دستاوردهای تعامل پویای میان اشتغال و جهش تولید

اشتغال زایی پایدار یکی از مهمترین مفاهیم در تحقق جهش تولید است که عوامل متعددی در این مسیر به شکلی وابسته بر روی تولید و توسعه اقتصادی تأثیر می گذارند. در واقع جهش تولید ضمانتی بر اشتغال زایی پایدار محسوب می شود که در آخر به پیشرفت اقتصادی و رونق ملی یک کشور کمک می کند.

یکی از مهمترین موضوعات در بررسی مفاهیم اجتماعی که سازمان ملل نیز یک روز را به این موضوع اختصاص داده، عدالت اجتماعی است. مفهوم عدالت اجتماعی تنها برای کشورهای در حال توسعه معنا پیدا نمی کند. عدالت اجتماعی بر اساس عنوانی که دارد باید بین تمام مردم در جوامع بین المللی به یک اندازه اجرا شود.

مفهوم عدالت اجتماعی

هدف از نام گذاری روز بیستم فوریه به نام عدالت اجتماعی، برقراری عدالت بین تمام ساکنین یک جامعه است. این مفهوم به منظور از بین بردن ریشه فقر، اشتغال زایی پایدار، رفاه اجتماعی برای قشرهای مختلف جامعه، از بین بردن تبعیض جنسیتی و تبعیض نژادی و... شکل گرفته است. در واقع عدالت اجتماعی را می توان مهمترین و اصلی ترین هدف برای ایجاد جامعه ای سالم و کارآفرین نامید. از سال 2007 که نام گذاری روز عدالت اجتماعی رسمی شد، سازمان ملل و تمام سازمان ها و نهادهای بین المللی در راستای رسیدن به اهداف این مفهوم، تلاش کردند. (1)

طبق اهداف عدالت اجتماعی، همه افراد یک جامعه برای برخورداری از رفاه و امکانات باید از حق و حقوقی یکسان بهره مند شوند. عدالت اجتماعی در تمام جنبه های ذکر شده حق هر انسانی است و انسان ها باید نسبت به حقوق یکدیگر در این مفهوم آشنا باشند.

سازمان ملل در هر سال هدف و شعار به خصوصی را برای تحقق اهداف بزرگ تر اعلام می کند. به عنوان مثال در سال 2018 شعاری مبنی بر عدالت اجتماعی برای کارگران، انتخاب شد. بر اساس این شعار کارگرانی که به دلیل انتخاب شغل مجبور به مهاجرت هستند، باید تحت پوشش عدالت اجتماعی قرار بگیرند. همچنین در سال 2020 نیز شعاری با هدف عدالت اجتماعی برای همگان در برابر تبعیض نژادی، فرهنگی، جنسیتی و... تعیین شد. (1)

مشکلات مختلفی باعث عدم برقراری عدالت اجتماعی می شوند؛ مهمترین عامل، فقر و عدم اشتغال است. متأسفانه در بسیاری از کشورها و مناطق محروم انسان ها از طبیعی ترین حق انسانی خود مانند زندگی با حداقل میزان رفاه یا آب سالم برخوردار نیستند.

عوامل مؤثر در رسیدن به عدالت اجتماعی

ریشه کن کردن فقر، گسترش نهادهای آموزشی، برقراری رفاه نسبی، اشتغال زایی، کمک به افراد بی بضاعت، برقراری عدالت جهت دسترسی مردم به امکانات درمانی و بهداشتی و... از عوامل مهمی هستند که در رسیدن به عدالت اجتماعی نقش دارند. هر کشور و جامعه ای در ابتدای مسیر دست یابی به عدالت اجتماعی باید برنامه ها و راهکارهای مؤثری را در نظر داشته باشد. هدف از رسیدن به عدالت در جنبه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... برپایی جامعه ای هدفمند در مسیر پیشرفت است. (1)

اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و سیاست از شاخص های کلی هستند که باید در چارچوبی مشخص عدالت اجتماعی را بین همه اعضای یک جامعه برقرار کنند. یکی از مهمترین بخش ها در این مفهوم، توزیع عادلانه ثروت و برقراری سطح نسبی از رفاه است. تمام فعالیت های اقتصادی که در یک کشور انجام می شود در نهایت باید به توزیع عادلانه ثروت منتهی شود. سیاست های اقتصادی و مالی باید به شکلی برنامه ریزی و سازمان دهی شود که اعضای جامعه در برابر حقوق اقتصادی خود به یک اندازه سود ببرند. (1)

برخی از افراد تصور می کنند عدالت اجتماعی تنها به یک فاکتور اقتصاد و ثروت می پردازد. این تصور کاملاً اشتباه است، عدالت اجتماعی همان طور که ذکر کردیم تمام شاخص های مهم مانند فرهنگ و سیاست را نیز شامل می شود. به عنوان مثال اعضای یک جامعه باید بتوانند به شکلی مساوی از حقوق آزادی بیان در فعالیت های سیاسی استفاده کنند. در واقع هر فعالیت و فرصت سیاسی و فرهنگی که در کشور شکل می گیرد، سود حاصل از آن باید به نفع تمام مردم باشد.(2)

در حوزه جامعه و فرهنگ، آموزش حرف اول را می زند. اگر آموزش و یادگیری تنها به قشر خاصی از جامعه تعلق نداشته باشد، همه افراد به یک اندازه در برخورداری از آزادی نقش خواهند داشت. فرصت هایی که جامعه و فرهنگ در اختیار افراد قرار می دهند باید از برابری و عدالت پیروی کند. حق و حقوق شهروندی باید متعلق به تمام اقشار جامعه به خصوص قشر ضعیف باشد. همه شهروندان یک کشور، عضوی از یک خانواده بزرگ هستند که باید نسبت به حقوق یکدیگر، احترام و تعهد را در نظر داشته باشند. (2)

در تمام فعالیت ها و فرصت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، همگان باید از آزادی و برابری به شکل مساوی برخوردار باشند. در هر کدام از بخش هایی که ذکر کردیم، تولید و توزیع عادلانه و برابر، مهمترین اصل خواهد بود. در حوزه های مختلف سیاست، اقتصاد، زندگی اجتماعی و فرهنگ؛ عدالت و برابری در توزیع قدرت، ثروت، توزیع احترام و تعهد و توزیع یکسان آموزش و اطلاعات، شاخص اصلی محسوب می شوند. در برقراری عدالت اجتماعی تنها زمانی برابری ایجاد می شود که افراد از قشرهای مختلف جامعه، به فرصت هایی یکسان دسترسی داشته باشند. این فرصت ها در نهایت افراد را به سمت عدالت اجتماعی رهنمون می سازد. (2)

عدالت اجتماعی در سایه توزیع برابر شاخص هایی که به آن ها اشاره کردیم به از بین رفتن عوامل مختلفی منجر می شود تا این عوامل مسیر رسیدن به عدالت اجتماعی را هموار کنند.

