نقش جهش تولید در ارتقاء سطح زندگی و تاثیر مستقیم آن بر مهاجرت

موضوع مهاجرت بحث داغی است که در کشور ما ایران از گذشته تا کنون همیشه بین افراد مطرح بوده است. البته ناگفته نماند که اخیراً حتی با وجود ویروس کرونا، این بحث خیلی داغ تر از گذشته شده است و بین تمامی افراد از هر قشر و صنفی که باشند رواج پیدا کرده است.

اگر در گذشته فقط افرادی که تمکن مالی بالایی داشتند و یا محصلان به مهاجرت به کشورهای دیگر فکر می کردند، امروزه افرادی که حتی وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند یا افرادی که هنوز در مقاطع تحصیلی پایینی هستند نیز به مهاجرت از ایران فکر می کنند. البته می توان بحث مهاجرت را خیلی دقیق تر تحلیل و بررسی کرد و فقط به مهاجرت به کشورهای دیگر اکتفا نکرد بلکه مهاجرت هایی که به وفور از روستاها به شهرها و یا از شهرهای کوچک به کلان شهرها صورت میگیرد نیز پراخت.

اما دلیل این همه مهاجرت چیست؟ چرا در سال های اخیر درصد افراد مهاجر خیلی خیلی بالاتر رفته است؟ جهش تولید کجای این ماجراست؟ آیا امسال که قرار است سال جهش تولید باشد نباید برای حل این مسئله نیز اقداماتی انجام شود؟ آیا بحث مهاجرت به اوضاع جامعه و مشکلاتی که در آن وجود دارد مرتبط است؟ در ادامه به بررسی دلایل مهاجرت ایرانیان و نقشی که جهش تولید می تواند در این زمینه داشته باشد می پردازیم. پس در ادامه با ما باشید.

چه عواملی باعث افزایش مهاجرت در بین ایرانیان شده است؟

دلایل مهاجرت به کشورهای دیگر برای ایرانیان بسته به فرد مهاجر می‎ تواند متفاوت باشد. برای مثال قشر تحصیل کرده که دارای مدارج علمی بالایی هستند، وقتی رفاه و آسایش و همچنین درآمدها درکشورهای دیگر را می بینند قطعاً به فکر مهاجرت می افتند و خب با توجه به رتبه و درجه ای که از نظر علمی دارند، کشورهای دیگر به شدت از آن ها استقبال می کنند. به خصوص در سال های اخیر که متأسفانه کشور ما ایران از لحاظ رفاهی شرایط مناسبی هم نداشته است.

این افراد در دیگر کشورها می توانند زندگی مرفهی داشته باشند و شغل مناسبی پیدا کنند. اقشار دیگر نیز هر کدام دلایل متعددی برای مهاجرت خود از ایران دارند. نمونه ی دیگر محصلین هستند که شاید اینجا در ایران انگیزه ای برای ادامه تحصیل نداشته باشند و این عدم انگیزه و اشتیاق برای تحصیل به دلیل کمبود شرایط شغلی مناسب برای آن ها به وجود آمده است.

وقتی می دانند که بعد از تحصیل، شغلی مناسب برای آن ها در جامعه وجود ندارد قاعدتاً انگیزه ای برای ادامه تحصیل پیدا نخواهند کرد. از طرفی وارد بازار کار هم نمی توانند بشوند چون برای آن ها کار مناسبی نیست. پس اولین چیزی که به ذهن آن ها می رسد مهاجرت به یک مقصد جذاب است.

شرایطی دیگر همچون سربازی اجباری برای پسرها یا مثلاً به سبب تحریم ها، وجود محدویت هایی که در دسترسی به خیلی از اپلیکیشن ها، وبسایت ها و پلتفرم های مختلفی که جهانی هستند، نیز همگی دلایلی برای این حجم زیاد از مهاجرت از کشور ما است.

مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ نیز با دلایلی مشابه در سال های اخیر رواج پیدا کرده است. نبود شغل در روستاها، رفاه پایین زندگی روستانشینان و کمبود امکانات آن ها همه موجبات مهاجرت عده ی زیادی روستا نشین، به خصوص نسل جوان آن ها، را فراهم کرده است. اما این ها هیچ کدام خبرهای خوبی نیستند. اینکه نیروی کار و نسل جوان از ایران بروند، نشانه ی آینده ای تاریک برای کشور است؛ پس باید چاره ای اندیشید. (1)

مشکلات معیشتی و بیکاری، چه نقشی در مهاجرت افراد دارند؟

شاید بتوان گفت بیکاری و عدم وجود کسب وکار مناسب برای افراد یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت آن ها به شهرها و یا کشورهای دیگر است. هر کسی آینده خود را بر اساس شغلی که دارد می سازد. اگر قرار باشد بعد از تحصیل خود بیکار بوده و نتواند درآمد کسب کند، دیگر انگیزه ای برای ادامه تحصیل نیز نخواهد داشت.

