والدین
امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
إِنَّ لِلْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ حَقّاً وَ إِنَّ لِلْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ حَقّاً فَحَقُّ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ أَنْ یُطِیعَهُ فِی کُلِّ شَیْ ءٍ إِلَّا فِی مَعْصِیَةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ یُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ.
فرزند به گردن پدر حقی دارد و پدر بر گردن فرزند حقی و اما حق پدر بر فرزند آن است که وی را در همه چیز جز معصیت سبحان اطاعت کند و حق فرزند بر پدر آن است که اسم خوب برایش انتخاب نماید و وی را نیکو ادب کند و او را آموزش قرآن دهد.
نهج البلاغه: حکمت 391
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لَمّا سُئلَ عن بِرِّ الوالِدَینِ بَعدَ مَوتِهِما، قال (ص: نَعَم، الصَّلاةُ عَلَیهِما، والاستِغفارُ لَهُما، وانفاذُ عَهدِهِما مِن بَعدِهِما، وصِلَةُ الرَّحِمِ الّتى لا تُوصَلُ الّا بِهِما، واکرامُ صَدیقِهِما.
در پاسخ به سؤال از نیکى کردن به پدر و مادر بعد از فوت آنها، فرمود: آرى، دعا کردن براى آنها، آمرزش خواستن برایشان و اجرا کردن وصیت‌هایشان بعد از مرگ آنها و صله رحم کردن با خویشان آنها، و احترام گذاشتن به دوستان آنهاست.
میزان الحکمه: 14/ 7094 ؛ الترغیب والترهیب: 3/ 323
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
النَّظَرُ الَى العالِمِ عِبادَةٌ، والنَّظَرُ الَى الامامِ المُقسِطِ عِبادَةٌ، وَالنَّظَرُ الَى الوالِدَینِ بِرَأفَةٍ وَرحمَةٍ عِبادَةٌ، وَالنَّظَرُ الى أخٍ تَوَدُّهُ فى اللَّهِ‌عزّ و جل عِبادَةٌ.
نگریستن به دانشمند عبادت است، نگریستن به پیشواى دادگر عبادت است، نگاهِ دلسوزانه و مهرآمیز به پدر و مادر عبادت است و نگریستن به برادرى که براى خداوند عزّ و جل دوستش دارى عبادت است.
میزان الحکمه: 7/ 3418 ؛ امالى طوسى: 454
امام صادق علیه السلام فرمودند:
یجِبُ لِلْوَالِدَینِ عَلَی الْوَلَدِ ثَلَاثَةُ اَشْیاءَ: شُکرُهُما عَلَی کلِّ حَالٍ وَ طَاعَتُهُمَا فِیمَا یاْمُرَانِهِ وَ ینْهَیانِهِ عَنْهُ فِی غَیرِ مَعْصِیةِ اللهِ وَ نَصیحَتُهُمَا فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیةِ.
پدر و مادر، سه حق بر فرزند دارند: سپاسگزاری از آنان در همه حال، فرمانبرداری از آنان در هر آنچه به او امر و نهی می‌کنند، غیر از نافرمانی خدا و خیر خواهد برای آنان در نهان و آشکار.
بحار الانوار، ج 75، ص 236
امام صادق علیه السلام فرمودند:
- فِی قَولِهِ تَعَالَی: (وَ بِالْوَالِدَینِ اِحْسَاناً) (سوره اسراء،‌ آیه23.) -: اَلْاِحْسَانُ اَنْ تُحسِنَ صُحبَتَهُما، وَ اَلَّا تُکلِّفَهُمَا اَنْ یسْألَاک شَیئاً مِمَّا یحْتَاجَانِ اِلَیهِ وَ اِنْ کانَا مُسْتَغنِیینِ.
درباره این سخن خداوند متعال که فرمود: (و نیکی کنید به پدر و مادر) -: نیکی کردن، این است که با آنان خوبْ همراهی کنی و این که آنان را به زحمت نیندازی که چیزی از نیازهایشان را از تو بخواهند (و پیش از گفتن برآورده سازی.) هر چند توانگر باشند.
بحار الانوار، ج 71، ص 40
امام علی علیه السلام فرمودند:
إِنَّ لِلْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ حَقّاً، وَ إِنَّ لِلْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ حَقّاً؛ فَحَقُّ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ أَنْ یطِیعَهُ فِی کلِّ شَیءٍ إِلَّا فِی مَعْصِیةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ، وَ حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ یحَسِّنَ اسْمَهُ وَ یحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ یعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ.
همانا فرزند را به پدر، و پدر را به فرزند حقّى است. حق پدر بر فرزند این است که فرزند در همه چیز جز نافرمانى خدا، از پدر اطاعت کند. و حق فرزند بر پدر آن که نام نیکو بر فرزند نهد، خوب تربیتش کند، و او را قرآن بیاموزد.
نهج البلاغه: حمکت 399