به طور کلی می توانیم تمام این موارد را به شکل زیر تقسیم بندی کنیم:

ریشه کن کردن فقر

ایجاد اشتغال زایی و درآمد مکفی

از بین بردن تبعیض در زمینه های مختلف

افزایش دانش و اطلاعات و از بین بردن بی سوادی

ریشه کن کردن مشکل مسکن

بهره مندی تمام اعضای جامعه از محیط زیست سالم

رعایت حق و حقوق شهروندی

برخورداری از خدمات یکسان در حوزه سلامت و درمان

ایجاد امنیت و حمایت عمومی

ایجاد حمل و نقل مناسب برای اقشار مختلف جامعه

اشتغال زایی و ایجاد عدالت اجتماعی در سایه جهش تولید

همان طور که اشاره کردیم یکی از مهمترین مواردی که در برقراری عدالت اجتماعی نقش دارد، ایجاد شغل به صورت پایدار است. این اصل نه تنها پایه های سازه عدالت اجتماعی را تحکم می بخشد بلکه در تحقق جهش تولید نیز نقش مهمی ایفا خواهد کرد. (2)

سال های زیادی است که بیشتر کشورها درصدد رونق تولید در کشور خود هستند. به این جهت که جهش و توسعه تولید داخلی به رشد و پیشرفت اقتصادی منتهی می شود. در مسیر جهش تولید عوامل مختلفی وجود دارد که رسیدگی به هر کدام از آن ها، تولید را به سمت توسعه و پیشرفت هدایت می کند. یکی از مهمترین عوامل استفاده از ظرفیت های بالقوه شهرستان ها و همچنین استفاده از ظرفیت های خالی است. (2)

متأسفانه در کشور ما درصد زیادی از ظرفیت بخش های مختلف، بدون استفاده و بهره وری مانده است. همچنین بسیاری از طرح های مهم که نیمه کاره رها شده اند نیز در مسیر تحقق جهش تولید نقش مهمی دارند. دولت باید تمام موانعی که بر سر راه تولید در شهرهای مختلف کشور وجود دارند را بردارد. تمام این موانع سد محکمی در برابر رسیدن به اشتغال زایی پایدار و جهش تولید هستند. اشتغال زایی پایدار یکی از ارکان اصلی توسعه در کشور است که باید نسبت به ظرفیت بالقوه شهرستان ها نیز حساس تر باشیم. (2)

با توجه به اینکه کشور تحت تأثیر پیامدهای تحریم های اقتصادی قرار گرفته است، دولت و مردم باید توجه بیشتری به رشد و توسعه تولیدات داخلی داشته باشند. در حال حاضر تحقق جهش تولید در کشور مهمترین عامل برای توسعه اقتصادی محسوب می شود. ایجاد اشتغال پایدار، ارتباطی مستقیم با جهش تولید دارد. اگر ظرفیت و توانایی نیروی کار در شهرها و شهرستان های مختلف به خوبی بررسی شود و امکانات لازم جهت راه اندازی کسب و کار نیز تأمین شود، اشتغال ضامن اصلی تحقق جهش تولید خواهد بود. (2)

کشور ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم دچار مشکلات اقتصادی فراوانی شد و سختی های بسیاری را بعد از این دوره پشت سر گذاشت. تنها تفاوت کشور ژاپن با کشور ما، اتحاد و همبستگی مردم و دولت و تمرکز بر رشد و توسعه تولید بود. ژاپن تمام تلاش خود را کرد تا با تولید کالاهای داخلی و صادرات آن به کشورهای دیگر، اقتصاد خود را رونق ببخشد. ژاپن نیز در ابتدا موفق به تولید کالای باکیفیت داخلی نشد اما با هوشمندی مواد اولیه لازم جهت تولید کالای داخلی را از کشورهای دیگر وارد کرد. به این ترتیب کالای داخلی تولید و در آخر به توسعه صادرات منتهی شد. (3)

به همین جهت در کشور ما ایران نیز اهمیت تولید پررنگ تر می شود. تولید کالای ایرانی نیاز به حمایت و تأمین مواد اولیه دارد، همچنین نیروی انسانی نیز در راستای اشتغال زایی به کمک توسعه و رونق تولید خواهد آمد. هر اندازه جهش تولید به تحقق نزدیک تر شود در مقابل نیز شغل های بیشتری ایجاد شده و عدالت اجتماعی نیز مسیر درست خود را طی خواهد کرد.

عدالت اجتماعی در این حوزه نیز اهمیت پیدا می کند. در جهش تولید، منابع، مواد اولیه، سرمایه، حمایت و... باید به شکلی یکسان بین صنایع و بخش های مختلف توزیع شود. در واقع رونق تولید زمانی به صورت منسجم شکل می گیرد که در صنایع کوچک و بزرگ، برابری و عدالت اجرا شود. (3)

به منظور رسیدن به عدالت اجتماعی، باید به اشتغال زایی پایدار برسیم. در مقابل نیز جهش تولید تنها ضامن رسیدن به ایجاد شغل بیشتر است. به این ترتیب ما شاهد یک زنجیره هستیم که تمام عناصر برای تحقق هدف به یکدیگر وابسته هستند.

نقش اشتغال پایدار در ایجاد عدالت اجتماعی

در مفهوم توسعه اقتصادی تمام عوامل و منابع تولید باید در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی حرکت کنند. ایجاد شغل، افزایش درآمد، توزیع عادلانه درآمد و... از مواردی هستند که در توسعه اقتصادی نقش دارند. منظور از توسعه پایدار، رسیدن کشور به مرحله ای است که نسل آینده در حوزه های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، زیست محیطی، اجتماعی و... حمایت شود. (3)

برای رسیدن به توسعه پایدار و برقراری عدالت اجتماعی باید به فاکتورهایی که در تحقق این اهداف نقش دارند، توجه کنیم. یکی از این فاکتورها اشتغال پایدار است. رشد و رونق تولید یکی از مهمترین اهداف توسعه پایدار است که می تواند ضامن اشتغال زایی پایدار نیز باشد. از دیگر اهداف مهم توسعه پایدار باید به افزایش سرانه درآمد، کاهش و از بین بردن فقر، رسیدگی به نیازهای اساسی، برقراری امنیت در جنبه های مختلف، ایجاد فرصت های شغلی بیشتر و... اشاره کنیم. (3)

زمانی که شرایط برای دست یابی به شغل بین اقشار مختلف، فراهم می گردد، جامعه یک قدم به توسعه اقتصادی نزدیک تر می شود. لازمه رسیدن به این شرایط، شناخت ظرفیت بالقوه مناطق مختلف و نیروی انسانی است. شناخت این ظرفیت ها به راه اندازی کسب و کارهای بزرگ و کوچک کمک می کند. به این ترتیب تمام افراد یک جامعه بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی آن ها، جذب کار می شوند.

کارآفرینی یکی از مواردی است که در راه اندازی کسب و کار نقش مهمی دارد. افراد کارآفرین با حمایت دولت و در اختیار داشتن منابع و مواد اولیه لازم، می توانند انگیزه بیشتری در افراد جویای کار ایجاد کنند. کارآفرینی نیاز به سرمایه و حمایت همه جانبه دارد، در واقع سرمایه گذاری در ایجاد شغل در طولانی مدت سود و سرمایه بیشتری به همراه دارد.(3)

همچنین کارآفرینی و راه اندازی کسب و کارها، یکی از مهمترین روش ها در ایجاد فرصت های بیشتر در جهت رسیدن به اشتغال زایی پایدار است. زمانی که اشتغال زایی پایدار ایجاد می شود، درصد بیشتری از افراد یک جامعه فرصتی تازه برای کار کردن و کسب درآمد پیدا می کنند. به این ترتیب اشتغال زایی می تواند عاملی مهم در برقراری عدالت اجتماعی باشد.

اشتغال زایی پایدار به عوامل مختلفی بستگی دارد. همان طور که ذکر کردیم یکی از این عوامل کارآفرینی است که منجر به ایجاد فرصت های تازه و ایجاد شغل برای افراد بیشتری است. کارآفرینی به شکل مؤثری در ایجاد اشتغال پایدار نقش دارد و این تنها یکی از اثرات مفید حمایت از کارآفرینی است. (3)

با افزایش شغل بیشتر عدالت اجتماعی نیز مسیر تساوی و برابری خود را طی خواهد کرد. بر این اساس فقر کاهش پیدا می کند، سرانه درآمد افراد افزایش پیدا می کند، بسیاری از مشکلات فرهنگی، اجتماعی و... رفع می شوند و هزاران موضوع دیگر که پرداختن به تمامی آن ها در این مطلب به زمان بیشتری احتیاج دارد. (3)

اهمیت اتحاد و همبستگی دولت و ملت

دستیابی به توسعه اقتصادی و تحقق جهش تولید، نیازمند اتحاد و همبستگی دولت و ملت در کنار یکدیگر است. همراه با این اتحاد، عوامل مختلفی در تعیین سرنوشت یک کشور نقش دارند که همگی در نهایت به رشد و توسعه اقتصادی منجر می شوند.

