عضویت العربیة English
جمعه، 2 آذر 1403 ( جهش تولید با مشارکت مردم )
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها: هرکه عبادت‌هاى خالصانه‌اش را نزد خداوند بفرستد، خداوند بهترین مصلحت‌ها را بر او فرو فرستد. مجموعه ورّام ج 2 ص 108
علم و دانش
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
اَمَّا الْعِلْمُ، فَیتَشَعَّبُ مِنْهُ الغِنى وَ اِنْ كانَ فَقیرا، وَ الْجودُ وَ اِنْ كانَ بَخیلاً وَ الْمَهابَةُ وَ اِنْ كانَ هَینا، وَ السَّلامَةُ وَ اِنْ كانَ سَقیما، وَ الْقُربُ وَ اِنْ كانَ قَصیا وَ الْـحَیاءُ وَ اِنْ كانَ صَلِفا، وَ الرِّفْعَةُ وَ اِنْ كانَ وَ ضیعا وَ الشَّرَفُ وَ اِنْ كانَ رَذْلاً وَ الْحِكْمَةُ وَ الْحُظْوَةُ فَهذا مایتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِعِلْمِهِ فَطوبى لِمَنْ عَقَلَ وَ عَلِمَ؛
اما علم: اگر انسان فقیر باشد، از آن بى نیازى حاصل مى‌شود، اگر بخیل باشد، سخاوت، اگر خوار باشد، عزّت، اگر بیمار باشد، سلامتى، اگر دور باشد، نزدیک مى‌شود، اگر هرزه باشد، حیا، اگر پَست باشد، والایى، اگر حقیر باشد، شرافت و حكمت و مَقام. پس اینها چیزهایى هستند كه از دانش خردمند به دست مى‌آید. پس خوشا به حال آن كس كه عاقل بود و دانست.
تحف العقول، ص ۱۶
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
اِنَّ لُقْمانَ قالَ لاِبْنِهِ: یا بُنَىَّ عَلَیكَ بِمَجالِسِ الْعُلَماءِ وَ اسْتَمِعْ كَلامَ الْحُكَماءِ فَاِنَّ اللهَ یحْیى الْقَلْبَ الْمَیتَ بِنورِ الْحِكْمَةِ كَما یحْیى الاَرْضَ الْمَیتَةَ بِوابِلِ الْمَطَرِ؛
لقمان به پسرش گفت: فرزندم! همواره در مجلس دانشمندان باش و سخنان حكیمان را بشنو، كه خداوند، دل مرده را به نور حكمت زنده مى‌كند؛ همان گونه كه زمین مرده را با باران سیل آسا، زنده مى‌گرداند.
معجم الكبیر، ج ۸، ص ۱۹۹، ح ۷۸۱۰
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
ما مِنْ عالِمٍ اَو مُتَعَلِّمٍ یمُرُّ بِقَرْیةٍ مِنْ قُرَى الْمُسْلِمینَ اَو بَلْدَةٍ مِنْ بِلادِ الْمُسْلِمینَ وَ لَمْ یاْكُلْ مِنْ طَعامِهِمْ وَ لَمْ یشْرَبْ مِنْ شَرابِهِمْ وَ دَخَلَ مِنْ جانِبٍ وَ خَرَجَ مِنْ جانِبٍ اِلاّ رَفَعَ اللهُ تَعالى عَذابَ قُبورِهِمْ اَرْبَعینَ یوْما؛
هیچ دانشمند و یا دانش اندوزى از روستایى از روستاها و یا شهرى از شهرهاى مسلمانان نمى‌گذرد و از خوراک آنان نمى‌خورد و از نوشیدنى آنان نمى‌نوشد و از یک طرف وارد نمى‌شود و از طرف دیگر خارج نمى‌گردد، جز آن‌كه خداى متعال عذاب قبرهایشان را تا چهل روز برمى‌دارد.
