستی با بردهای ۲ تا ۱۰ کیلومتر و قابلیت اخلال بر روی امواج ماهواره‌ای شد که به تولید انبوه رسید و فروردین‌ماه سال جاری به یگان‌های عملیاتی ارتش جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شد.
این اخلالگر نیز مانند نمونه قبلی، ظاهری مانند سلاح انفرادی البته با ابعادی بزرگتر داشته و به دلیل برد بالا، بر روی آن دوربین هدفگیری نیز تعبیه شده است.
نمونه استقراری اخلالگر شاهین
دیگر عضو خانواده اخلاگرهای ارتباطی «شاهین» اخلالگر محمول بر پهپاد است که قابلیت اخلال در ارتباط پهپادها، مولتی روتورهای جاسوسی و بمب‌افکن در محدوده فرکانسی ۲۰ تا ۵۲۰ مگاهرتز را دارد.
این در حالی است که علاوه بر اخلالگرهای الکترونیک برای مقابله با ریزپرنده‌ها و پهپادها، پرتابگرهای تور محمول بر سلاح ژ-۳ به سمت ریزپرنده‌ها نیز توسط جهاد خودکفایی نزاجا ساخته شده که ۱۵۰ متر برد دارد و می‌تواند توری به مساحت ۲۰ متر مربع را پرتاب کند.
این سلاح در بازدید اخیر فرمانده کل ارتش از یگان‌های پدافندی جنوب غرب کشور نیز مشاهده شد.
تورپران محمول بر سلاح ژ-۳
اما جدیدترین دستاورد و سامانه اخلاگر الکترونیکی که به منظور مقابله با مولتی روتورها و پهپادهای جاسوسی و مهاجم توسط نیروی زمینی ارتش توسعه یافته است، سامانه «اخلالگر گنبدی و جهتی شاهد» است که بر اساس اطلاعات منتشرشده قابلیت نصب بر روی خودرو و استقرار ثابت و همچنین کشف اهداف به صورت تصویری را دارد.
از مشخصات این سامانه اطلاعاتی در دست نیست اما بر اساس قابلیت‌های ذکر شده برای این سامانه، می‌تواند با ارسال فرکانس‌هایی با طول موج بالا، گنبدی را برای محافظت از یک منطقه در برابر ورود ریزپرنده‌ها و پهپادها در باندهای فرکانسی مختلف ایجاد کند.
سامانه اخلالگر جهتی و گنبدی شاهد از ۲ خودرو تشکیل شده که یک خودرو مجهز به سامانه‌های کشف و الکترواپتیکی برای کشف اهداف پرنده و خودروی دیگر برای ارسال امواج اخلالگر به منظور جلوگیری از ورود ریزپرنده‌ها به محدوده حفاظتی است.
چنانچه با تولید اخلالگرهای خانواده شاهین، کشورمان به جمع سازندگان اخلالگرهای ضد ریزپرنده‌ها پیوست، با دستیابی به توان طراحی و تولید سامانه‌های اخلالگر گنبدی نیز ایران جزو معدود سازندگان این نوع اخلالگر در دنیا خواهد بود.