دولت در سایه حمایت از تولید داخلی باید نگاهی کلی و همه جانبه به مشکلات معیشتی مردم و وضعیت اشتغال آن ها داشته باشد. شناسایی نیازهای اساسی، دولت به سمت رونق در تولید داخلی و توسعه صادرات هدایت می کند. توزیع عادلانه تنها به ثروت اختصاص ندارد، توزیع برابر و مساوی در جنبه های مختلف اقتصاد، فرهنگ، اجتماع، سیاست و... منجر به برقراری عدالت اجتماعی خواهد شد.

مزایا و الزامات گسترش مشاغل خانگی در سال جهش تولید

امروزه کسب و کارهای کوچک و در اصطلاح مشاغل خانگی، در کشورهای مختلف جهان با رشد قابل توجهی روبرو هستند. برای راه اندازی یک شغل خانگی و کسب و کاری ساده نیاز به سرمایه چندانی نخواهیم داشت. همین امر سبب می شود تا افراد بیشتری در شرایطی آسان بتوانند کسب و کار کوچک خود را راه اندازی کنند.

این تصور اشتباه است که همه مردم باید در نهادی دولتی، شرکت یا کارخانه ای بزرگ مشغول به کار شوند. دنیای امروز با تغییرات و پیشرفت های متفاوتی همراه شده و رشد مشاغل خانگی نیز یکی از این تغییرات مهم محسوب می شود. دولت ها با بررسی مزایای مشاغل خانگی به این نتیجه رسیده اند که کسب و کارهای خرد می توانند نقش مؤثری در تحقق جهش تولید داشته باشند. حمایت از این بخش نیاز به تخصیص منابع مورد نیاز، تأمین مواد اولیه، اعطای تسهیلات مالی و... دارد. حمایت درست و اصولی از کسب و کارهای خانگی می تواند یک کشور را به هدف تحقق جهش تولید نزدیک تر کند.

مفهوم مشاغل خانگی چیست؟

مشاغل خانگی تنها یک اسم کوچک در دنیای بزرگ کسب و کار نیست، بلکه همین مشاغل کوچک می توانند نقش مهمی در تحقق جهش تولید داشته باشند. جهش تولید نیز در مقابل موانع موجود بر سر راه اشتغال زایی پایدار را حذف خواهد کرد.

مشاغل خانگی به شغل هایی گفته می شود که با سرمایه کوچک توسط یک یا چند نفر از اعضای خانواده راه اندازی می شوند. در واقع محل کار این افراد خانه آن ها است که با گسترش شغل، در این زمینه پیشرفت گسترده تری نیز مشاهده خواهد شد.

انواع مشاغل خانگی

مشاغل خانگی در زمینه های مختلف فرهنگی، هنری، کشاورزی، شیلات، صنعت، فناوری اطلاعات و... به گروه های متعددی تقسیم بندی می شوند. در ادامه به بعضی از انواع مشاغل خانگی اشاره می کنیم.

صنایع دستی

یکی از رایج ترین مشاغل در حوزه کسب و کارهای خانگی، صنایع و هنر دستی است. صنایع دستی با توجه به وجود فرهنگ و اقوام مختلف در کشور، حیطه فعالیت گسترده ای دارد. شما متعلق به هر نقطه از کشور که باشید و در هر مکانی که سکونت داشته باشید، می توانید از هنرهای دستی شهر یا روستای خود برای کسب درآمد استفاده کنید.

گلیم بافی و انواع بافته هایی که توسط دار قالی یا بدون دار بافته می شوند، همگی زیرشاخه صنایع دستی هستند. انواع لباس های محلی و سنتی هر منطقه، چاپ بر روی پارچه و چاپ سنتی، ساخت انواع ساز، کار با چرم و صنایع دستی چرم، صنایع دستی چوبی مانند منبت کاری، صنایع دستی فلزی، سفالی، کاغذی و... همگی مجموعه بزرگی از مشاغل خانگی در گروه صنایع دستی هستند.

در بخش های مختلف کشاورزی، شیلات، پرورش گیاه و... نیز فعالیت هایی مانند پرورش بوقلمون، زنبورعسل، پرورش ماهی، آماده سازی و بسته بندی سبزی، بسته بندی انواع حبوبات، شکر، قند، آماده سازی و بسته بندی انواع خشکبار و... انجام می شوند.

تأثیر مشاغل خانگی و جهش تولید بر رونق اقتصادی

جهش تولید نیاز به همراهی و اتحاد صنایع کوچک و بزرگ در یک جامعه دارد. تمام اعضای جامعه در تحقق جهش تولید و رسیدن به رونق اقتصادی تأثیرگذار خواهند بود. کسب و کارهای خانگی از عواملی هستند که در ایجاد اشتغال زایی پایدار و درآمدزایی نقش مهمی ایفا می کنند. نقش مردم در مشاغل خانگی به نقش مهمتری در جامعه تبدیل می شود. با راه اندازی مشاغل خانگی در واقع مردم قدمی بزرگ به سمت مشارکت در رونق تولید برمی دارند. (4)

یک شغل خانگی کوچک در ابتدا برای تعداد زیادی از اعضای خانواده شغل ایجاد می کند. هر اندازه تعداد نیروی کار افزایش پیدا کند، به همان نسبت نیز آموزش و درآمدزایی نیز به رشد قابل توجهی خواهد رسید. به این ترتیب کسب و کارهای خانگی می توانند در نگاه کلان، عاملی مهم در مسیر تحقق جهش تولید باشند.(4)

مشاغل خانگی و جهش تولید به صورت یکسان بر روی یکدیگر تأثیر گذاشته و در نهایت نیز منجر به توسعه اقتصادی می شوند. مشاغل خانگی کوچک در ابتدا نیاز به سرمایه چندانی ندارند اما در مسیر پیشرفت و راه اندازی کارگاه یا گسترش حیطه فعالیت، کسب و کارهای خانگی نیاز به حمایت خواهند داشت. دولت باید از کسب و کارهای خرد حمایت کند تا فرصت های بیشتری برای مشاغل مختلف، ایجاد شود.

امروزه کسب و کارهای خانگی و کوچک در جهان باعث رشد صعودی اشتغال زایی و درآمدزایی بیشتر شده اند. با توجه به اهمیت مشاغل خانگی و نقش آن در جهش تولید، کشور ما ایران نیز برای دست یابی به اهداف برتر و توسعه پایدار، باید حمایت بیشتری از مشاغل خانگی داشته باشد. (4)

یکی از عوامل مهم در رونق مشاغل خانگی که در حال گسترش هستند، تأمین مواد اولیه است. همچنین بسیاری از کارخانه های کوچک و کارگاه ها نیز با مشکل مواد اولیه مواجه هستند. در کنار تأمین مواد اولیه و مواد خام، هزینه های مربوط به آن ها نیز حمایت بیشتری از سمت دولت نیاز دارد. در این میان مالیات هایی که شرکت های تولیدی و کسب و کارها باید نسبت به پرداخت آن ها اقدام کنند نیز مانعی بر سر راه رونق تولید است. بسیاری از کارشناسان بر این امر اذعان داشته اند که برای کسب و کارهای خانگی که تازه شروع به کار کرده اند یا کارگاه های تولیدی که با هزینه های بالای تولید روبرو هستند، معافیت های مالیاتی، کمک بزرگی محسوب می شود. (4)

بانک ها و مؤسسات مالی با در نظر گرفتن تسهیلات بانکی و مالی می توانند راهگشای بسیاری از بنگاه های تولیدی و کسب و کارهای خرد باشند. با توجه به افزایش نرخ بیکاری و سرانه کم درآمد، راه اندازی مشاغل خانگی، راهکاری اساسی تلقی می شود. تا زمانی که نرخ بیکاری در یک کشور روند رو به رشدی داشته باشد، مسیر رسیدن به رونق ملی و توسعه اقتصادی نیز دورتر خواهد شد.