جامع الأخبار، ص ۵۰۷، ح ۱۴۰۵
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
اِذَا الْتَبَسَتْ عَلَیكُمُ الفِتَنُ كَقِطَعِ اللَّیلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَیكُمْ بِالْقُرآنِ... و لَهُ ظَهْرٌوَ بَطْنٌ فَظاهِرُهُ حُكْمٌ وَ باطِنُهُ عِلْمٌ... فیهِ مَصابیحُ الْهُدى وَ مَنارُ الْحِكْمَةِ وَ دَلیلٌ عَلَى الْمَعْرِفَةِ لِمَنْ عَرَفَ الصِّفَةَ؛
هنگامى كه فتنه‌ها چون پاره‌هاى شب تار بر شما مشتبه شود، به قرآن روى بیاورید... براى قرآن ظاهرى و باطنى است. ظاهر آن حكمت و باطن آن دانش است... در قرآن چراغ‌هاى هدایت و نشانه‌هاى حكمت و راهنماى معرفت هست، براى كسى كه ویژگى‌اش را شناخت.
كافى، ج ۲، ص ۵۹۹، ح ۲
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ فَاِنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَةٌ وَ مُدارَسَتَهُ تَسْبیحٌ وَ الْبَحْثَ عَنْهُ جِهادٌ وَ تَعْلیمَهُ مَنْ لا یعْلَمُهُ صَدَقَةٌ وَ بَذْلَهُ لِاَهْلِهِ قُرْبَةٌ لِاَنـَّهُ مَعالِمُ الْحَلالِ وَ الْحَرامِ وَ سالِكٌ بِطالِبِهِ سَبیلَ الْجَنَّةِ وَ هُوَ اَنیسٌ فِى الْوَحْشَةِ وَ صاحِبٌ فِى الْوَحْدَةِ وَ دَلیلٌ عَلَى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ سِلاحٌ عَلَى الاَعْداءِ وَ زَینٌ لِلاَخِلاّءِ یرْفَعُ اللهُ بِهِ اَقْواما یجْعَلُهُمْ فِى الْخَیرِ اَئِمَّةً یقْتَدى بِهِمْ تُرْمَقُ اَعْمالُهُمْ وَ تُقْتَبَسُ آثارُهُمْ وَ تَرْغَبُ الْمَلائِكَةُ فى خِلَّتِهِمْ یمْسَحونَهُمْ فى صَلاتِهِمْ بِاَجْنِحَتِهِمْ وَ یسْتَغْفِرُ لَهُمْ كُلُّ شَىْءٍ حَتّى حیتانِ الْبُحورِوَ هَوامِّها وَ سِباعِ الْبَرِّ وَ اَنـْعامِها لِاَنَّ الْعِلْمَ حَیاةُ الْقُلوبِ وَ نورُ الاَبْصارِ مِنَ الْعَمى وَ قُوَّةُ الاَبْدانِ مِنَ الضَّعْفِ، ینْزِلُ اللهُ حامِلَهُ مَنازِلَ الاَخْیارِ وَ یمْنَحُهُ مَجالِسَ الاَبْرارِ فِى الدُّنْیا وَالآْخِرَةِ. بِالْعِلْمِ یطاعُ اللهُ وَ یعْبَدُ وَ بِالْعِلْمِ یعْرَفُ اللهُ وَ یوْخَذُ وَ بِالْعِلْمِ توصَلُ الاَرْحامُ وَ بِهِ یعْرَفُ الْحَلالُ وَ الْحَرامُ وَ الْعِلْمُ اِمامَ الْعَمَلِ وَ الْعَمَلُ تابِعُهُ یلْهِمُهُ اللهُ السُّعَداءَ وَ یحْرِمُهُ الاَشْقیاءَ؛
علم بیاموزید كه آموختن آن نیكى است و خواندن و دوره كردن آن تسبیح و بحث آن جهاد و آموزشش به كسى كه آن را نمى‌داند، صدقه و بذل آن به اهلش، مایه نزدیكى به خداست؛ چرا كه علم نشان دهنده حلال و حرام است و جوینده‌اش را به بهشت راهبرى مى‌كند و در وحشت، مونس و در تنهایى، همراه و در خوشى و ناخوشى، راهنما و سِلاحى علیه دشمنان و زیورى براى همدلان است. خداوند كسانى را با آن بالا مى‌برد و آنها را پیشوایان نیكى قرار مى‌دهد كه به ایشان اقتدا مى‌كنند و به اعمالشان مى‌نگرند و از آثارشان استفاده مى‌شود و فرشتگان به دوستى آنها رغبت دارند و با بال‌هایشان آنها را در نماز لمس مى‌كنند و هر چیزى، حتّى ماهیان و جانواران دریاها و درندگان و چهار پایان خشكى براى آنها آمرزش مى‌طلبند؛ چراكه دانش، حیات دل‌ها و روشنایى دیدگان از نابینایى و توانایى پیكرها از ناتوانى است. خدا، حاملان دانش را به جایگاه‌هاى برگزیدگان مى‌رساند و مجالس نیكان را در دنیا و آخرت ارزانى‌شان مى‌گرداند. با علم، خداوند اطاعت و عبادت و شناخته و به خدایى گرفته مى‌شود. با دانش، صله رحم انجام و حلال و حرام شناخته مى‌شود.دانش، پیشواى عمل است و عمل، پیرو آن. خدا، آن را به نیكبختان الهام مى‌كند و تیره بختان را از آن، محروم مى‌دارد.
