بایدهای اقتصادی
امام صادق علیه السلام فرمودند:
عَن اَبی قَتادَةَ عَن داوُدِ بنِ سِرحانَ قالَ: کُنّا عِندَ اَبی عَبدِ اللَّهِ عَلَیهِ السَّلامُ اِذ دَخَلَ‌ عَلَیهِ‌ سَدیرٌ الصَّیرَفیُّ فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ فَقالَ لَهُ: یا سَدیرُ! ما کَثُرَ مالُ رَجُلٍ قَطُّ اِلَّا عَظُمَتِ الحُجَّةُ لِلَّهِ تَعالى عَلَیهِ، فَاِن قَدَرتُم اَن تَدفَعوها عَن‌ اَنفُسِکُم فَافعَلوا؛ قالَ لَهُ: یَا بنَ رَسولِ اللَّهِ! بِماذا؟ قالَ: بِقَضاءِ حَوائِجِ اِخوانِکُم مِن اَموالِکُم.
داود بن سرحان مى‌گوید: نزد امام صادق علیه السّلام بودیم که سدیر صیرفى بر او داخل شد پس سلام کرد و نشست پس امام علیه السّلام به او فرمود: اى سدیر! هرگز مال و ثروت هیچ انسانى فراوان نمى‌گردد مگر آن‌که حجّت خدا بر او بزرگ و تمام مى‌گردد پس اگر توانستید آن را از خود دور سازید پس چنین کنید. پس سدیر عرضه داشت: اى فرزند رسول خدا چگونه‌؟ نعمت‌هاى خداوند را با درست استفاده کردن از آن‌ها دریابید و از کسى که نعمتى بر شما ارزانى داشته سپاسگزار باشید و از نعمت‌هاى خود بر کسى که از شما سپاسگزارى مى‌کند ببخشایید. پس چنانچه شما چنین باشید شایسته فزونى [از جانب] خداوند و خیرخواهى برادرانتان خواهید شد آن گاه این آیه را تلاوت فرمود که: «اگر شاکر باشید افزونى به شما عطا خواهیم کرد.»[ابراهیم: آیه 7] (1)
امالی طوسی، ج ۱، ص ۳۰۲
امام علی علیه السلام فرمودند:
قامَتِ الدُّنْیا بِثَلاثَة: بِعالِم ناطِق مُسْتَعْمِل لِعِلْمِه، وَ بِغَنِىّ لایَبْخَلُ بِمالِه عَلى اَهْلِ دینِ الله عَزَّوَجَلَّ، وَ بِفَقیر صابِر. فَاِذا کَتَمَ الْعالِمُ عِلْمَهُ، وَ بَخِلَ الْغَنِىُّ، وَ لَمْ یَصْبِرِ الَْفقیرُ، فَعِنْدَها الْوَیْلُ وَ الثَّبُورُ؛
دنیا بر سه چیز استوار است: دانشمند سخنورى که به دانش و سخنان خویش عمل مى کند و ثروتمندى که از دادن اموالش به بندگان نیازمند خداوند بخل نمى‌ورزد و نیازمندى که صبر و تحمّل دارد؛ بنابراین اگر دانشمند، دانش خود را مخفى کند (و در اختیار دیگران نگذارد) و ثروتمند بخل بورزد (و به فقرا کمک نکند) و فقیر صبر پیشه نکند، مصیبت و هلاک دنیا را فرا مى گیرد.
بحارالانوار، جلد 10، صفحه 119
امام علی علیه السلام به مالک اشتر فرمودند:
وَ لْیَکُنِ الْبَیعُ بَیْعاً سَمْحاً بِمَوازینِ عَدْل وَ اَسْعار لا تُجْحِفُ بِالْفَریقَیْنِ مِنَ الْبایِعِ وَ الْمُبْتاعِ فَمَنْ قارَفَ حُکْرَةً بَعْدَ نَهْیِکَ اِیّاهُ فَنَکِّلْ بِه وَ عاقِبْهُ فى غَیْرِ اِسْراف.
باید معاملات با شرایط آسان صورت گیرد؛ با موازین عدل و نرخ هایى که نه به فروشنده زیان برساند و نه به خریدار! و هرگاه کسى پس از نهى تو از احتکار، به چنین کارى دست بزند، او را کیفر کن! و در مجازاتش بکوش، ولى زیاده روى نکن.
نهج البلاغه، نامه 53
امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً یَخْتَصُّهُمُ«» اللَّهُ بِالنِّعَمِ لِمَنَافِعِ الْعِبَادِ فَیُقِرُّهَا فِی أَیْدِیهِمْ مَا بَذَلُوهَا فَإِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا مِنْهُمْ ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلَى غَیْرِهِمْ.
خداوند بندگانی دارد که آنان را به نعمت هایی اختصاص می دهد تا به بندگانش سود رسانند پس آن نعمت ها را در اختیار آنان قرار می دهد تا بخشش کنند و هرگاه از بخشیدن امتناع ورزیدند آن نعمت ها را از آنان می گیرد و به دیگران انتقال می دهد.
نهج البلاغه: حکمت 417