توسعه مشاغل خانگی یکی از ارکان مهم تحقق جهش تولید است که تمام کشورها به اهمیت آن آگاه شده و از کسب و کارهای خرد حمایت می کنند. در حال حاضر مشاغل خانگی عامل مهمی در تولید ناخالص ملی کشورهای توسعه یافته محسوب می شوند.

اشتغال زنان، یکی دیگر از جنبه های قابل تأمل رشد و توسعه مشاغل خانگی است. بانوان خانه دار معمولاً به خانه داری و نگهداری از فرزندان خود مشغول هستند. راه اندازی کسب و کار خانگی سبب می شود تا این بانوان نیز در شرایطی آسان، شغل کوچک خود را در محل زندگی شان تجربه کنند. در واقع مشاغل خانگی شرایط مساعدی را برای اشتغال زنان و همچنین بسیاری از جوانان فراهم می کنند. (4)

رونق تولید با حمایت از مشاغل خانگی

همان طور که اشاره کردیم، کسب و کارهای خرد در رونق و جهش تولید نقش دارند. به این ترتیب با جهش تولید، اشتغال زایی پایدار نیز ایجاد می شود. برای متصل کردن این زنجیره تمام این عوامل باید در راستای یکدیگر حرکت کنند. (5)

به عنوان مثال حمایت دولت باعث رشد و توسعه مشاغل خانگی شده و به همان نسبت نیز فرصت های شغلی بیشتری ایجاد می شود. اشتغال زایی پایدار مسیر را برای افزایش تولیدات داخلی و استفاده بیشتر از نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده، فراهم می کند.

عوامل دیگر مانند تأمین مواد اولیه، ایجاد سرمایه، تسهیلات مالی، حمایت از کسب و کارهای خرد و... نیز در این مسیر تأثیرگذار خواهند بود. در نهایت نیز با افزایش تولیدات داخلی، رونق تولید شکل خواهد گرفت. همچنین مشاغل خانگی به کاهش هزینه های اقتصادی نیز کمک بزرگی خواهند کرد. (5)

اهمیت نقش دولت در توسعه مشاغل خانگی

مهمترین وظیفه دولت در مسیر رشد و توسعه کسب و کارهای خانگی، حمایت از این مشاغل است. مشاغل خانگی در محیط های کوچک خانوادگی شکل گرفته و بزرگ می شوند. کسب و کارهای خانگی زمانی که گسترش پیدا می کنند نیاز به حمایت و سرمایه بیشتری برای توسعه فعالیت خود دارند.

دولت نسبت به شناخت این مشاغل و همچنین شناسایی ظرفیت های بالقوه، مسئول است. در بسیاری از نقاط دورافتاده روستاها و شهرستان ها، ظرفیت های بالقوه ای وجود دارند که با کمترین امکانات به بالفعل تبدیل می شوند. (5)

در حال حاضر تقاضا برای راه اندازی کسب و کارهای خانگی افزایش بیشتری پیدا کرده است. به همراه این افزایش تقاضا، دولت باید نقش حمایتگر خود را ایفا کند و منابع مالی و همچنین مواد اولیه ضروری را برای توسعه مشاغل خانگی فراهم کند. کسب و کارهای خانگی نیاز به شرایطی مناسب جهت رشد و توسعه دارند و این شرایط را حتی به صورت نسبی تنها دولت، کارآفرینان و سرمایه داران می توانند ایجاد کنند. صاحبان سرمایه، می توانند به عنوان کارآفرین، فرصت های شغلی بسیاری برای خانواده ها فراهم کنند. (5)

از آنجا که بیکاری عامل بسیاری از مشکلات اقتصادی، روحی و روانی، فرهنگی، اجتماعی و... است، ریشه کن کردن آمار بالای آن می تواند نقش مهمی در جهش تولید و توسعه اقتصادی داشته باشد. همچنین کاهش نرخ بیکاری درصد زیادی از مشکلات خانوادگی را برطرف کرده و انگیزه بیشتری برای ادامه زندگی به افراد می دهد. طبق آمارها و تحقیقاتی که در سطح بین المللی انجام شده، افرادی که توسط راه اندازی مشاغل خانگی، شروع به فعالیت کرده و درآمد کسب کرده اند، امید به زندگی در آن ها افزایش پیدا کرده است.

تبعات راه اندازی کسب و کارهای خانگی بسیار گسترده است که مهمترین آن‌ها رشد اقتصادی و جهش تولید است. افزایش کلاس های آموزشی، ایجاد احترام و انگیزه، بهبود شخصیت اجتماعی، افزایش درآمد، ایجاد فرصت های بیشتر برای اشتغال زایی و... دیگر تبعات حمایت از مشاغل خانگی هستند. (5)

دولت باید بیشتر از پیش، صنایع خرد و کسب و کارهای خانگی را حمایت کند. بدون تخصیص سرمایه و حمایت مالی، کسب و کارها نمی توانند مسیر رشد و پیشرفت را در طولانی مدت طی کنند. تأمین مواد اولیه و تأمین امکانات اقتصادی از دیگر شاخص هایی هستند که که با حمایت دولت به سرانجام مطلوبی خواهند رسید.

از دیگر مواردی که در این مطلب به آن اشاره کردیم، شناسایی ظرفیت های بالقوه است. در این بررسی، ظرفیت های فوق العاده ای شناخته می شوند. در مرحله بعد نوبت به حمایت دولت و فراهم کردن شرایطی می رسد که این ظرفیت ها به بالفعل تبدیل شوند. اتحاد و همبستگی در مشاغل خانگی بین اعضای یک خانواده یا جمعیتی کوچک نیز در رشد کسب و کار نقش دارد.

دولت می تواند با برگزاری دوره های آموزشی در بخش های مختلف کسب و کار، سطح دانش و تجربه افراد را بالا برده و از این مهارت در رونق تولید بهره مند شود. در واقع بیشتر مشاغل خانگی نیاز به آموزش و یادگیری مستمر دارند، به همین جهت دوره های آموزشی می توانند در رسیدن به این هدف مؤثر واقع شوند. (5)

بعضی از کسب و کارها برای کسب درآمد بیشتر و توسعه شغل نیاز به شرایط و زیرساخت های مناسب دارند. این زیرساخت ها باید توسط دولت سازمان دهی شده و در اختیار افراد قرار بگیرد. در مشاغل خانگی، محل سکونت و محل کار افراد یک مکان است. دولت می تواند از هر خانه چند نیروی کار و یک کارگاه یا کارخانه کوچک بیرون بیاورد. تصور کنید در هر خانه چند نیروی کار شغلی خانگی را به دست گرفته اند. با گسترش این شغل فرصت های بیشتری در اختیار افراد دیگر قرار خواهد گرفت. به همراه این رشد نیز میزان درآمد و رسیدن به سوددهی به مراتب افزایش پیدا خواهد کرد.

مهمترین مزایای توسعه مشاغل خانگی

کاهش نرخ بیکاری از مهمترین مزایای رشد کسب و کارهای خانگی محسوب می شود. با افزایش کسب وکارهای خانگی، افراد بسیاری از فرصت های جدید شغلی استفاده کرده و به کاهش نرخ بیکاری کمک می کنند. (6)

از دیگر مزایای مشاغل خانگی، افزایش سطح درآمد خانواده است. مشکلات اقتصادی در خانوارها، آن ها را در تأمین نیازهای ضروری با مشکل مواجه کرده است. ایجاد مشاغل خانگی درآمد خانوار را افزایش داده و در بهبود وضعیت معیشتی آن ها مؤثر واقع می شود. هزینه رفت و آمد در مشاغل خانگی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند. هزینه مربوط به رفت و آمد در مشاغل خانگی جایگزین هزینه برای رشد کسب و کار خانوادگی می شود.