متأسفانه در سال های اخیر به دلیل تحریم های بی رحمانه ی آمریکا علیه کشور ما ایران، وضع اقتصادی نابه سامان شده و اوضاع معیشتی مردم نیز به شدت دشوار شده است. جالب است بدانید که طبق آمار انجام شده، بیشترین مهاجرت ایرانیان، به کشور آمریکا بوده است و این اصلاً خبر خوبی نیست. پس باید به فکر چاره ای در داخل بود و به طور کاملاً مستقل از کشورهای دیگر عمل کرد. کارآفرینی و ایجاد شغل، بهترین راهکار برای بهبود سطح زندگی مردم است و جهش تولید بهترین عامل برای آن. (1)

آیا جهش تولید می تواند باعث کاهش مهاجرت ایرانیان شود؟

همانطور که پیشتر هم گفتیم عوامل مختلفی از جمله مسائل شغلی و حرفه ای مانند بیکاری، وجود فرصت های شغلی بهتر و بیشتر در کشورهای دیگر، اشکال در نظام گزینشی و اداری و سلیقه ای بودن آن، رابطه محوری به جای ضابطه محوری و عدم شایسته سالاری در جذب نیروی کار، محودیت های فراوان برای دریافت انواع مجوزها و تسهیلات در زمینه تولید و ایجاد شرکت های دانش بنیان، مسائل اقتصادی مانند تفاوت در دستمزد با کشورهای پیشرفته، تناسب نداشتن درآمدها با هزینه ها در ایران و کم توجهی به شأن و منزلت نخبگان از سوی برنامه ریزان کشور، همگی در افزایش مهاجرت ایرانیان به دیگر کشورها به خصوص در سال های اخیر دخیل بوده اند.

حال امسال که توسط مقام معظم رهبری، جهش تولید نام گرفته است شاید بتواند مانعی بر سر راه این همه مهاجرت بشود. اگر تمامی مسئولین در هر منصب و مقامی که هستند تمام تلاش خود را بکنند تا جهش تولید فقط در حد یک نام و یک شعار باقی نماند و جامه عمل به آن بپوشانند، قطعاً در روند مهاجرت ها تغییری به وجود خواهد آمد. جهش تولید باید مسبب آن شود که مدیران و دستگاه ها با وضع قوانین تسهیل کسب و کار، شایسته سالاری و افزایش عدالت اجتماعی و تأکید بر مسائل فرهنگی باعث کاهش مهاجرت نخبگان و افزایش زیست بوم مساعد، برای فعالیت نخبگان شوند. (2)

متأسفانه روندی که در خیلی از سازمان ها در حال حاضر در حال اجراست بر این روال است که مدیر ارشد در راستای اجرای خیلی از پارتی بازی ها و یا به منظور قرار نگرفتن در سایه افراد ماهر، آنان را در مناصب مدیریتی نمی گمارد و این امر باعث می شود این افراد نخبه دچار سرخوردگی شده و به انزوا کشیده شوند. و به قطع بعد از آن به دنبال مقصدی می روند که پذیرای آن ها بوده و استقبال گرمی از آن ها به عمل آورد. از سوی دیگر نخبگان در صورت قرار گرفتن در مسیر کارآفرینی و تولید با درهای بسته بسیاری روبرو می شوند. پس جهش تولید درواقع باید با اصلاح نظام مدیریتی سازمان ها و اصلاح فرهنگ غالب در جامعه باعث کاهش مهاجرت ها شود. (2)

البته از مهاجرت به کشورهای دیگر که بگذریم، مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها نیز در سایه جهش تولید میسر خواهد شد. پیش از این ذکر کردیم که به دلیل شرایط نامناسب زندگی در روستاها و جذاب بودن شرایط و رفاهیات شهرها برای روستا نشینان به خصوص در نسل جوان، سیل عظیمی از مهاجرین روستایی به شهرهای بزرگتر در سال های اخیر در حال رخ دادن است.

حال امسال با شعار جهش تولید، می توان این نوع از مهاجرت را تا حد زیادی کاهش داد. جهش تولید اگر موجب شود که شرایط معیشتی در روستاها دوباره همچون گذشته ها بهبود یافته و سطح زندگی روستا نشینان ارتقا یابد، دیگر هیچ جوان روستایی به فکر مهاجرت به شهرها برای ساختن آینده خود نمی افتد و به فکر آبادانی و بهبود روستای خویش خواهد بود.