الخصال، ص ۵۲۲، ح ۱۲
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
یجىءُ الرَّجُلُ یوْمَ الْقیامَةِ وَ لَهُ مِنَ الْحَسَناتِ كَالسَّحابِ الرُّكامِ اَو كَالْجِبالِ الرَّواسى فَیقولُ: یا رَبِّ، اَنـّى لى هذا وَ لَمْ اَعْمَلها؟ فَیقولُ: هذا عِلْمُكَ الَّذى عَلَّمْتَهُ النّاسَ یعْمَلُ بِهِ مِنْ بَعْدِكَ؛
انسان، در روز قیامت مى‌آید و با خود كارهاى نیكى چون ابرهاى انبوه یا كوه‌هاى سربه فلک كشیده دارد، پس مى‌گوید: پروردگارا! اینها را كه من انجام نداده‎‌ام، اینها از كجایند؟ [خداوند] مى‌فرماید: این، دانش توست كه به مردم آموختى و پس از تو، به آن عمل كردند.
بصائر الدرجات، ص ۲۵، ح ۱۶
امام على علیه السلام فرمودند:
یا طالِبَ الْعِلْمِ اِنَّ الْعِلْمَ ذو فَضائِلَ كَثیرَةٍ: فَرَاْسُهُ التَّواضُعُ وَ عَینُهُ الْبَراءَةُ مِنَ الْحَسَدِ وَ اُذُنـُهُ الْفَهْمُ وَ لِسانُهُ الصِّدْقُ وَ حِفْظُهُ الْفَحْصُ وَ قَلْبُهُ حُسْنُ النِّیةِ وَ عَقْلُهُ مَعْرِفَةُ الاَشْیاءِ وَ الاُمورِ وَ یدُهُ الرَّحْمَةُ وَ رِجلُهُ زِیارَةُ الْعُلَماءِ وَ هِمَّتُهُ السَّلامَةُ وَ حِكْمَتُهُ الْوَرَعُ وَ مُسْتَقَرُّهُ النَّجاةُ وَ قائِدُهُ الْعافیةُ وَ مَرْكَـبُهُ الْوَفاءُ وَ سِلاحُهُ لینُ الْكَلِمَةِ وَ سَیفُهُ الرِّضا وَ قَوْسُهُ الْمُداراةُ وَ جَیشُهُ مُحاوَرَةُ الْعُلَماءِ وَ مالُهُ الاَدَبُ، وَ ذَخیرَتُهُ اِجْتِنابُ الذُّنوبِ وَ زادُهُ الْمَعْروفُ وَ مأواهُ الْمُوادَعَةُ وَ دَلیلُهُ الْهُدى وَ رَفیقُهُ مَحَبَّةُ الاَخْیارِ؛
اى جویاى دانش! دانش فضیلت‌هاى بسیارى دارد: سَرش تواضع، چشمش دورى از حسد، گوشش فهم، زبانش راستگویى، حافظه‌اش جستجو، دلش خوش نیتى، عقلش شناخت اشیاء و امور، دستش رحمت، پایش دیدار دانشمندان، همّتش سلامت، حكمتش تقوا، قرارگاهش نجات، جلودارش عافیت، مَركبش وفا، سلاحش نرمى سخن، شمشیرش خشنودى، كمانش سازگارى، سپاهش گفتگو با دانشمندان، داراییش ادب، اندوخته‌اش پرهیز از گناهان، توشه‌اش نیكى، جایگاهش، گفت وگو و مذاكره، رهنمایش هدایت و دوستش، عشق به نیكان است.
كافى، ج ۱، ص ۴۸، ح ۲