یکی دیگر از مهمترین مزایای مشاغل خانگی، شروع کار با سرمایه اندک و حداقل امکانات است. با توجه به نوع کسب و کار افراد باید سرمایه ای مشخص در ابتدای راه در نظر داشته باشند. کسب و کارهای کوچک نیاز به سرمایه چندانی ندارند و همین امر مزیت مشاغل خانگی را مشخص می کند. (6)

مشاغل خانگی می توانند زیر سایه حمایت دولت از تسهیلات مالی استفاده کنند. با کمک این تسهیلات و تأمین منابع ضروری، مشاغل خانگی افزایش پیدا می کنند. از دیگر مزایای مشاغل خانگی نیز باید به فرهنگ مشارکت در خانواده، برنامه ریزی برای آینده شغلی اعضای خانواده، ایجاد حس امنیت در محیط خانواده و... اشاره کرد. (6)

ارتباط متقابل توسعه مشاغل خانگی و تحقق جهش تولید

مشاغل خانگی و تحقق جهش تولید ارتباط متقابلی با یکدیگر دارند. رونق کسب و کارهای خانگی منجر به تولیدات بیشتر خواهد شد. در حال حاضر بخش های مختلف تولیدی کار خود را با راه اندازی مشاغل خانگی کوچک، توسعه داده اند.

آموزش نیروی کار در حوزه کسب و کارهای خرد، مهارت این افراد را افزایش داده و در نهایت منجر به رونق تولید می شود. مزایای مشاغل خانگی تنها به کسب درآمد منتهی نمی شود، افراد یک خانواده در کنار کسب سود بیشتر از عزت نفس و احترام بیشتری نسبت به یکدیگر و نسبت به جامعه، بهره مند می شوند.

در شرایطی که ویروس کرونا وضعیت بسیاری از کسب و کارهای بزرگ را مختل کرده است، اهمیت مشاغل خانگی و کسب و کارهای خرد پررنگ تر شده است. در حال حاضر اکثر کشورها در جهان از مشاغل خانگی حمایت بیشتری کرده و از نقش مهم این مشاغل در توسعه اقتصاد و اشتغال زایی پایدار، آگاه شده اند.

تاثیر جهش تولید و اشتغالزایی در کاهش مهاجرت

جهش تولید باعث کارآفرینی در تمامی نقاط کشور می شود، در نتیجه به طور مستقیم بر مهاجرت تاثیر خواهد گذاشت. با این حال، مسئله مهاجرت و دست یافتن به جهش تولید امری ساده نیست. پیچیدگی آن نه تنها ریشه در مسائل اقتصادی دارد، بلکه در مسائل فرهنگی و آموزشی نیز ریشه هایی عمیق گسترده که شاید نتوان به سرعت آن ها را از بین برد. در نتیجه برای آنکه تاثیر جهش تولید و اشتغال زایی در کاهش مهاجرت را بررسی کنیم، در ابتدا باید به تعریف و دلایل مهاجرت بپردازیم.

جهش تولید و تاثیر آن بر مهاجرت

جهش تولید یکی از مسائلی است که در چند سال اخیر در کشور بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تاکید رهبر انقلاب بر این مسئله، اهمیت آن را افزایش داده است و باعث شده تا ارکان های مختلف در راستای تحقق آن به تلاش و کوشش بپردازند. حتی در دوره ای که با اپیدمی جهانی رو به رو هستیم، توجه به این مسئله کم نگردیده است. جهش تولید باعث رونق کارها می شود.

اشتغال زایی و کارآفرینی باعث افزایش سطح کیفی زندگی مردم می گردد. با این وجود، تحقق به آن با سرعتی که در تصور ما است، شاید امکان پذیر نباشد. موانع بسیاری وجود دارد. همین موانع هستند که هنوز افراد را به مهاجرت ترغیب می کنند. برای آنکه بهتر مسائل مهاجرتی را درک کنیم، باید دلایل آن را موشکافی کرده و بدانیم از کجا نشات می گیرد.

دلایل مهاجرت چیست؟

یکی از دلایلی که از قدیم الایام تا به امروز وجود داشته است، نداشتن امنیت است. افراد در مکانی که زندگی می کنند احساس آرامش و امنیت کافی ندارند. این مسئله شاید مربوط به سطح ملی نباشد و فرد در کنار اطرافیان و آشنایان خود احساس امنیت نکند. می توان گفت کشور ما نسبت به دیگر کشور ها از امنیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. برای نمونه، برخلاف ایالت متحده همه افراد نمی توانند سلاح خریداری کنند. م

سئله ای که حتی اروپایی ها نیز از اجازه خرید سلاح در آمریکا متعجب می شوند. با این حال دیده شده بسیاری از نخبگان به ایالات متحده مهاجرت می کنند؛ پس شاید دلیل آن ها مسئله امنیتی نباشد. (7)

فرار از فقر و افزایش کیفیت زندگی می تواند از دلایل اصلی مهاجرت باشد. این مسئله تنها بر مهاجرت به کشورهای خارجی تاثیر ندارد، بلکه مهاجرت از روستاها به شهرهای بزرگ را نیز شامل می شود. مسئله ای که باعث افزایش تراکم در شهرهای بزرگ می گردد و حتی گاهی باعث از بین رفتن فرهنگ و قومی باستانی می شود. گویش های مختلف از میان می رود و لباس های شهری یکنواخت، جای آن ها را خواهد گرفت. (8)

تفاوت زیادی بین حقوق و دستمزد و شرایط کار بین کشورها وجود دارد. بسیاری از کشورهای پیشرفته یک محیط کاری مناسب ارائه می دهند که این کشورها را برای افراد کشورهای کمتر توسعه یافته جذاب می کند. همچنین، بسیاری از مردم برای فرار از بیکاری بالا و کمبود فرصت در کشور خود مهاجرت می کنند. (8)

می توان گفت این مسئله از ریشه های اصلی مهاجرت است که جهش تولید می تواند بر آن تاثیر بگذارد. جهش تولید می تواند افراد کارآفرین را در سطح کشور افزایش دهد. به این ترتیب در تمامی نقاط، کاری مناسب ایجاد خواهد گردید. با تحقق این مسئله مهاجرت حتی از روستاها به شهرهای بزرگ نیز می تواند کاهش یابد. اهمیت و جایگاه روستاها در فرآیند های توسعه کشور را نمی تواند نادیده گرفت. تمرکز بر این مسئله حیاتی است چرا که عدم توجه به آن باعث افزایش بیکاری، حاشیه نشینی، رشد نامتوازن شهری، افزایش مشاغل کاذب و مشکلاتی از این قبیل می شود. (9)

امروزه با وجود وقوع اپیدمی انتظار می رود تا میزان مهاجرت به کشورهای خارجی کاهش یابد، با این حال همچنان شاهد مهاجرت به دلایل مختلفی هستیم. در این حالت می توان گفت، افراد نخبه و تحصیل کرده شاهد رفاه کاری و شغلی مناسب در دیگر کشورها هستند. کاری که مطابق تحصیل و رشته آن ها خواهد بود، همچنین درآمدی مناسب برای داشتن یک زندگی راحت برای آن ها فراهم خواهد کرد.