رابطه مستقیم افزایش فرصت های شغلی و اشتغال زایی با بهبود کیفیت زندگی

طبق بررسی هایی که در پاراگراف های قبلی انجام دادیم، یکی از عمده ترین دلایل مهاجرت همین کمبود شغل و یک کسب و کار مطمئن بود که افراد را به فکر مهاجرت و پیدا کردن مقصدی برای یافتن یک شغل و امرار معاش از طریق آن می اندازد. حال اگر تصمیماتی اتخاذ شود که به موجب آن ها اشتغال زایی انجام گیرد، قطعاً پیرو آن مهاجرت نیز کاهش می یابد.

حتی در صورت وجود امنیت شغلی در کشور، انگیزه افراد برای تحصیل نیز بیشتر می شود و بعد از اتمام تحصیل افراد محصل به ویژه نابغه ها به فکر ترک وطن نمی افتند و از علم و دانش خود برای بهبودی، ارتقا و آبادانی کشور خود استفاده می کنند.

حال رابطه جهش تولید با اشتغال زایی چیست؟ روشن است که با بهبود و توسعه تولیدات داخلی در این زمینه هزاران فرصت شغلی در مملکت ایجاد می شود. اگر محدودیت هایی که در زمینه تولیدات و یا حتی صادرات کالاهای داخلی به دیگر کشورها می باشد، برداشته شود، تولیدات رونق پیدا کرده و به دنبال آن سطح زندگی افراد جامعه نیز بهبود می یابد.

ایجاد هر شغل در جامعه شاید بتواند بیش از صد نفر را در کشور ماندگارکرده و آن ها از مهاجرت صرفه نظر خواهند کرد. پس تلاش ها برای تحقق شعار سال باید دو چندان شود زیراکه بهترین راهکار برای اشتغال زایی می تواند همین جهش تولید باشد. البته ناگفته نماند که نه تنها مهاجرت های خارجی که حتی مهاجرت های داخلی، یعنی مهاجرت روستاییان به شهرها نیز با ایجاد شغل و اشتغال زایی، کاهش فراوان می یابد. (3)

اگر با جهش تولید در روستاها در زمینه های مختلف از صنایع دستی گرفته تا محصولات کشاورزی، فرصت های شغلی ایجاد شود، دیگر نسل جوان روستا به دنبال کسب و کار راهی شهرها و شهرستان ها نمی شوند. در محل زندگی خود می مانند و با کار و فعالیت باعث آبادانی هر چه بیشتر روستای خود و در نتیجه بهبود سطح زندگی افراد دیگر نیز می شوند.

پس باز هم همه چیز برمی گردد به تحقق شعار سال. با تحقق جهش تولید است که منابع شغلی افزایش می یابد و سطح کیفیت زندگی رشدی مضاعف می کند، آنچنان که دیگر نیازی نیست کسی در جهت بهبود وضع زندگی خود محل سکونت و زادگاهش را ترک کند. (3)

و کلام آخر اینکه نقش جهش تولید در ارتقاء سطح زندگی مردم، نقشی مهم و حیاتی است. یکی از جنبه های مثبت این نقش همین تأثیر آن در کاهش مهاجرت هاست. هرچه وضع زندگی افراد در جامعه بهتر باشد و امرار معاش آن ها راحتتر و بدون فشار انجام گیرد، کم تر به این فکر می افتند که وطن خود را ترک کرده و برای ساختن آینده خود رهسپار دیگر کشورها شوند. پس تمام مسئولین و حتی افراد جامعه باید با تمام قوا برای تحقق شعار سال بکوشند.

جمع بندی و نتیجه گیری

آنچه در اینجا به آن پرداختیم بررسی نقش جهش تولید در ارتقاء سطح زندگی و تأثیر مستقیم آن بر مهاجرت بود. یکی از جنبه های مثبتی که شعار امسال به همراه دارد، ایجاد شغل و اشتغال زایی در جامعه است. و خب روشن است که با کارآفرینی و ایجاد شغل در جامعه سطح زندگی افراد ارتقاء می یابد و از زندگی خود احساس رضایت و خوشنودی می کنند. پس دیگر دلیلی برای ترک کشور ندارند. جهش تولید به دنبال خود هزاران راهکار برای ایجاد شغل دارد.

با اتخاذ تصمیماتی در جهت تحقق شعار سال، محدودیت هایی که بر سر راه تولید وجود دارد برداشته شده و تولید کننده ایرانی می تواند کسب و کار خود را در کشور خود گسترش دهد. از این طریق هزاران فرصت شغلی برای نیروی جوان و جویای کار در جامعه ایجاد می شود.

جامعه، خانه امن افراد شده و هرگز به فکر ترک آن نمی افتند چراکه سطح زندگی آن ها بهبود می یابد. البته مهاجرت روستاییان به شهرها نیز می تواند از همین طریق کاهش یابد. یعنی جهش تولید با ایجاد اشتغال زایی نه تنها از مهاجرت های خارجی بلکه از مهاجرت های داخلی نیز جلوگیری کرده و مهاجرت معکوس را سبب می شود.

پی نوشتها