جهش تولید باعث می شود تا شغل هایی متناسب با سطح تحصیل و فرهنگ این افراد در کشور شکل گیرد. همین شغل های جدید باعث افزایش کار در کشور خواهد شد و بیکاری را برطرف می کند. با این حال، موانع اداری و عدم داشتن بودجه کافی برای شروع کارها باعث عدم تحقق سریع این مسئله می گردد.همچنین مسائلی از جمله:

سربازی اجباری برای آقایان

شرایط نامساعد تجاری به دلیل تحریم ها

محدودیت های دسترسی به بازارهای جهانی

نداشتن بودجه اولیه کافی

مشکلات اداری

مانع آن ها می گردد و در طولانی مدت امیدشان برای یافتن یا ایجاد شغلی مناسب را از بین می برد. دیده شده بسیاری از هنرمندان تحصیل کرده که به وب سایت های خارجی پیام داده اند، به دلیل وجود تحریم ها جواب رد گرفته اند. مسئله آن است که فعالیت آن ها در سایت های خارجی، کسب درآمد از آن طریق و تبدیل درآمد به ارز ریال ایران به نفع اقتصاد کشور خواهد بود. (10)

تحصیلات و تصورات خانواده ها از مهاجرت

علاوه بر مسئله شغل و کار که باعث مهاجرت افراد به دیگر کشورها می گردد، مسئله تحصیل نیز از اهمیت بالای برخوردار است. بسیاری از خانواده ها فرزندان خود را از سنین پایین برای تحصیلات به دیگر کشورها می فرستند. حتی اگر این مسئله باعث آن نشود که مهاجرت کامل صورت گیرد، این کودکان با فرهنگ کشور بیگانه خو می گیرند و اصلیت خود را از دست می دهند. جوان ترها برای تحصیل در رشته های مورد علاقه خود در دانشگاه های بهتری به کشوری با فرهنگ ناآشنا می روند و با یافتن دوستان و آشنایان از مکان جدید خود بهتر لذت می برند و اقامت خود را به مدت نامحدود تمدید می کنند. (8)

همان طور که اشاره کردیم، بسیاری از خانواده ها فرزندان خود را به کشورهای خارجی می فرستند و این تنها مختص تحصیل نمی شود. تاثیر خانواده و فرهنگ آن ها بر فرزندان از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگامی که یک فرد خانواده به کشوری دیگر سفر می کند و در آنجا کار و زندگی راحتی پیدا می کند، تبدیل به الگوی برای دیگر اعضای خانواده می گردد. همچنین باعث می شود تا تصور کنند در آن کشور پشتوانه ای خواهند داشت. تبلیغات کشورهای خارجی نیز بر این مسئله می افزاید. کشورهایی که نیازمند نیروی کار هستند و اگر فردی تحصیل کرده بخواهد به آن کشور مهاجرت کند، با آغوش باز آن ها را قبول می کنند. (2)

چگونه به کمک جهش تولید، مهاجرت را کاهش دهیم؟

دلایل مهاجرت را بررسی نمودیم، حال می دانیم سبب این میزان مهاجرت با وجود اپیدمی فعلی چیست. مسائل شغلی و اقتصادی و همین طور فرهنگ ها و برخی باورهای غلط باعث مهاجرت ایرانیان به دیگر کشورها شده است. عدم تناسب درآمدها و عدم پشتیبانی از شرکت های دانش بنیان چه به صورت مالی و چه فرهنگی، باعث شده تا افراد امید و علاقه خود را به کار از دست بدهند و تصمیم بگیرند به دنبال فرصت های جدیدی به کشورهای دیگر سفر کنند. (10)

با مطرح شدن جهش تولید، مسئولین شروع به تغییر و عملکرد خود دادند. با این امید که روزی به این وسیله موانع از سر راه کنار رود و موقیعت های مناسبی برای رشد و فعالیت در درون کشور ایجاد گردد. جهش تولید به ایجاد شایسته سالاری و افزایش عدالت اجتماعی تاکید خواهد کرد. همچنین محیطی مناسب و مساعد برای فعالیت نخبگان ایجاد خواهد نمود. (11)

نمی توان مهاجرت را به طور ذاتی خوب یا بد دانست؛ همگی به تاثیرات آن بستگی دارد. برای مثال، با تحقق جهش تولید، کارآفرینی در روستاهای کشور گسترش می یابد. همین مسئله باعث مهاجرت از شهرها به روستاها خواهد شد. این یک مهاجرت مثبت خواهد بود. افراد بومی می توانند از این طریق تخصص و مهارت خود را ارتقا دهند و محصولات داخلی بیشتر از هر زمان تولید گردد و مورد توجه قرار گیرد. (12)

نبود کار و مشکلات معیشتی سرچشمه ای بر آن است که افراد به تغییر زندگی خود بیانیشند. گاهی فرار از مشکلات و شروع زندگی جدید در نقطه ای متفاوت بهترین راه حل به نظر می رسد. اکنون با وجود شعار جهش تولید، حل مسئله کار و اشتغال زایی در صدر وظایف دولت قرار گرفته است. حمایت از شرکت های دانش بنیان که امروزه شاهد افزایش آن ها هستیم، باعث شده تا جوانان بیشتری صاحب شغل گردند. برای کاهش نرخ بیکاری که از عوامل اصلی مهاجرت است، دولت راهکارهایی را پیش گرفته:

ترویج فرهنگ کار و تولید و همچنین فرهنگ استفاده و حمایت از کالاهای داخلی و ملی

آموزش نیروی کار برای ورود به بازارهای فعلی و آینده کشور

توسعه فناوری و اقتصاد دانش بیان و سهولت بخشیدن به روند ایجاد شرکت های مرتبط با این زمینه

بهبود محیط کاری و تجارتی و حمایت از بخش های مختلف خصوصی و تعاونی و ایجاد محیط سالم برای رقابت

توجه بیشتر به سرمایه های داخلی و حمایت از بخش های مختلف

استفاده صحیح از ظرفیت های اقتصادی کشور

همکاری با کشورهای همسایه و دسترسی به بازارهای موجود

ایجاد تناسبت میان افزایش دستمزد ها و بهره وری نیروها

با وجود آنکه چنین راهکارهایی وجود دارند و همگی از نظر تئوری بسیار عالی به نظر می رسند، با این وجود روند عمل به آن ها بسیار کند است. بیکاری در کشور همچنان رو به افزایش است. این در حالی است که کشورهای دیگر پس از جنگ های داخلی و خارجی از همین روند پیروی کردند و حال تبدیل به اقتصادهای اول دنیا شده اند که ساکنان کشورهای دیگر تقاضای مهاجرت به چنین کشورهایی دارند. کشورهایی که موفق شدند واردات را کنترل کرده و تولیدات داخلی را افزایش دهند. اقتصاد تولید محور و مبتنی بر علم می تواند شعار جهش تولید را به حقیقت تبدیل کند. (13)

با این وجود همچنان می توان به این روند کند امیداوار بود. هستند افرادی که در روستاهای خود به این فکر افتاده اند که به جای مهاجرت به شهرهای بزرگ، به آبادانی و بهبود روستای خود بیاندیشند و از سازمان های مربوطه تقاضای کمک و همراهی داشته باشند. و هستند سازمان های دولتی که به عهد خود پایبند بوده اند و تا حد توان و قدرت خود از چنین افرادی که به آبادنی کشور خود می اندیشند، حمایت کرده اند.

تاثیرات اشتغال زایی بر کیفیت زندگی مردم

به طبع نبود شغل مناسب و همچنین درآمدی که با مخارج هماهنگ نیست، از دلایل مهاجرت افراد است. با افزایش کسب و کار و فروش تولیدات داخلی، هزینه های زندگی متعادل با درآمد افراد می گردد. در این میان فرهنگ و تبلیغ برای خرید کالاهای داخلی از اهمیت بالای برخوردار خواهد بود. اگر یک دانشجو اطمینان یابد که پس از تحصیل می تواند صاحب شغلی مناسب و مرتبط با رشته خود گردد، در نتیجه به فکر مهاجرت و ترک وطن نخواهد افتاد. (10)

اگر محدودیت های تولید از میان برداشته شود، سطح کیفی زندگی مردم افزایش خواهد یافت. در زمینه تحریم ها شاید کاری از سوی ما ممکن نباشد، ولی می توان امیدوار بود که برخی از کشورهای همسایه همکاری کرده و اجازه دهند کالای ایرانی در بازارهای آن ها رونق یابد. همین مسئله باعث افزایش امید مردم به فعالیت و کار می گردد.

متاسفانه، وقوع اپیدمی کار را از قبل سخت تر کرده است. نه تنها بازارهای خارجی شرایط سفت و سختی را گذاشته اند، بلکه بنگاه های و واحدهای تولیدی داخلی نیز تقاضایی برای نیرو ندارند. همین مسئله امید مردم را کاهش داده است و باعث شده تا همچنان به مهاجرت فکر کنند. تنها یک برنامه ریزی صحیح در راستای تحقق جهش تولید است که می تواند وضعیت را بهبود بخشد.

جهش تولید در نهایت باعث ایجاد و شروع یک زنجیره مهاجرت معکوس خواهد گردید. افراد از شهرها به روستاهای خود برخواهند گشت تا آنجا را آباد ساخته و به کارآفرینی مشغول شوند. همچنین از کشورهای دیگر برای تحصیل و کار به بازار کار نوین و دانش بنیان کشور روی خواهند آورد. امید است که با یک برنامه ریزی مناسب بتوان به چنین مسئله ای دست یافت.

بررسی مزایای تعامل پویای میان اشتغال و جهش تولید

همانطور که می دانید نامی که برای سال 99 توسط مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه‌ای انتخاب شد، جهش تولید بود. نامی که باعث شد اهداف بخش‌های مختلف جامعه و حتی افراد با هر سمت و با هر نقشی که در جامعه ایران دارند، نیز مصمم به سمت گسترش و جهش تولید پیش رود. جهش تولید در واقع با بینشی دقیق و علمی از سوی مقام رهبری برای سال 99 نامی‌ده شده است. حال که درگیر تحریم‌های ظالمانه آمریکا و دیگر دشمنان کشور عزیزمان ایران هستیم، باید بیش از بیش در آبادانی آن به صورت کاملاً مستقل تلاش کنیم.

تحقق جهش تولید راه کارها و جنبه‌های متفاوت فراوانی دارد که می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین آن‌ها جهش تولید از طریق اشتغال زایی و کارآفرینی است. با ایجاد کسب کار، خرد و یا کلان، در بخش‌های مختلف جامعه، می‌توان خیلی سریع‌تر به هدف جهش تولید رسید. پس می‌توان گفت دو مفهوم اشتغال و جهش تولید به صورت دائم باید با هم در تعامل باشند تا اهداف محقق شوند.

اهمیت ظرفیت سازی در بخش‌های کشاورزی، صنعتی، معدنی و خدماتی

کشور ما ایران دارای ظرفیت‌های فراوانی در بخش‌های مختلف از جمله بخش کشاورزی، صنعتی، معدنی و خدماتی می‌باشد. ظرفیت هایی که متأسفانه خیلی از آن‌ها نادیده گرفته شده اند و از آن‌ها هیچ استفاده‌ای نمی‌شود. اما با نام گذاری سال 99 به عنوان سال جهش تولید، دیگر نباید حتی کوچک‌ترین فرصتی را در جهت تحقق سال از دست داد. بر همین اساس است که اگر اشتغالزایی و جهش تولید تعاملی پویا با یک دیگر داشته باشند، ظرفیت سازی و استفاده از ظرفیت‌های نهفته روز به روز بیش‌تر گشترش پیدا می‌کند. این خود در تحقق هر چه بیش‌تر جهش تولید میسر خواهد بود.

برای مثال می‌توان در رابطه با بخش کشاورزی گفت، ظرفیت‌های فراوانی که در این بخش وجود دارند، اگر توسعه یابند هر یک در رشد اشتغالزایی تأثیرگذار خواهند بود و به همین منوال جهش تولید را تحقق خواهند بخشید. برای مثال به پرورش آبزیان می‌توان اشاره کرد. با گسترش فعالیت در این حوزه، امکان صادرات نیز فراهم شده و ارزآوری نیز به دنبال آن برای کشور تحقق می یابد. البته ناگفته نماند که از آن جایی که محصولات تولید شده در بخش کشاورزی نیاز همه ی مردم خواهد بود، حمایت از آن ها، در واقع خود به نوعی حمایت از کالای ساخت داخل است.

در حال حاضر خوشبختانه به سبب کمیت و کیفیتی که تولیدات بخش کشاورزی در کشور ما ایران داشته است، ایران در گروه کشورهایی که از ضریب امنیت غذایی بالایی در جهان برخوردار هستند، قرار گرفته است. باید به این نکته نیز همواره توجه کرد که تولیدکنندگان در بخش کشاورزی نیز سهم بزرگی در تأمین امنیت غذایی کشور دارند، که می‌توانند با افزایش سرمایه گذاری ها، تولیدات را نیز ارتقا دهند. پس با این حساب با بهره برداری از طرح‌های اقتصادی و داشن بنیان در زمینه کشاورزی، می‌توان شعار سال را تحقق بخشید.

البته مردم نیز در زمینه نقش به سزایی خواهند داشت. از آن جایی که عمده محصولات کشاورزی نیاز مردم می‌باشد، آن‌ها نیز باید نسبت به خرید محصولات تولید داخل توجهی ویژه داشته باشند. یادمان باشد که ایران از نظر تولید میوه، صیفی جات و سبزیجات، جز ده کشور برتر تولید کننده محصول به حساب می آید. پس با استفاده کامل از ظرفیت‌ها در این بخش و بهبود اشتغالزایی و کسب و کار در این زمینه، تحقق شعار سال به سادگی انجام خواهد شد. (14)

معیشت و اشتغال زایی، دو محور اساسی اقتصاد

در شرایط کنونی جامعه می‌توان گفت بیکاری یکی از معضلاتی است که جهش تولید و تحقق آن می‌تواند در گرو آن باشد. معیشت مردم جامعه نیز وابسته به اشتغال زایی و ایجاد کسب و کار است. البته که کارآفرینی همیشه در جامعه مورد اهمیت بوده و مزایای آن همیشه گره گشا مشکلات بوده است اما در دوران اخیر با توجه به نام هایی که مقام معظم رهبری برای هر سال نامی‌ده اند و شرایط جامعه و تحریم‌های بیگانگان، اهمیت کارآفرینی چندین برابر شده است. معیشت و اشتغال زایی آن چنان بهم وابسته هستند که می‌توان گفت کوچکترین تأثیر در یکی از آن‌ها دیگری را نیز متأثر خواهد کرد.

علاوه بر بهبود وضع زندگی، کارآفرینی یکی از مهم‌ترین مهره‌های افزایش تولید داخلی نیز خواهد بود. اقتصاد پویا و مثبت، اقتصادی است که در آن افراد جامعه به کسب و کارهایی مناسب و درخور ویژگی‌های خود مشغول باشند. به طور کلی می‌توان گفت جهش تولید میسر نخواهد شد مگر با ایجاد کسب و کار مناسب برای افراد جامعه. البته فراموش نیز نباید کرد که اولویت راه اندازی طرح های اشتغال زایی باید با طرح هایی باشد که قابلیت صادرات محصولات خود را داشته باشند و بتوانند از واردات حداقل یک یا چند محصول جلوگیری کنند. (15)

جهش تولید از طریق کاهش واردات و اشتغالزایی پایدار

بنابر گفته سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی گفته است، صلاح و تدوین جدید برنامه راهبردی جامع توسعه صنعتی در کشور، ایجاد رویکرد رقابتی در فعالیت های صنعتی توسط دولت، نوسازی ماشین آلات و تقویت فناوری های واحدهای صنعتی، تنوع نهادهای پولی و مالی جهت تامین سرمایه واحدهای تولیدی، تقویت جایگاه مناسب تولید صنعتی در زنجیره تولید جهانی، تقویت فضای مناسب کسب و کار و ایجاد تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بخش صنعت از جمله راهکارهای تحقق جهش تولید در سال جهش تولید هستند.

تمامی تدبیرها باید به گونه‌ای اندیشیده شود که مانع از واردات بی رویه از دیگر کشورها به کشورمان گردد. چه بسا که خیلی از این واردات کاملاً غیر ضروری بوده و حتی شامل کالاهایی می‌شود که از استاندارهای لازم نیز بهره مند نیستند. این خود سدی خواهد بود بر مسر راهی که قرار است به جش تولید میسر شود. یکی از راه هایی که می‌تواند جلو واردات را بگیرد، بالا بردن و ارتقا دادن کیفیت و همچنین کمیت کالاهای تولید داخل است.

در فضای رقابتی بین تولیدات داخلی و محصولات وارداتی خارجی، وقتی برند ایرانی دارای کیفیت بالایی باشد قطعاً پیروز میدان خواهد بود. و البته با تلاشی بیشتر این محصول قابلیت صادرات به دیگر کشورها را نیز خواهد داشت. محصول تولید داخل با کیفیت، خود یعنی یک اشتغالزایی پایدار.

اگر از هر گونه صادرات جلوگیری شود، بدین معنا خواهد بود که کارگاه‌های تولیدی برای محصولات داخلی باید گسترش یابند و این دقیقاً مساوی است با اشتغالزایی مضاعف؛ اشتغالزایی از نوع پایدار و در جهت تحقق شعار سال. روشن است که هر چه کشور در این زمینه قوی ترعمل کند، قطعاً واردات کمتر خواهد شد.

البته عواملی مانند قاچاق کالا و دلالی‌ها نیز موانعی بر سر راه هستند که شاید جنگیدن با آن‌ها خیلی هم کار ساده‌ای نباشد. اما اگر در تحقق جهش تولید، کمر همت بسته شود دیگر هیچ مانعی نباید شکشست ناپذیر باشد.

نکته خیلی مهم در کاهش واردات این است که اگر تولیدات داخل ارزان قیمت، رقابت پذیر و صادرات محور باشد، قطعاً علاوه بر بازار داخلی می توان کالاهای تولیدی را به کشورهای دیگر نیز صادر کرد و این یعنی جنبه دیگری از جهش تولید؛ جهش صادارت.

البته حمایت از این تولیدات داخلی نیز خالی از اهمیت نخواهد بود و گره آن نیز فقط به دست مردم و مصرف کنندگان باز خواهد شد. این همان نقشی است که مردم جامعه نیز در تحقق شعار سال خواهند داشت. آن‌ها با حمایت از کالاهای ایرانی، سدی بزرگ برای ورود کالاهای ساخت دیگر کشورها خواهند بود و به همین روال موجب جهش تولید در کشور نیز خواهند شد. (16)

بنگاه های کوچک و متوسط و نقش آن ها در جهش تولید

می‌توان گفت بنگاه‌های اقتصادی با توجه به ویژگی هایی که دارند می‌توانند به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در تحقق جهش تولید، اشتغال زایی و جذب نیروی کار و همچنین افزایش تولید ملی، نقش قابل تأملی داشته باشند. متأسفانه در کشور ما به دلایل تحریم‌ها و حتی در سال‌های گذشته مشکلاتی که جنگ تحمیلی برای کشور ایجاد کرد، تولید که برای افزایش به محیطی امن، نیروهای کارآمد، فناوری گاه پیچیده، سرمایه گذاری و زمان نیاز دارد، با چالش هایی عمده رو به رو شده است.

اما می‌توان گفت بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌توانند با توجه به ویژگی هایی که در ذات خود دارند، برخی از این پیش نیازها را تعدیل و زمینه تولید و اشتغال را در کوتاه مدت و میان مدت با استفاده از ارقام به نسبت کمتری از سرمایه گذاری فراهم نمایند.

برای مثال از جمله مزایای این بنگاه‌ها می‌توان به توزیع ثروت در جامعه، توسعه و بهبود شرایط در مناطق کمتر بهره مند و حاشیه ای، افزایش تولید ناخالص داخلی، تأمین کالاهای ضروری مورد نیاز مردم، تربیت نیروی انسانی مورد نیاز صنایع و بنگاه های بزرگ اشاره کرد.

اگر بخواهیم از تجربه دیگر کشورها که در مسیر جهش تولید و توسعه یافتن بوده اند استفاده کنیم، مشاهده خواهیم کرد که یکی از راهبردهای اقتصادی که این کشورها در جهت توسعه یافتگی از آن بهره برده اند، این بوده است که آن‌ها تمام تلاش خود را کرده اند تا علم و عمل در بهره گیری دقیق از منابع انسانی و مادی را صرف برنامه ریزی طرح های اقتصادی کنند. بنا بر همین رویکرد، مشارکت دادن مردم در فعالیت‌های اقتصادی یکی از همین راه کارها در راستای توسعه یافتگی و جهش تولید بوده است.

ایجاد و گسترش تشکل های اقتصادی تعاونی از جمله برنامه های اقتصادی مورد استفاده در این کشورها بوده است. حال نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در این میان این است که آن‌ها می‌توانند نمونه هایی با عملکردی مناسب از تعاونی ها در تمامی بخش ها و زیر بخش های اقتصاد از جمله بخش تولید باشند.

اگر بنگاه‌های کوچک ومتوسط از نظر فنی و مالی به طور کامل و صحیح پشتیبانی شوند، می‌توانند با تجمیع سرمایه های کوچک مردمی در قالب اقتصاد تعاونی ضمن ایجاد ارزش افزوده، در جهت اشتغال زایی نیز مثمر ثمر باشند. و این دقیقاً همان رابطه پویایی است که بین اشتغال زایی و جهش تولید وجود دارد و وابستگی این دو مفهوم را نسبت به هم بیش از بیش نشان می‌دهد. (17)

غرور ملی، مهم ترین مزایای تعامل پویای بین اشتغال و جهش تولید

همانطور که پیش‌تر در پاراگراف‌های گذشته گفتیم، با ایجاد اشتغال زایی پایدار و راه اندازی کسب وکارهای بزرگ و کوچک، در تحقق جهش تولید قدمی بزرگ برداشته خواهد شد. این موضوع را نیز ذکر کردیم که با ایجاد شغل در جامعه، وضع معیشت مردم نیز به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و در جهتی مثبت پیش خواهد رفت. این‌ها همه نشان از وجود تعاملی پویا بین اشتغال زایی و جهش تولید بود.

حالا نقش غرور ملی در این زمینه چیست؟ شاید بتوان گفت از مهم‌ترین مزایایی که این تعامل می‌تواند داشته باشد ایجاد همین غرور ملی خواهد بود. با ایجاد کسب وکار برای افراد جامعه و رونق تولید داخلی، در هر کس غروری به وجود می آید که نشان از عدم وابستگی به دیگر قدرت‌ها و دیگر کشورها دارد. این که ما بتوانیم با راه اندازی کارگاه‌های تولیدی در زمینه‌های مختلف در کشور، از بخشی صنعتی گرفته تا بخش کشاورزی، هم ایجاد شغل کنیم و هم تولید کشور را به سمتی مثبت پیش ببریم، قطعا در تک تک افراد جامعه از بزرگ گرفته تا کوچک، غروری مثبت از نوع ملی را ایجاد خواهد کرد.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی نامی که مقام معظم رهبری برای سال 99 انتخاب فرموده اند پرداختیم و ابعاد مختلف آن از جمله اشتغال را بررسی نمودیم. از این نکته سخن گفتیم که همواره بین اشتغال زایی و جهش تولید یک تعاملی پویا وجود دارد که عواملی چون کاهش واردات از طریق افزایش تولیدات داخلی، بهبود وضع معیشت مردم از طریق اشتغال زایی و در نهایت ایجاد غرور ملی نشان از این تعامل دارند. درنهایت به این نکته خواهیم رسید که جهش تولید میسر نخواهد شد مگر با ایجاد کسب وکار و کارآفرینی در جامعه.

همچنین به بررسی مزایای تعامل پویای میان اشتغال و جهش تولید پرداختیم. دو مفهومی که به شدت به هم وابسته هستند و می‌توانند بر روی یکدیگر شدیداً تأثیرگذار باشند. وضع معیشت مردم، افزایش تولیدات داخلی و کاهش واردات، نقش بنگاه‌های کوچک و بزرگ و ایجاد غرور ملی از جمله عواملی بود که در این زمینه بررسی و تحلیل کردیم.

پی نوشتها